Eén artikel uit het clubblad van Mei 2004

Terug naar overzicht

Het gistkastproject

 tww mei 2004
Door: Silvio Mesman

Het gistkastproject


Een tijdje geleden werd er een oproep gedaan voor mensen die trek hadden zich in dit fenomeen te verdiepen. Dit bracht mij er persoonlijk toe een mooie brief te zenden naar het bestuur waarin ik mijn eigen positieve ervaring met de gistkast als zodanig beschreef.
We hebben het dan vooral over 100% zekerheid. Zekerheid van het bereiken en constant vast houden van de voorgeschreven vergistingstemperatuur of die nu 20 graden is of 26 graden! Deze constante draagt naar mijn idee mede bij aan de kwaliteit van het bier en is ook bij het reproduceren van een bier een must.
Gevolg, een week of drie later zaten we met een vijftal mensen te weten Jan Willem Fukking, Andre van de Zee, Arnoud Aten, Bram Spee en mijn persoon om de tafel. Het bleek al gauw dat de ideale gistkast eigenlijk meer een klimaatkast moest wezen. Dus niet alleen een geïsoleerde kast waarin je de temperatuur eens lekker op laat lopen om het dan op een bepaalde temperatuur vast te houden maar ook een waar je in kunt lageren met een temperatuur gelijk aan, of onder de 15 graden.
De ideale kast hiervoor is op zich een koelkast, die voorzien is van een verwarmingselement en thermostaat, welke voldoende binnenruimte moet hebben i.v.m. de mandfles(sen) of kratten bier.
Enige nadeel van een koelkast is het feit dat je nooit je lagertemperatuur helemaal precies kan vasthouden wat met een verwarmingsthermostaat bij de vergistingstemperatuur wel het geval is.
Waarbij gezegd kan worden dat bij de eerst genoemde dit misschien ook minder belangrijk is.
Tevens is het op dit moment zo dat menig brouwgoeroe de ideale lagertemperatuur gesteld heeft op en rond de 14 tot 15 graden. Ook dit word met een koelkast wat lastiger aangezien je zelfs in een koelkast op zijn laagste stand (1) de temperatuur niet boven de 9 tot 10 graden krijgt.
De mogelijkheid van peltiers zijn ook uitvoerig besproken. Theoretisch een van de mooiste oplossingen. Het principe van een peltier ( bekend van de koelboxen die tot 10 a 15 graden onder de omgevingstemperatuur kunnen koelen en tot 10 a 15 graden er boven kunnen verwarmen) berust op het feit dat bij twee platen waar een stroom doorheen loopt aan de ene kant de plaat heet word en aan de andere kant de plaat koud. Door de stroom de andere kant op te laten lopen verandert de volgorde.
Bij een normale omgevingstemperatuur van tussen de 15 en 23 graden binnenshuis zit je dus met een marge van zelfs nog geen 10 graden naar boven of beneden altijd goed qua lagertemperatuur als vergistingstemperatuur.
Zoals gezegd theoretisch want in de praktijk blijkt het toch een vrij kostbare en bovendien technische zaak in verband met te gebruiken elektronika.
Doel van dit projekt is dan ook er voor te kunnen zorgen dat een ieder die dat wil te zijnertijd het materiaal kan bestellen om een klimaatkast c.q. vergistingskast te bewerkstelligen. De te gebruiken materialen moeten dan ook in voldoende voorraad verkrijgbaar zijn en tegen een niet al te hoge prijs.
Dit laatste is natuurlijk een vrij subjectief gegeven want waar de een al bij 25 euro begint te shaken, houd de ander het pas boven de paar honderd euro voor gezien.
Wat we in ieder geval kunnen gebruiken zijn tips, op- en aanmerkingen over dit project want het zou zonde zijn als we allerlei tijd in iets steken wat er misschien stiekem toch al is, namelijk de ideale klimaatkast c.q. vergistingskast!!
Dus stuur in die e-mails of brieven en anders benader je gewoon een van de eerder genoemde personen per telefoon of op de clubavond.

De hartelijke brouwersgroeten , Silvio Mesman.

(word vervolgd?)

Het gistkastproject.

Naar aanleiding van onze vraag op de zoektocht naar de ideale gistkast hebben we diverse reacties gehad. Hierbij ging het voornamelijk om verwarmingskasten ook wel warmtekasten genoemd. De meeste van deze kasten zaten vrij simpel in elkaar, veelal alleen voorzien van één of twee gloeilampen gekoppeld aan een thermostaat.Ook hoorde ik een verhaal van iemand die het ‘au bain marine’ doet. Deze plaatste het gistvat in een cementkuip gevuld met water met hierin een aquariumverwarmingselement. Weer iemand anders kwam er tijdens de grote opruiming voorafgaand aan een verbouwing op zijn zolder achter dat er nog een vergeten cv-radiator hing. Hier dan maar van de nood een deugd gemaakt en er een bergingskast omheen gebouwd die gelijk ook als warmtekast fungeert

Tenslotte dan drie manieren hoe het ook kan, voorzien van begeleidende foto’s.

Manier 1: De kast van Silvio Mesman; een oude kledingkast van Ikea bekleed met piepschuim voor de isolatie en voorzien van drie verwarmingselementen van vijftien watt, elk gekoppeld aan een thermostaat.Werkt naar wens, alleen dat piepschuim kan anders. Er zijn bij de doe het zelf zaken genoeg alternatieven voorhanden op isolatiegebied. Dit in verband met de rotzooi die het piepschuim geeft en de uitstraling, namelijk geen!

Manier 2: De “kast” van Bas Hartog: men neme een grote kartonnen doos mee van het werk. Zo eentje die je keurig in en uit elkaar kan vouwen (handig voor als je hem niet gebruikt) en plaatst daar een ventilatorkacheltje in, voorzien van thermostaat. Simpeler kan niet zou je zeggen. Kosten van het ventilatorkacheltje bij de doe het zelver: rond de vijftig euro. Waar men bij de aanschaf van de ventilatorkachel wel op moet letten is het feit dat de fan altijd moet blijven draaien. Dit verhoogt namelijk de nauwkeurigheid van het systeem. Een constantere luchtverplaatsing en daarmee ook een constantere temperatuur. Dus op het moment dat het bimetaal uit gaat dient de fan door te blijven draaien. Dit dus navragen bij de verkoper! Verder heeft Bas ook nog een ventilator systeem gecreëerd voor en te gebruiken op dezelfde doos om te “koelen”. Dit door de omgevingslucht onder kracht erin te blazen waardoor er ook een koelende werking ontstaat. In het blauwe gistvat doet Bas overigens altijd een grote plastic vuilniszak alvorens het wort erin te doen.Scheelt een hoop schoonmaakwerk, aldus Bas! Natuurlijk wel eerst even ruiken of er geen weekmiddel in gebruikt is. Voor meer informatie over dit alles, vraag het aan Bas Hartog. Hij is er elke clubavond en staat ook met naam en toenaam (e-mail) op onze site in het smoelenboek.

gistkastbuitenManier 3: De “ideale” gistkast zoals we hem in het vorige artikel in theorie beschreven hebben, bestaat dus en werkt naar volle tevredenheid volgens de e-mail van John Keuris. gistkastbinnenHij mailde ons het volgende: Voor het goed laten vergisten van mijn bier heb ik een gistkast ontworpen. Uit de verschillende (vak)bladen heb ik een aantal ideeën samengevoegd. Ik gebruik een oude koelkast (tafelmodel). De thermostaat die daarin zat heb ik vervangen door een Elro thermostaat. Te koop bij de Gamma voor ongeveer twintig euro. Als in de zomer de temperatuur te hoog word dan kan ik met behulp van deze thermostaat de temperatuur naar beneden bijstellen.Voor de warmte gebruik ik twee gloeilampen van zestig watt. Waarom lampen en geen kleine verwarmingskachel? Dat heeft voornamelijk met de veiligheid te maken. Als één lamp uit valt kan de andere lamp nog genoeg warmte leveren om de gistkast op temperatuur te houden. Deze twee lampen staan parallel geschakeld op een thermostaat, een andere overigens dan de thermostaat van het koelgedeelte. Om de warmte of de koude lucht goed door de hele kast te verdelen, draait er altijd een kleine ventilator. Tenslotte, ik heb de gistkast al een aantal jaren in gebruik en het bevalt uitstekend. Ik gebruik de kast voor de giststarter, vergisting van de wort en als warmtekast voor de navergisting.

Tot zover het gistkastproject. We zijn ons nog aan het beraden over de verdere voortgang van dit hele gebeuren. Waarbij we vooral op zoek zijn naar een thermostaat die makkelijk verkrijgbaar is en eenvoudig te monteren. Dit zelfde geldt natuurlijk ook voor de verwarmingselementen, al hoe wel we daar natuurlijk ook met gloeilampen kunnen werken.

Met vriendelijke groeten, namens de gistkast-commissie,

Silvio Mesman.
Terug naar overzicht