We weten al uit onderzoek dat matig bier gebruik goed is voor je gezondheid. Nu is uit onderzoek gebleken dat matig bier gebruik ook goed is voor je portemonnee. Mensen die alcohol gebruiken verdienen 10 - 14% meer dan geheelonthouders. Bij mensen die alcohol gebruiken buitenshuis is dit nog meer.

Als amateurbouwers zouden we dus eigenlijk moeten worden gesubsidieerd. Immers we dragen bij aan het alcohol gebruik, dus verhogen de nationale economie. Overigens uit schattingen van mijn kant komt naar voren dat amateurbrouwers 25% meer verdienen dan niet brouwers. Uit andere schattingen van mijn kant blijkt dat amateurbrouwers die schrijven over hun hobby 50% meer verdienen dan degenen die dat niet doen. (Ik heb mezelf hierbij niet betrokken want mijn inkomen kan ik niet schatten omdat ik dat precies ken.)

Dus doe jezelf maar ook de club niet tekort, lever kopij in voor het clubblad.

Nico Mes

Als ik dit schrijf is het twee dagen na de clubavond en zit ik nog een beetje na de duizelen van de presentatie over 'De alcoholische biervergisting'. Dat het een pittig verhaal zou worden hadden we van tevoren wel ingeschat, maar tegen zó'n zware dosis brouwtechnologie zijn maar weinig amateurbrouwers bestand. Persoonlijk ben ik zo'n beetje halverwege omgeschakeld van 'proberen alles te begrijpen' naar 'vertalen naar de praktijk'. Zo heb ik me plechtig voorgenomen om tijdens en na de vergisting de pH te gaan meten om meer informatie te krijgen over het verloop van de vergisting.

Jan-Willem den Hartog zal zijn presentatie ter beschikking stellen, zodat we (stukken daarvan) kunnen publiceren in het clubblad en/of op de website. Dan kan iedereen de gedetailleerde grafieken en teksten nog eens rustig bestuderen. Misschien is het een idee om uit de presentatie een soort 'Fermentation 101' samen te stellen met praktische aanwijzingen voor het meten en beïnvloeden van de vergisting.

Jan-Willem, je hebt ons weer eens laten zien hoe veel we nog moeten leren over de kunst van het bierbrouwen. Dank daarvoor, het ga je goed in het Limburgse, en we komen zeker een keer langs voor een excursie!

Polderbok perikelen
Er rust geen zegen op onze Polderbok. Eind september belde Fer Kok (brouwmeester van De Prael) met de mededeling dat hij een fles Polderbok 2006 opengetrokken had en niet content was met de smaak. Het ziet er naar uit dat de Polderbok verzuurd is, en met een pH van 3,95 zijn de vooruitzichten niet gunstig. Begin oktober gaan we een proefsessie doen bij De Prael om de schade met eigen smaakpapillen te aanschouwen. Dan zijn - als het goed is - ook de laboratorium-uitslagen binnen van de testen die De Prael heeft laten doen. In dezelfde periode (begin juli) zijn bij hen namelijk nog twee andere bieren mislukt, dus ze zijn zelf ook dringend op zoek naar een verklaring. Op de clubavond van oktober hopen we uitsluitsel te kunnen bieden. Dan zal er in ieder geval een bokbier op tap zijn: hetzij een Polderbok met smaakafwijking, of anders een overheerlijke Slobberbok van brouwerij Klein Duimpje (of misschien wel allebei).

Nieuw leiding Media-commissie
De Media-commissie heeft in september haar eerste reguliere vergadering gehouden. Na de introductie van de nieuwe website en de nieuwe manier om het clubblad te produceren (artikelen eerst on-line, dan exporteren naar Word) zijn we in iets rustiger vaarwater terecht gekomen. We zullen vier keer per jaar bijeen te komen om (vooral) content-zaken te bespreken, dus de kopij-vergaring, rubrieken, etc.

Eén van de items die we besproken hebben is de (on-)zichtbaarheid van commissies in het clubblad. We vinden dat elke commissie geregeld de stand van zaken zou moeten melden in het clubblad en willen daar (samen met het bestuur) voor gaan zorgen.

Frank van Tol heeft het voorzitterschap van de commissie op zich genomen. In principe is dat voor een jaar, waarna Titus Rinia en daarna Rob Hagen het van hem overnemen.

Komende clubavond
Zoals al gemeld: komende clubavond aandacht voor de perikelen rondom de Polderbok. Bovendien een update van de Moutmolen-commissie over hun vorderingen. Tenslotte natuurlijk napraten over de excursie naar Düsseldorf en Krefeld van een week daarvoor.

Vergeet vooral niet om je bieren in te leveren voor het tweede deel van het Clubkampioenschap, want dat kan niet meer in november (op de avond zelf). Het inschrijfformulier vind je in het clubblad van september.

Met vriendelijke groet,

Jan-Willem Fukkink
voorzitter

Op internet is bij ‘De Serrebrouwerij Het Witte Paard' (één van de mannen van De Vier Gebroeders) een interessant artikel te vinden over ‘de optimale giststarter' (http://home.tiscali.nl/adrieotte/wp/giststarter.htm). Door Theo van de Voorde werden we hierop gewezen. Het is een artikel waarin duidelijk wordt wat de toegevoegde waarde is van beluchten, stikstof en zink.

Voor het toevoegen van stikstof (en andere gistvoeding) wordt FermaidK aangeraden. Dat is helaas niet meer te krijgen maar vervangen door SiriS Yeast Vit. Voor het toevoegen van zink, waar je heel voorzichtig mee moet zijn, zijn Servormyces capsules te krijgen, zodat je niet teveel zink toevoegt (giftig!). Lees het artikel eens, echt heel erg interessant en mocht je hiermee aan de slag willen, we hebben de artikelen op voorraad!

Check de site voor deze spullen, ook weer nieuwe verse hoppen!

Pakketten seizoen 2006/2007

Alles alleen te bestellen via de site van 't Wort Wat! Losse e-mail wordt niet langer in behandeling genomen!

Pakket voor de maand oktober: Altbier (door Louis).

We gaan naar Düsseldorf, naar de Altstadt. Brouwerijen bezoeken en Altbieren proeven. Tijdens de excursie van 20 oktober bezoeken we brouwerij Schumacher-Alt, Brauhaus Zum Uerige en Brauhaus Gleumes (Bekend van das Gleumes LAGER, das Gleumes HELL und das Gleumes WEIZEN).

De Schumacher Alt wordt door de brouwerij omschreven als een bier van 4,6 %, rijk aan vitamine, sporenelementen en essentiële aminozuren. Met mate gedronken vermindert het bier het risico op hart- en vaatziekte, bevordert het de nieractiviteit, heeft het een rustgevende werking (waarschijnlijk merken we dat al op de terugreis in de bus) en werkt het stressverminderend. Met 45 calorieën op 100 gram is alleen mineraalwater, karnemelk, koffie en thee caloriearmer. Mogelijk kunnen we op doktersrecept een kratje mee naar huis nemen.

Bij Brauhaus Zum Uerige gaan we genieten van de Uerige Alt (4,7%). En misschien komen we daar nog de de Uerige Sticke tegen. De Sticke is slechts twee keer per jaar verkrijgbaar, op de derde dinsdag in januari en oktober (=17 oktober). Met een hogere moutstorting en meer hop is de Sticke een zware uitgave (6%) van de Uerige Alt. De naam Sticke heeft te maken met het "stiekeme" doorvertellen van de iets te ruime storting door de brouwmeester.

Tussen de brouwerijbezoeken door gaan we de Altstadt in, om ook daar van een Altje te genieten. En natuurlijk is dit bezoek een mooie aanleiding om zelf met het Alt-recept aan de gang te gaan. De Alt is een amberkleurig tot roodbruin bier van hoge gisting. Het is een zacht bier met een licht moutige en licht hoppige smaak met een alcoholpercertage tussen de 4,5 en 5 %. De gebrande mout geeft de Alt haar karakteristieke kleur en smaak. Het bier heeft zijn oorsprong in de omgeving van de Duitse stad Düsseldorf. Bekende Altbieren zijn Hannen Alt, Diebels Alt, Budels Alt en Schlösser Alt. Op de komende clubavond hopen we aan dit lijstje een aantal lekkere, voor ons dan inmiddels bekende Altjes toe te kunnen voegen.

Het bier dat wij gaan maken, laten we vergisten met de Wyeast 1007 German Ale. De kleur zal uitkomen op 37,8 EBC en de bitterheid op 28,6 EBU. Laat het bier extra lang lageren en probeer dit bij lage temperaturen te doen.

Het pakket voor november wordt een Russian Imperial Stout.

Ingrediënten:

Maisch in bij 52 °C.

Maischschema.

Spoel met 8 liter van ca. 80 ºC.

Kook nu 75 minuten.

Voeg de Challenger bitterhop toe aan het begin van de kooktijd en

de Challenger aromahop na 60 minuten

Filteren en koelen. Voeg de gist toe.

Het begin sg moet ongeveer 1050 worden

De laatse vrijdag van september: ruim 55 leden aanwezig en het was warm. De warmste zomer van 300jaar dus volgens mij ook een goed bierdrink ,en -brouw jaar.

We gaan over naar de herfst dus BOCK in de boerderij in diverse soorten: de oerbock, een USA bock die volgens de kenners geen bock mocht heten omdat hij tegen de porter aanleunde maar ja, het zijn rare jongens die Amerikanen, en de rest oer hollands: Brand/Gulpener/Leute/Hertog Jan/Alfa en voor de rest het bord van de koelkast met ander lekker spul.

Het eerste Maandbier op tap door mij genoemd LOUIS AMBREE naar de maker, niet door de maker zelf, dat zou duiden op een vorm van narcisme en zou de brouwer veranderen in een narcis en dat kan niet de bedoeling zijn. Het was een Bières de Garde die goed smaakte in twee kleine fustjes van tien liter, die door Louis ook privé worden gebruikt voor de thuis tap zodat je nog eens kan wisselen en niet gelijk vast zit aan 20 liter van het zelfde bier. De druk was wat hoog zodat we bijna zonder koolzuur konden tappen.

Op de achterkant van de wedstrijdformulieren staat nog wel eens wat gekrabbeld, zo ook deze keer: "gezellig biertje!" en "heerlijk dry hoppig?". Deze persoon moet nog inburgeren, wij zeggen "heerlijk helder ...". Maar het gaat om de voorkant waar de punten staan genoteerd en die waren duidelijk. Er waren kennelijk nog meer onderwijzers in de zaal gezien de punten: ik zag een 6- en een krappe 5. Maar in totaal zijn er 73 formulieren ingeleverd. 6x10//5x9//24x8//9x7.5//16x7//3x6.5// 8x6//1x6-//1x5 = totaal 555 delen door 73.

In onderwijs termen een ruim voldoende: een 7,67 dus een goede start!!

En dan de spreker winnaar van de wisselkei jaar 2005/6 die speciaal was ingevlogen uit het zuiden voor een laatste spreekbuurt en afscheid van de clubavonden en een verhaal hield over biervergisting. Bij het slotapplaus een bliksemflits en donderklap. Ik dacht dat hij zo zou verdwijnen maar hij heeft de Boerderij op eigen kracht verlaten. We zijn wel uitgenodigd om eens een keer bij de Gulpener brouwerij een kijkje te nemen en ik zal dat zeker eens doen. Het ga je goed Jan Willem.

Tot de volgende keer.
Uw uitbater John

De avond stond onder leiding van Arnoud Aten.

Het vragenkwartiertje werd in ere hersteld. Er werd ook gebruik van gemaakt.

Hierna werd het bier van de maand besproken. Het was een bière de garde van Louis van Velthoven. Het bier was geïnspireerd op een bezoek aan brouwerij Duyck in Noord-Frankrijk. Daar word een bière de garde gebrouwen. Het recept was gelijk aan dat van het bierpakket van januari.

Een nieuw initiatief was het hapje van de maand. Co Stoop had zelf gemaakte wontons meegenomen. Helaas konden we hiervoor geen punten geven. Volgens mij verdiende ze een 10.

Uit Limburg was Jan-Willem den Hartog gekomen voor een lezing: De alcoholische vergisting en zijn invloed op de smaak van het bier. Hierbij ging hij in op de vorming van de vele stoffen die gevormd worden bij de vergisting en die voor een groot gedeelte de smaak van bier bepalen. Naast alcohol kwamen aan de orde hogere alcoholen, esters, vicinale diketonen, zwavelhoudende verbindingen en 4VG. Dus zeer veel. Het belang van een gezonde, vitale gist werd nog eens benadrukt.

Dit was tevens de afscheidsspeech van Jan-Willem. Jan-Willem heeft sinds kort een baan bij de Gulpener bierbrouwerij en is daarom verhuisd naar Limburg. Onder tromgeroffel en vuurwerk in de vorm van een donderbui dankte de Jan Willem, de voorzitter, Jan-Willem voor de inzet voor de vereniging.

Op deze dag waren ook twee collegabrouwers uit Texel langsgekomen, enerzijds om te kijken hoe wij brouwen maar ook om hun meegebrachte bieren te laten proeven en te keuren. Daan, een van hen, had zijn camera meegenomen en heeft een mooie impressie vastgelegd van de gezamelijke brouwdag en natuurlijk de groepsfoto. Voor degenen die in zijn foto's zijn geïnteresseerd, zijn foto's zijn te bewonderen op: http://www.deburghbrouwerij.texel.com/

De receptgegevens:

Ingrediënten

Het schroten

Hierin zijn enige verschillen: de ene heeft een molen met daaraan gekoppeld een motor en de ander draait met de hand.

Het maischen

Hierbij het Maisch schema dat op de dag werd gebruikt:

Voordat we begonnen met het maischen hebben we de pH-waarde gemeten, deze was aanvankelijk rond 5,4. De waarde had André met enkele druppels fosforzuur gebracht op 5,6.

Afhankelijk van de grootte van je pan en dus de hoeveelheid die je brouwt kun je kiezen om een pan in een hooizolder te zetten of er een slaapzak om heen te doen tijdens de rust.

Het koken

Op het moment dat we klaar zijn met spoelen en het wort aan het koken brengen stopte André de hop die 75 min moet koken al meteen in de pan dit ter voorkomening van het al te veel schuimen en overkoken.

Na de 50 minuten koken kan de smaakhop er bij en deze werd volgens het recept 15 minuten meegekookt. Voor het maken van de Chouffe wordt ook gebruik gemaakt van een kruid en wel koriander. Op de brouwdag heb ik verschillende wijze gezien om de koriander te behandelen door een aantal wordt deze fijn gemalen met een koffiemaler en andere brouwers kneuzen de koriander zaadjes in een vijzel.

Het koelen

Gelukkig ontstonden er geen files voor de kraan om het wort te koelen. André maakte gebruik van een tegenstroomkoeler, maar dit kan ook met een dompelkoeler.

Voor ieder een die zijn bier op een constante temperatuur wil laten vergisten is er nu een eenvoudige oplossing. Een universeel inzetbare elektronische thermostaat met gelijktijdige digitale aanduiding van de in- en uitschakeltemperatuur en van de actuele temperatuur. De thermostaat is op vrijwel alle gebieden inzetbaar waar een temperatuurregeling in de verwarmings- of koelmodus nodig is. Zo kan bijv. een koelkast d.m.v. de temperatuurvoeler via een in de stekkerdoos ondergebrachte UT 100 worden in- en uitgeschakeld. De stekker van de koelkast steek je namelijk in deze schakelaar. Op een ingestelde waarde schakelt deze de koelkast aan en bij een andere waarde schakelt deze de koelkast weer uit. Ideaal voor het laten vergisten van een ondergist. Wil je een bovengist op een constante tempratuur vergisten dan kan je een lamp in de koelkast plaatsen en deze schakelen via deze schakelaar. Het snoer van de temperatuur sensor is 2 meter lang dus dat hoeft nooit een probleem op te leveren. Het meet bereik is -40 tot +99 °C

Leverancier Conrad Electronics zie www.Conrad.nl

Niet in de boerderij?

Op 18 november staat ons misschien wel de meest bijzondere gezamenlijke brouwdag ooit te wachten. Op initiatief van clublid Ed de Graaf, kunnen we gaan brouwen in de (voormalige) keuken van het verpleeghuis Bornholm.

Het idee is dat het tegelijkertijd een gezamenlijke brouwdag en een brouwdemonstratie wordt. Je kunt dus aan belangstellenden van alles kwijt over wat je zo boeit in je hobby. Als je niet wilt brouwen maar wel wilt vertellen, ben je uiteraard ook van harte welkom.

De bezoekers zijn veelal bewoners van het verpleeghuis, maar ook mensen van buiten en jullie eigen kennissen en familieleden. Het is voor de bezoekers nog veel leuker als ze het resultaat van het brouwen ook kunnen proeven. Dat kan niet met het bier wat dan gebrouwen wordt, maar mogelijk wel met het bier dat onze leden eerder hebben gebrouwen. Het zou daarom bijzonder op prijs gesteld worden als jullie wat proefmateriaal meenemen.

Koffie en thee zullen gratis verstrekt worden, en in overleg met Bornholm gaan we kijken of bier ook volgens deze voorwaarden verstrekt kan worden.

Bas Hartog en ik hebben de keuken samen met Ed bekeken, en die is geschikt voor een stuk of 15 brouwsets. Er zijn voldoende waterpunten aanwezig, en voor de mensen die Rimsen zijn er voldoende elektrische aansluitingen (zelfs 380 Volt).

Bornholm is gelegen in Hoofddorp. De plattegronden tonen waar het is, aan de noordwestkant van Hoofddorp dus.

Vlak bij de keuken is een laadplatform (leveranciersingang), waar de brouw installaties kunnen worden "gelost". De keuken ligt er vlak naast, en indien nodig zijn er karren beschikbaar. Het is de bedoeling dat het terrein, waaraan het laadplatform grenst, leeg blijft.

Op de plattegrond van Bornholm zelf is de route naar de bezoekersparkeerplaatsen groen gemarkeerd (links). De route naar de parkeerplaatsen voor brouwers, via de leveranciers ingang, is oranje gemarkeerd (rechts). Het laadplatform is aan het eind van de extra oranje lijn.

We beginnen zoals gebruikelijk om 9:00, en de keuken blijft open tot 17:00 uur.

Tijdens brouwdagen in de boerderij maken veel brouwers gebruik van podiumblokken, om branders en of vaten op te zetten. In Bornholm zijn zulke verhogers niet aanwezig, dus neem zelf iets mee!

Wat gaan we brouwen?

Op het moment van schrijven is nog niet vastgesteld wat we gaan brouwen, maar jullie worden via de nieuwsflits op de hoogte gehouden.

Opgeven voor de brouwdag kan weer via de inkoop pagina van de website.

Wat is Bornholm eigenlijk?

Bornholm is een verpleeghuis, veelal voor ouderen. Een deel van de inwoners heeft lichamelijke verpleging nodig, en een deel heeft psychosomatische verzorging nodig. Dit zijn veelal dementerende mensen. Bornholm geeft daarnaast onderdak aan mensen die vanwege revalidatie tijdelijk niet thuis kunnen wonen. Ook bestaat er een dagopvang voor mensen die zorg nodig hebben welke hun partner (tijdelijk) niet kan bieden.

Doordat deze mensen vaak intensieve verzorging nodig hebben, is hun wereld vaak erg klein. Daarom probeert Bornholm zoveel mogelijk activiteiten te organiseren voor de inwoners. Onze brouwdag sluit daar bij aan. Voor ons betekent het dat we goede brouwfaciliteiten krijgen, dus het is een duidelijke win-win situatie.

Het verpleeghuis heeft voldoende ruimte om ook andere gasten te faciliteren, daarom verwachten we dat ook familieleden en andere bekenden komen kijken.

Giststarter:

Zaterdagavond in 1 liter Erlenmeyer Nottingham Danstar korrelgist rehydrateren in 100ml water. Daarna 20%ige suikerwater oplossing van 100ml toegevoegd. Zaakie flink schudden en afsluiten met waterslot. Volgende ochtend regelmatig schudden tijdens het brouwen.

Brouwdag:

Weer: 's ochtends stralend blauw maar fris. Veel zon en zeer aangename temp van rond de 20 °C

Zaterdag

's Middags rond vijven hebben we bij Rob thuis geschroot:

7800 gram Pilsmout
geen 1000 gram Spelt maar 460 gram Spelt (er was niet meer)
geen 400 gram Tarwemout maar 960 gram Tarwemout (om het oertarwe aan te vullen)
Dit alles past net in een emmer van 15L. Deksel er op klaar. We hebben heel mooi geschroot.

Zondagochtend:

Rob komt bij mij thuis brouwen. We brouwen samen voor het eerst bij mij achter huis. Rob brouwt een blond bier.

Ik stort 26L heet water uit de kraan in pan en regel dit in op 48°C. Mout erbij, roeren, temp controleren (45°C) en 15 minuten rusten.

Maisch schema:

Ik verwarm langzaam naar 64, Dit duurt zeker een half uur. Dan ben ik het roeren zat en ga versneld naar 68°C. Na dik een uur snel door naar 78°C. We doen geen jodium test. We gaan er van uit dat dit wel OK is.

Filtratie:

Filtreren gaat prima. Spoelen totaal met 16 water van circa 80°C. pH van spoel water is rond de 5. We kunnen niet precies meten met de pH meter want de batterijen zijn op. Deze hebben we niet op voorraad. De kraan staat behoorlijk open zodat het spoelen behoorlijk snel gaat. Eigelijk te snel zal blijken want het allerlaatste spoelwater vang ik op en na het brouwen (en dus afkoelen van de wort) meet ik de SG en deze is 1040! Veel te hoog dus. Afijn, niks aan te doen. Hier leren we van. Volgende keer gewoon langzaam spoelen.

Koken: (75 minuten)

Tijdens filtreren al de vlam onder de pan en ik voeg direct de 52g. Northern Brew hop 5,7% pellets toe. Na 15 minuten koken 18 gram Lublin hop 4,5 % pellets toevoegen. Na 60 minuten koken 14 gram Lublin hop 4,5 % pellets toevoegen. Daarna is m'n gas op en Hans (de buurman van de overkant) die inmiddels al enige tijd mee kijkt verwisseld mijn gasfles. Tussen de bedrijven door maak ik nog broodjes en soep en vlieg ik naar Theo toe om de Kardemon en Koriander op te halen. Nadat de vlam er weer inzit maal ik in een mortel 6 gram Koriander en 3 pitjes Kardemon. Dit dan direct toevoegen en het pruttelt nog 10 minuutjes mee. In m'n eerste Duvel zaten 12 Kardemon pitjes (volgens mijn documentatie) en 7 gram Koriander. Dit hebben we maar enigszins aangepast. Zeker die 12 pitjes is wel aan de hoge kant.

Eindfiltratie:

Na koken van de wort deze minimaal 5 minuten laten staan. De meeste eiwitten en hop zakken dan en zodoende gaat filtreren zeer spoedig door dubbel kaasdoek. Met een maatbeker van een liter schep ik telkens de hete wort van bovenaf en breng dit over de dubbele kasdoek doe geklemd zit tussen twee emmers waaruit de boem is weggesneden. Vervolgens snel koelen tot 22°C. Daarbij realiseer ik mij dat ik de 1kg witte suiker tijdens het koken ben vergeten toe te voegen. GVD. Ik neem geen risico en besluit het niet toe te voegen als ik het SG meet = 1074. Ik vind dit wel mooi. Als de Nottingham z'n best doet zal het eind SG flink zakken en haal ik makkelijk de 7,5 - 8% vol Alcohol. Ik voeg beide gisten toe en sla nog es lucht door de wort met de grote garde van Rob. Boel afsluiten, waterslot erop en in de gistkast. Ik wil niet bij een te hoge temp vergisten dus ik stel de temperatuur in op 18 graden. Begin van de avond is het waterslot al actief. Gaat goed dus.

Gisting:

18-09-2005: Begin SG is 1074

Maandagmiddag is de bom gebarsten. De Nottingham gist bruist de pan uit. Ik heb maar een foto gemaakt...

Shit man, zeker twee a drie liter bier verdwenen. 's Avonds de boel schoongemaakt. Hij pruttelt de dagen daarna zachtjes door maar donderdag zit er nauwelijks nog leven in. Deze week loop ik een griepvirus tegen het lijf en met name de woensdag en donderdag lig ik voor pampus. Vrijdag heb ik geen zin om het sg te meten maar ik ben er van overtuigd dat ie overgeheveld kan worden.

De vrijdag heb ik wel samen met Erik (zoon van zes) hop uit m'n tuin geplukt. De hop is Tettnang aroma hop en heb ik vorig jaar tijdens onze vakantie in zuid Duitsland gekocht bij het hopmuseum in Tettnang. De plant zit tsjok vol met hopbloemen. Geweldig. We laten de hop drogen 1,5 uur in de oven bij 50°C en daarna verder op zolder. Het hevelen doe ik pas op de zondag de 25-09-2005: Mijn ouders en schoonmoeder zijn op bezoek en tussen de bedrijven door ben ik bezig met het hevelen. Pa helpt mee. We meten de SG : 1016. Prachtig toch? De hopoogst is inmiddels gedroogd en nadat we het bier hebben overgeheveld in de mandfles wordt 20 gram hop toegevoegd. De rest is in vriezer gegaan. Zondag middag hebben we weer nieuw hop geplukt. Theo heeft ook een plastic tas half vol gekregen. Rob zal ook wel willen hebben. Esmee moet maar es komen plukken......... Hieronder nog twee plaatjes ter impressie. Je ziet hier de dry hopping en Erik samen met z'n opa hop plukken. Ook de smaakttest is uitgevoerd . Was wel redelijk bitter maar de smaak was prima vond ik zelf. De glaasjes waren zeer snel leeg. Dat zegt genoeg.

De mandfles staat nu in de koelkast bij circa 5 graden en af en toe komt er nog een luchtbel uit het waterslot. Voorlopig kan ie drie weken staan. Ben benieuwd wanneer de hopbellen zullen zakken. Wat mij betreft niet want zo drijvend is denk ik gemakkelijker om te hevelen.

Ik weet de datum niet meer precies naar het zal rond de 15 oktober 2005 zijn geweest dat ik ben gaan bottelen. Het eind SG is 1015-1016. Mooie waarde vind ik. Meeste hop drijft nog bovenop in de mandfles maar een deel is ook gezakt. Na lagering periode van drie weken bier dus overhevelen in steriele pan. Suikeroplossing gekookt (7-8 gram per liter bier) en afgekoeld en door het bier roeren. Ik zorg er wel voor dat nog wat gist mee geheveld wordt om de koolzuur op te bouwen. Smaak is in ieder geval niet slechte.

Eindoordeel:

Na een week (22 oktober)valt het koolzuurgehalte nog tegen en na drie weken bij KT staan is het bier al goed op dronk. Koolzuurgehalte mag nog wel iets hoger worden. Degenen die ‘m proeven (mijn gasten) vinden het een lekker bier. Volgens mij kan de koriander wel iets minder en ook de kardemon is teveel. Ik hoop dat ie in de loop der tijd beter wordt...........

Tijdens de Media commissie vergadering op 19 september 2006 wordt er een T tje opgetrokken. JW proeft een paardendeken. Ik ben van mening dat ie de kardemon proeft. Mocht je dit niet onaardig biertje willen brouwen, zeker de helft aan Kardemon gebruiken, of beter laat maar helemaal achterwege en doe maar een paar sinaasappelschilletjes voor de frisheid.

Een aspect bij de keuze van hop is het alfazuurgehalte van de hop. Het alfazuurgehalte wordt altijd bij de hop op de verpakking aangegeven. Maar wat zijn nu eigenlijk alfazuren.

Hop bestaat uit honderden chemische stoffen. Een gebruikelijke onderverdeling wordt in de volgende tabel gegeven.

De overige stoffen zoals cellulose zijn van minder belang voor het brouwen van bier.

In het kader van dit artikel zijn de hopharsen van belang. De hopharsen zijn van belang voor de bittere smaak van bier en voor de schuimvorming, zij hebben ook een

antibacteriële werking.

De hopharsen bestaan uit alfa-zuren, bèta-zuren en enkele andere harsen die niet van belang zijn voor de bereiding van bier voornamelijk omdat ze vrijwel niet oplossen in water. De bèta-zuren zijn van minder belang dan de alfa-zuren.

De alfazuren kan je onderscheiden in humulone, cohumulone, adhumulone, prehumulone en posthumulone. Zij onderscheiden zich chemisch van elkaar door verschil in zijketen in het molecuul. De onderlinge samenstelling verschilt per hopsoort, maar is ook afhankelijk van groeiomstandigheden en moment van hoppluk.

Alfazuren en bitterheid.

De belangrijkste eigenschap van de alfazuren is de bitterheid. De bitterheid is afhankelijk van de omzetting van de slecht oplosbare alfazuren in de goed oplosbare iso-alfazuren door isomerisatie. Deze isomerisatie wordt bereikt door langdurig koken van de wort. Cohumulone wordt sneller omgezet dan de andere humulones en is daarom een belangrijk alfazuur. Aan de andere kant wordt wel aangegeven dat een hoog cohumulinegehalte de kwaliteit van de hop vermindert, mogelijk doordat het gemakkelijker wordt omgezet.

Slechts een gedeelte van de hoeveelheid alfazuur wordt omgezet in isoalfazuren. De hoeveelheid is vooral afhankelijk van de kooktijd van de wort. Ook is er verschil tussen hopbloemen en hoppellets.

Deze tabel wordt mede gebruikt om de bitterheid in EBU (Europian Bitterness Units) in bier uit te rekenen.

Een gebruikte formule is: EBU = Ghop X Ahop X O X 1000/Vliters X CSGbegin. Hierbij is Ghop de hoeveelheid gebruikte hop in grammen; Ahop het alfazuurgehalte van de hop in decimalen ( 5% = 0,05); O de hopopbrengst als aangegeven in de tabel in decimalen; Vliters de hoeveelheid wort na koken; CSGbegin correctiefactor voor wort met begin SG boven 1050. Voor de berekening van de bitterheid zijn op internet diverse excelsheets te vinden. Bedacht dient te worden dat de berekende EBC nog aanzienlijk kan afwijken, tot 25%, het is dus een schatting. Van belang zijn ook de bewaartijd en bewaarcondities van hop. De alfazuren ondergaan oxidatie, hierdoor vermindert het alfazuurgehalte, tevens veroorzaakt het een kaasachtige smaak. De oxidatie kan worden verminderd door luchtdichte verpakking en door lage temperatuur bij de bewaring. Iedere 15°C verlaging van de temperatuur halveert de snelheid van oxidatie.

Hop dus in de diepvies in luchtdichte verpakking bewaren.

Alfazuren en schuim.

Hop heeft een positieve rol op de schuimstabiliteit van bier. Hierbij spelen de hopeiwitten maar ook de alfazuren een rol. Gezegd wordt wel dat isocohumulone, in tegenstelling met de andere iso-alfazuren een negatieve invloed heeft op de schuimstabiliteit. Vandaar mogelijk ook de mindere waardering voor gerst met veel cohumulone.

Alfazuren en bacteriën.

De meeste bacteriën groeien niet goed in bier. Hierbij spelen een aantal factoren een rol. Alcohol remt de groei van bacteriën. De meeste bacteriën groeien ook niet zo goed bij de lage pH (3,8 – 4,7) van bier. Het hoge kooldioxide- en laag zuurstofgehalte draagt ook niet bij aan de groei van bacteriën. Bovendien worden veel voedingsstoffen voor bacteriën al weggenomen door de gisting.

Verder remmen de alfazuren de groei van bacteriën. Echter de groei van niet alle bacteriën wordt geremd. Alfazuren zijn vooral actief tegen de zogenaamde Gram-positieve bacteriën en vrijwel niet tegen Gram-negatieve bacteriën. Tot de Gram-positieve bacteriën behoren de melkzuur bacteriën. De melkzuur bacteriën zijn een groep van bacteriën die (de naam zegt het al) melkzuur produceren waardoor het bier een zure smaak krijgt. Maar sommige melkzuurbacteriën produceren ook diacetyl waardoor het bier een botersmaak krijgt. Deze botersmaak kan dan ook nog ontstaan na langer bewaren van bier. De belangrijke melkzuurbacteriën zijn vaak resistent tegen alfazuren, waardoor de alfazuren minder effectief zijn. Alfazuren zijn niet effectief tegen azijnzuurbacteriën, die bier ook (agressiever) zuur maken, dit zijn Gram-negatieve bacteriën.

Alfazuren spelen dus een bescheiden rol bij de werking tegen bacteriën in bier.

Zoals beloofd op de clubavond van augustus 2006, hierbij een stukje over de kwaliteit van het water in Hoofddorp.

Hoofddorp is de thuisbasis van de club, er wonen redelijk wat leden, en het water van Hoofddorp wordt ook op de brouwdagen benut, dus het is interessant om wat meer van het water hier te weten.

Omdat Promash de mogelijkheid heeft om watercorrecties te berekenen, heb ik in 2004 eens opgevraagd bij het waterleidingbedrijf wat de watersamenstelling is. Deze vraag was niet makkelijk te beantwoorden, en uiteindelijk kwam ik bij het waterlaboratorium terecht. Het waterlaboratorium (www.hetwaterlaboratorium.nl) is opgebouwd uit de (destijds) afzonderlijke laboratoria van de grote waterleidingbedrijven van Nederland, en doet onderzoek naar de kwaliteit van drinkwater en oppervlaktewater in Nederland.

Dit gebeurt op regelmatige basis, en daarom wordt de samenstelling van water afgegeven voor een bepaalde periode. De gegevens die ik heb zijn geldig voor het 1e kwartaal van 2004. Ik neem aan dat de samenstelling op hoofdlijnen redelijk stabiel zal zijn, dus dat de gegevens nu nog redelijk relevant zijn.

Voor ons brouwers is het pH natuurlijk het meest interessant, maar de opgeloste zouten kunnen ook een smaakinvloed hebben. Daarvoor zou het nodig zijn te weten wat de smaakdrempels zijn, en zo ver ben ik met mijn onderzoekje niet gegaan. Als voorbeeld heeft water in Engeland een andere samenstelling dan het water hier, en de invloed daarvan in bier is te proeven. Zo hadden Peter Hompe en Lidewij Jansen van Galen bij het brouwen van hun Engelse St. George, het water chemisch gecorrigeerd. Dat was vorig jaar bij de maandbier competitie te proeven, en zij zijn er toen ook maandbier-kampioen mee geworden. Uiteraard kan het pas gecorrigeerd worden als de samenstelling bekend is.

De volgende tabel geeft de samenstelling. De tabel bevat gemiddelde waarden zoals opgegeven voor Leiduin en Heemskerk, en die twee gemiddelden dan weer gemiddeld.

De waarden die zijn opgegeven in mg/l kunnen ook gelezen worden als ppm (parts per million).

Deze waarden heb ik in Promash ingevoerd. Met promash is dan te berekenen hoe het water eventueel gecorrigeerd moet worden als een andere bekende watersamenstelling gewenst is.

In het kader van een weekendje uit met Riny & Ria, zijn we begin september een weekend in het buitenland geweest. Ergens nèt onder Eindhoven ga je de grens over en kom je in Limbabwe. Gelukkig is ook hier de grenscontrole tot een minimum terug gebracht en kun je met 120km/u het land binnenrijden. De organisatie lag dit jaar bij R&R en Li en ik wisten dus niet waar we heen gingen. Dat hoefde ook niet want we reden mee op de achterbank. Na wat oponthoud op de A2 in Nederland, verliep de reis verder vlot. In Limbabwe zelf hebben ze best wel goede wegen, maar blijkbaar geen geld om er auto's voor te kopen. De wegen zijn er vreemd rustig. Na een tijdje kwamen we nog voorbij Stein en begon ik me af te vragen of je nog veel verder kunt zonder België in te rijden. Het viel mee, want het doel bleek Valkenburg te zijn. Het plaatsje dat tot voor kort een eigen witbier had. Bij aankomst bleek dat Riny speciaal gezocht had naar een hotel met “live music”. Klein gezellig ding, die ook nog een eigen parkeer garage bleek te hebben, waar je de auto kwijt kon voor € 10,-. Waar vind je dat nog? Bovendien had de eigenaresse zich gespecialiseerd in de Cajun keuken. Dat zag er veel belovend uit. Hier kom ik later op terug.

Nou ja, wat doe je in Valkenburg? Een paar verplichte nummertjes zoals natuurlijk het kasteel, of liever de ruïne en daarna de mergelgrotten. Met wat fantasie zie je bij de ruïne de ridders nog lopen. Kunnen ook toeristen geweest zijn. Het was prachtig weer en als je klaar bent met de ruïne, kom je vanzelf langs het terrasje bij de uit/in-gang. Daar dus eerst maar een Palmpje gedronken. Helaas hadden we een combi-kaartje gekocht en móesten we dus nog wel naar de mergelgrot. Je kunt niet alles hebben. Overigens kun je dit beter andersom doen en alleen een kaartje voor de grot kopen, aangezien de uitgang daarvan je meteen op het terrein van de ruïne brengt. Vreemd hoor. De grotten zijn koud (12º) en donker, hoe kan het ook anders. Best wel een groot gangenstelsel als je bedenkt dat het voor een groot deel met de hand werd uitgehakt. Er zijn hier en daar echt prachtige wandtekeningen gemaakt en omdat mergel zich makkelijk laat bewerken, zijn er ook een paar prehistorische dieren uitgehakt. Er is zelfs een geheime gang naar het kasteel die pas in de jaren 30 van de vorige eeuw werd her-ontdekt.

De ruïne en grotten waren onderdeel van een wandeling die we begonnen waren, maar nooit hebben afgemaakt. Op het programma stond voor het diner een bezoek aan het casino en een gezellig avondje, maar het was zulk mooi weer dat dit punt spontaan veranderd werd in het bezoeken van meerdere terrassen om er de kelen te spoelen. Het eten werd nu genuttigd bij ons eigen hotel, omdat we allemaal wel eens van dat Cajun food wilden proeven. Ook hier konden we lekker buiten zitten en hebben we een heerlijk combinatiegerecht voor 4 personen gegeten. Het Cajun karakter wordt voornamelijk bereikt door gebruik te maken van speciale kruiden, maar volgends de kokkin dus niet de kruiden die je hier standaard koopt als Cajun. Nee, zij had daar een eigen leverancier voor. Uiteraard werd onze maaltijd vergezeld van enkele biertjes. De live music ging niet door, omdat ik meen de gitarist van de band zich afgemeld had. Daar zat de eigenaar niet mee, want die zette een mini karaoke op, waarbij hij zelf de meeste nummers zong. Op een gegeven moment zijn we binnen gaan zitten en daar hingen van die monitoren waarop je de tekst mee ziet lopen en met wat bier op, ga je dan toch automatisch een beetje mee zitten bangen.

De volgende dag was veel belangrijker, want we zouden een stukje gaan lopen en daarbij de Leeuw brouwerij bezoeken. Na een korte wandeling, Valkenburg is nou eenmaal niet zo groot, geconstateerd dat hier nu echt helemaal niets meer te beleven valt, want het is gewoon dicht voor publiek en er wordt ook al niet meer gebrouwen. Later gaf de eigenaresse van het hotel nog wel aan, dat het tot museum gemaakt zal worden. De Leeuw brouwerij ligt aan een straat die beslist betere tijden gekend zal hebben, maar nu is het helaas voornamelijk vergane glorie. Wel grappig is dat er aan de overkant van de straat een soort balustrade is of leuning of hoe je het ook wilt noemen, met bovenop een tijdlijn van de prehistorie tot nu, met een aantal belangrijke gebeurtenissen erop aangegeven. Dat ding is zomaar iets van 200m lang. En slechts het laatste stukje (metertje of twee) doet de mens zijn intrede. Doet je weer eens beseffen dat wij mensen pas heel kort bezig zijn met vuistbijlen maken en bier brouwen en dat we het bier beslist nog gaan verbeteren, tenzij we eerst de vuistbijlen gaan verbeteren en gebruiken. Ik geloof dat de ontwikkeling van vuistbijlen op dit moment voorop loopt, dus ik ben benieuwd waar dat eindigt. Voorlopig vind ik het bier niet slecht!

Volgende en belangrijkste onderdeel van dit weekend bevond zich niet meer in Valkenburg, maar in Schinnen. Gelukkig voorzien van een Garmin routeplanner, reden we soepel naar Schinnen om daar een omleiding aan te treffen juist in zo'n beetje het laatste en dus spannendste stukje van weg. Zo'n ding helpt je dan wel heel makkelijk verder. De Alfa brouwerij bevindt zich echt in de binnenlanden en je verwacht daar eigenlijk geen brouwerij. Klopt natuurlijk, want oorspronkelijk was het een boerderij. De familie Meens brouwt hier al 4 generaties bier met bronwater van eigen terrein. De vijfde generatie is er ook al, maar nog te klein om zich met het brouwproces te bemoeien. De eigen waterbron is inmiddels officieel erkend en daarmee één van de 10 bronnen die Nederland rijk is. Tja als er iets is om trots op te zijn, hoort Limbabwe natuurlijk wél ineens bij Nederland, nietwaar? De bron is 'zichtbaar' gemaakt in de vorm van een huisje met daarin rechtopstaande koperen pijp met 4 kranen eraan. Het beeld van dat huisje wordt ook gebruikt in de televisiereclame van Alfa. Het water is van oorsprong Duits, want het is regenwater dat 6000 jaar geleden is gevallen in de Eiffel. Gefilterd door heel veel grond, zodat het laatste beetje Duitse er ook echt uit is, wordt het gebruikt om een Nederlands bier te brouwen.

Er is daar een ruimte waarin de mensen ontvangen worden met een mooie bar en veel sta-tafels. In één van de hoeken staat een lage tafel met stoelen waaraan wij plaats namen. In de muren er direct naast zijn twee vitrine kastjes gemaakt met een paar mooie trofeeën en wat familiegeschiedenis. Het valt in de eerste instantie niet direct op, maar die tafel staat daar op de oude filterbodem van een eerder gebruikte brouwketel, misschien zelfs wel de eerste. Daar wordt verder in het geheel geen enkele aandacht aan geschonken en het lijkt wel alsof hij vergeten is. Ik hoop dat ze hem daar weer weghalen en in het museumpje gaan opnemen. Wat mij het meest verbaasde is dat iedereen voorzien werd van koffie met Limburgse vlaai. Zat bij de rondleiding waarvoor we € 10,- moesten betalen. Vond ik ineens een heel schappelijk prijsje. Daarnaast hadden we ook nog een kortingbon via een kratje Alfa, dus het was geen geld. De groep bestond uit ongeveer 60 mensen en we maakten de première van een nieuwe aanpak mee. Vroeger werden de groepen langs het hele proces meegenomen, dus eerst naar het bronhuisje, dan naar de brouwketels, via de lager tanks naar de bottelarij. Men heeft dat veranderd en nu krijg je eerst een film te zien. Duurt ongeveer 20 minuutjes en geeft een beeld van de geschiedenis van de brouwerij en het brouwproces. Wat ik in de film miste, was het feit dat al die flesjes een uniek nummer krijgen. Niets van gezien. Ook het “zegeltje” in de vorm van het etiket over het dopje wordt niet extra onder de aandacht gebracht. Dit lijken mij toch twee typische dingen van de Alfa brouwerij. De film maakt het geheel wel wat minder tastbaar…

Daarna werd de groep in tweeën opgesplitst en kreeg elke groep zijn eigen gids. In ons geval Huub. Jeroen nam de andere groep voor zijn rekening. Ze nemen je eerst mee naar het bronhuisje en vertellen dat dit één van de redenen is dat de Alfa brouwerij daar precies ontstaan is. Het water wordt ongefilterd gebruikt. Omdat de bron erkend is, mag er maar een beperkt hoeveelheid van gebruikt worden per jaar. Om dit te kunnen controleren, worden alle flesjes die de Alfa brouwerij verlaten voorzien van een uniek nummer. Op dit moment is de hoeveelheid nog voldoende, maar men timmert stevig aan de weg en er wordt steeds meer bier geproduceerd. Er is dan ook sprake van oprekken van het quotum dat gebruikt mag worden. Dit gaat uiteraard in overleg met de overheid.

Na het bronhuisje gingen we naar het brouwhuis. Daar wordt verteld hoe dit proces in elkaar zit. Volgende stop waren nog de lagertanks met filtreer installatie waar het gist eruit gehaald word en dat is het. Overigens kan er nog steeds een rondleiding gegeven worden met onder andere bezoek aan de bottelarij, maar dit moet dan wel van tevoren kenbaar gemaakt worden en dient dan ook 's ochtends plaats te vinden (en niet in het weekend).

Dan moet er gedronken worden. Dus terug naar de ontvangstruimte en plaats nemen aan de bar. Van de tap komen de pilsjes, maar daarnaast werden de super dortmunder met 7,5% en het bokbier van fles geschonken. Er was niet echt een beperking op de hoeveelheid die je mocht drinken en werd behoorlijk wat bier verwerkt. Ze hebben verder nog een winkeltje en die werd ook nog even open gedaan, zodat mensen die nog moesten rijden, zich het gerstenat in fles konden aanschaffen. Uiteraard was er ook nog de nodige promotieprullaria, maar daar hebben wij ons verder niet aan gewaagd.

Als laatste is ook nog een museum in opbouw, maar dat was nog niet klaar en ook nog niet toegankelijk. De eerste brouwketel is nog steeds aanwezig en zal een pronkstuk gaan vormen in het museum. Zoals ik al eerder zei, lijkt het mij logisch dat die filterbodem daar ook terecht komt. De enige beperking die werd opgelegd bij het drinken was tijd, want op een bepaald moment gaan ze gewoon dicht. Daarmee was dit bezoek ook weer ten einde en werden Riny en ik terug gereden door de dames, de schatten. Op zondag wordt de grens van Limbabwe ook niet bemand, dus geen vertraging van ondervonden. Onderweg terug werd nog besloten om het geheel af te sluiten met een etentje en zijn we gestopt bij restaurant de Rotonde langs de A2. Na het eten nog het laatste stukje terug naar Nieuwegein en dat was het dan weer.

Zoals het er nu naar uit ziet, speelt het volgende brouwerij bezoek zich af in Hawaii. Daar zullen we dan zeker verslag van doen.

Peter