Het is weer bokbiertijd. De Polderbok is er ook weer. Van het vat smaakte hij prima. Je kan de Polderbok zien als een visitekaartje van de vereniging. Helaas is bokbier een seizoenbier, de rest van het jaar zitten we dus zonder een dergelijk visitekaartje, al kan je de website en het clubblad ook als visitekaartjes beschouwen.

De rest van het jaar zouden we ook een bier van de vereniging op de markt brengen. Te denken valt aan:

• Greetje uit de polder, uiteraard een blond bier, gebrouwen bij de Prael. De naam past wel binnen hun assortiment.
• Hansje Brinker. De naam past wel bij de polder. Voor een dergelijk sprookjesfiguur past Klein Duimpje als brouwerij. Te denken valt aan een stout, om de band met de polder te versterken, een melkstout.
• Laagvlieger, een overdonderend bier, gesponsord door de KLM. Deze naam om nabijheid van Schiphol te benadrukken. Dit bier moet uiteraard gebrouwen worden door een ander icoon van Nederland: brouwerij De Molen. Het wordt een Saisonbier om de band met Air France aan te geven.

Voorlopig doen we het echter nog met de Website en het clubblad als visitekaartjes, ook lang niet slecht. Nu nog maar een fles Polderbok ontkurken.

Gulpener hopoogst

Op 14 september vond het jaarlijkse hopplukevenement bij Gulpen plaats. Dankzij onze bijzondere relatie met de brouwerij, in de persoon van Jan-Willem den Hartog, werden wederom 6 personen uitgenodigd om te komen helpen en deelnemen aan de festiviteiten. Zie het verslag elders in het clubblad.

Zythos Bierfestival te Geel

Zaterdag 27 september was het bierfestival in Geel. Helaas voor de excursiecommissie, en enkele leden die zich wel opgegeven hadden, was het aantal aanmeldingen zo laag dat besloten moest worden om de bus af te zeggen. Een aantal personen hebben zich alsnog aangemeld bij de bus van PINT, die wel reed.

Brouwcursus

Vanaf 30 oktober wordt weer een brouwcursus georganiseerd door onze brouwcursuscommissie. De workshop bestaat uit 3 theorieavonden, afgesloten met een praktijkdag en een bottelavond. Je hoeft geen lid te zijn om mee te doen. Als je zelf belangstelling hebt (of één van je kennissen), stuur dan een mail naar de brouwcursus commissie, of spreek Theo van Eijden even aan. Zie onze website voor meer informatie.

Gistcursus

Ook de gistcursus wordt weer gegeven, en wel op 8 november. Het is een bijzonder interessante cursus, met gedegen theoretische achtergrond en praktijkoefeningen in het zelf kweken van gisten. Het is al een tijdje terug dat ik 'm zelf heb gedaan, maar ik ben er nog enthousiast over. Geef je op bij André van der Zee , of stuur een mailtje aan de gistcursus commissie.

Afgelopen clubavond

Afgelopen clubavond stond in het teken van twee onderwerpen: Polderbok en Bottelen & zo. De opkomst was met 54 mensen goed te noemen. We begonnen door omstandigheden wat later, dus het Polderbok werd al goed geproefd. Arnoud Aten, voorzitter van de polderbokcommissie, gaf een kort maar volledig overzicht van alles wat rond de polderbok speelt. Bedankt Arnoud! Bij bottelen & zo was het heel interessant om te zien wat andere mensen voor oplossingen hebben bedacht om het bottelen, spoelen en desinfecteren makkelijker te maken. Zie elders in dit clubblad voor een overzicht. Ook werd de maandbier wisselkei uitgereikt door John Gouwerok. Wie de winnaar is lezen jullie verderop, maar ik wil 'm bij deze hartelijk feliciteren!

Komende clubavond

De komende clubavond staat geheel in het teken van kruiden en bier. De kruidencommissie zal namelijk een presentatie geven over dit onderwerp. Het belooft een interessante avond te worden, met de mogelijkheid om zelf te proeven. Oh ja: Als je toch komt, vergeet dan niet je eigen bier mee te nemen om in te leveren voor het clubkampioenschap. De formulieren daarvoor kun je in dit clubblad vinden, of na inloggen op de website onder voor leden -> documenten.

Wie denkt dat in Nederland niet op professioneel niveau hop wordt verbouwd, vergist zich. In het zuiden van Limburg zijn een paar hopvelden die exclusief hop leveren aan de Gulpener bierbrouwerij.

Evenals vorig jaar, werd onze vereniging dit jaar uitgenodigd om te helpen bij het plukken van deze hop. Uiteraard zat Jan-Willem den Hartog, clublid en brouwmeester bij de Gulpener bierbrouwerij, achter deze uitnodiging. Aanvankelijk zei Jan-Willem dat we om 9.00 in Gulpen moesten zijn. Slik, dat is vroeg vertrekken. Later werd dat gelukkig veranderd naar 10.30, waardoor we toch nog wat konden uitslapen.

Er konden zes mensen komen, en met de mensen die zich al eerder opgegeven hadden, zaten we al bijna vol. Daags tevoren hoorden we dat André van der Zee, onze vice-penningmeester, last van zijn been had. Om die reden kon hij niet mee, en dat was zwaar pech voor hem. Tijdens de brouwdag van 13 september was een vervanger snel gevonden in Niels van der Weijden, één van de nieuwere en zeer enthousiaste clubleden.

Dus vertrokken op zondag 14 augustus om half 8 twee auto's richting Gulpen: uit Hillegom/Hoofddorp een auto met Louis van Velthoven, Erik Bouman, Jos Groot en ikzelf. De andere auto nam een wat onverwachte omweg vanuit Bodegraven via Nieuw Vennep, met Gerrit Walraven (inkoop) en Niels.

Bij de feesttent van Gulpener ontving Jan-Willem ons hartelijk, met een kopje koffie, en een speciaal voor het hopplukken gemaakt shirt met lange mouwen. Hop kan de huid namelijk behoorlijk irriteren.

De brouwerij heeft een benedenveld en een bovenveld. Het bovenveld dat we die dag gingen plukken bevat de hopsoort Hallertau Merkur, met een alfazuurgehalte van ongeveer 15 procent (!!). Op het benedenveld staat Hallertau Taurus. De opbrengst van beide velden is ongeveer genoeg voor 65 procent van de bieren. Er zijn plannen om zowel de oppervlakte uit te breiden, als om effectievere verwerkingsmethoden te gebruiken, dus in de toekomst zal Gulpener waarschijnlijk volledig in zijn eigen hopopbrengst kunnen voorzien.

Voor wie nog nooit hopvelden heeft gezien: de hopplanten worden langs verticale touwen omhoog geleid tot een meter of vier. Deze touwen zitten zelf weer vast aan, tussen palen gespannen, staaldraden. Op die manier zijn telkens gangen gemaakt met aan weerskanten een haag van hopplanten. De ondersnijders zijn het eerst aan de beurt om de planten onder los te snijden. Anderen trekken de hopplanten opzij, zodat een flinke hoogwerker tussen de hopplanten kan rijden. De bovensnijders op de hoogwerker snijden en wikkelen de planten van de touwen en staaldraden. Vooral aan de buitenkant van het veld, waar de planten meer zon krijgen, viel het niet mee ze los te krijgen. Het grootste deel van de plukkers deed de planten, met stengel en al, in kisten van ruwweg een kuub. Deze kisten zijn 16 september verwerkt bij een bedrijf in Poperinge (België), waar de bellen van de planten zijn gehaald, vermalen en tot hoppellets gemaakt. Ik hoorde van Jan-Willem dat dit jaar een recordoogst heeft opgeleverd!

Tussen het plukken door werd Limburgse vlaai uitgedeeld (plaatselijk gebruik, zeg maar), en na anderhalf uur was er een korte pauze. Na nog anderhalf uur werken was het tijd voor de barbecue, bij een tent die ze naast het veld hadden opgezet. De helft van het hopveld was toen geplukt.

Om half vier vertrok de ploeg van ruwweg 30 plukkers naar de feesttent. Onderweg werd één van de pluksters uitverkoren tot hopkoniningin en rondom voorzien van hopplanten. Zo trok de groep achter haar aan naar de feesttent, waar de plukkers juichend onthaald werden. Na het dankwoord van de directeur van Gulpener brak het feest los, compleet met (goede) blues band, een demonstratie schapenhoeden, de bekende klassieke auto van Gulpener, en natuurlijk veel bier (soorten). Voor de plukkers was het bier gratis, dus het was jammer dat we rond 18.00 moesten vertrekken, maarja, de reistijd he....

Hieronder vind je nog een kort fotoverslagje. Hopelijk mag onze vereniging volgend jaar weer van de partij zijn. Mocht je volgend jaar mee willen, stuur me dan even een mailtje. Je kunt me in het smoelenboek terugvinden onder de naam Ernst de Moor.

Rest mij de Gulpener Bierbrouwerij nogmaals hartelijk te bedanken voor deze geweldige mogelijkheid om bij een bijzondere traditie aanwezig te mogen zijn. Als je een Gulpener biertje drinkt, sta er dan even bij stil dat de hop ervan misschien wel door een mede-tWortWatter geplukt is!

Foto's: Gulpener bierbrouwerij, Jan-Willem den Hartog, Louis van Velthoven, Erik Bouman en Ernst de Moor. Zie voor meer foto's: http://picasaweb.google.com/ernstdemoor/Hopplukken1409080840

Daags tevoren wordt de hop door de hopboer gecontroleerd	Toespraak door brouwmeester Jan-Willem den Hartog
De hophagen vòòr het plukken	Erik snijdt de planten onder los
Niels trekt de planten opzij, voor de hoogwerker	Onder andere Ernst en Jos snijden boven de planten los
Louis stopt de planten in de kisten	Gelukkig was er af en toe tijd voor een adempauze
Na afloop zag het veld er kaal uit	De klassieke Gulpener auto met een kistje hop
De hopkoningin wordt 'aangekleed'	Het is goed rusten na gedane arbeid
Het machinaal plukken van de hop op 16 september	Het machinaal plukken van de hop op 16 september
De opbrengst	Kijkje in de zak

Het is weer een tijdje stil geweest, maar Brouwer de Browser is weer wat op het net tegen het lijf gelopen dat hij zeker met andere brouwers wil delen. YouTube.  Klinkt dat bekend in de oren? Het is iets voor de jeugd maar ook de brouwers hebben het ontdekt. YouTube is een website die gespecialiseerd is in het publiceren van korte films of filmpjes die door gebruikers worden geüpload. Sinds begin 2007 bevindt YouTube zich in de top10 van de meest populaire internet websites. YouTube werd gelanceerd in het laatste kwartaal van 2005  Wat kwam ik daar op Youtube tegen?

Prachtige filmpjes over gist en het maken van giststarters, de één nog mooier en duidelijker dan de andere. Geschiedenis van de gist, brouw installaties, het maken van bananenbier, kortom te veel om in een paar uur te bekijken. Een aanrader is het filmpje van het ONK 1986, vanaf het inleveren van de bieren, het keuren tot de prijsuitreiking. Wie de eerste prijs wint moet je zelf maar bekijken. We kennen hem allemaal. Geweldig!!!

Typ maar eens in Yeast (=gist) of Brew (=brouwen). Engelse woorden leveren meer op  dan Nederlandse.

Ook dit jaar worden er traditioneel weer twee bierbrouwcursussen voor beginners georganiseerd. De cursusleiders zijn John Keuris en Theo van Eijden. Dit is de manier voor geïnteresseerden en beginnende brouwers om kennis met deze hobby te maken. Op een speelse wijze worden alle facetten van het thuisbrouwen behandeld en natuurlijk zal het bier er rijkelijk vloeien.

• Theorieavonden: 30 oktober, 6 en 12 november 2008
• Brouwdag: 15 november 2008
• Bottelavond: 30 januari 2009

Een door Wil van der Broek geschreven handboek Thuis Bier Brouwen behoort tot het cursusmateriaal, en de bieren die tijdens de theorieavonden geschonken worden zijn natuurlijk inclusief.  Men kan zich opgeven door € 55,- over te maken op rekeningnummer 7228352 van ’t Wort Wat onder vermelding van “brouwcursus 2008-2”  De inschrijving is pas definitief als de bijdrage ontvangen is.

Nog maar net bij de club en al gelijk bezig met de brouwcursus voor gevorderden, terwijl nog niet iedereen mij kent of heeft gezien. Dus eerst maar eens kort wat over mijzelf.

Rob Ruiten, geboren in Rotterdam op 5 April 1965. Ex Marine, jarenlang gewerkt in de automatisering, en nu uitbater van een aantal horecabedrijven in de omgeving. Brouwer in hart en nieren en, zoals de meesten van ons, begonnen met een blik moutextrakt. Naast het brouwen van bier hou ik mij ook bezig met het gisten van wijn en het stoken van de wat sterkere dranken.

Naar aanleiding van een mailtje geschreven door Cornelis Stoker met de pakkende titel “enquête gevorderden cursus” was bij mij de interesse gewekt. Op de eerste vergadering van de nieuw op te richten commissie voor de cursus “brouwen voor gevorderden” mijzelf geheel vrijwillig en zonder enige druk van de commissieleden, opgeworpen als voorzitter.

Wat gaan we doen met de commissie? Het antwoord daarop is niet simpel te geven, want immers, je praat hier over een cursus voor gevorderde brouwers. Dus na twee commissievergaderingen kan ik vertellen dat we tot de volgende start zijn gekomen.

Er wordt een applicatie ontwikkeld voor het brouwen, gelijk aan ProMash/Beersmith, maar dan in het Nederlands. De applicatie staat centraal in de cursus en dient als uitgangspunt voor het opzetten van het bijbehorende cursusmateriaal. De applicatie gaat heten Brew It (Brouw het / Brouw I.T. het is maar hoe je het bekijkt). Het logo voor deze cursus/applicatie staat hierboven en de applicatie wordt in eigen beheer ontwikkeld.

Dat ontwikkelen is het probleem niet, want met de kennis van automatisering zit het wel goed. Alleen het omzetten van al die brouwvariabelen is een tantalus kwelling, evenals het maken van de brouwdatabase. Want we pakken het goed aan en verwerken gelijk alle bekende bieren met hun omschrijving er in, om zo het brouwen leuker en makkelijker te maken. Hieronder een voorbeeld van onze applicatie.

Voor de kenners (automatisering) onder ons: de applicatie wordt geschreven in C-Sharp en werkt onder Windows XP en Vista. Op dit moment is er een groot deel van de applicatie klaar en zijn wij als commissie begonnen met de controle van de database.

Als eersten zijn de bierstijlen aan de beurt, hetgeen op zich al een leuke bezigheid is. Want wie heeft er nu de juiste informatie over de bierstijlen en wat gaat er nog veranderen. Een aardig werkje dus, maar om volledig te zijn dienen we alle stijlen persoonlijk te proeven en te vergelijken. De database van de applicatie/cursus bestaat uit de volgende onderdelen:

• Bierstijlen
• Recepten
• Hop
• Mout
• Gist
• Water
• Kruiden
• Suikers

Daarnaast het werkelijke programma, waar de inhoud van de database de basis vormt voor het rekenblad van het nieuw te brouwen bier. Hieronder een voorbeeld:

Zonder al te technisch te worden en te proberen de cursus in dit verhaal te geven, wil ik er nog het volgende over kwijt. Als de applicatie klaar is, zal de cursus geschreven worden rondom de applicatie. We starten bijvoorbeeld met water en waterbehandeling, met als doel het begrijpen en toepassen  van diverse zouten en chemicaliën in het wort. De daarop volgende cursusdoelen zijn allemaal gekoppeld aan een onderdeel van de applicatie.

Uiteindelijk is men na het volgen van deze cursus in staat om met behulp van wat automatisering, zijn of haar kennis in praktijk te brengen. Om zo keer op keer en herhaalbaar het beste bier met de gewenste smaak te kunnen brouwen. Als commissie zullen we regelmatig wat van ons laten horen over de voortgang. Want zelfs wij als commissieleden zijn na de eerste opzet erg enthousiast geworden over hoe de cursus eruit gaat zien. We nemen aan dat dat enthousiasme besmettelijk is en proberen de nieuwsgierigen te voorzien van de benodigde informatie in het clubblad of misschien door een presentatie op een clubavond.

Namens de commissie
Rob Ruiten

Vanuit de kruidencommissie: Brouwen met kruiden.
door Louis van Velthoven en Erik Bouman.

In de kruidencommissie hebben we besloten om een aantal experimenten met kruiden te gaan uitvoeren. De eerste presentatie, waarop wij hier verder niet in zullen gaan, zal op de clubavond van oktober zijn. Wij zouden ons storten op authentieke kruiden, dwz kruiden die niet via de V.O.C. zijn binnen gekomen. De presentatie van brouwen met authentieke kruiden en het proeven hiervan zal waarschijnlijk in het begin van 2009 plaatsvinden. Om nu al een tipje van het brouwschort op te lichten hier alvast een verslag van het brouwen met authentieke kruiden.

Zaterdag 28 september 2008.
Na de nodige speurwerk naar en leeswerk over authentieke kruiden ging het dan eindelijk gebeuren. Het water werd opgestookt, mout werd afgewogen, we gingen brouwen.

In navolging van de eeuwenlange traditie waren we op zoek naar kruiden voor ons eigen gruitmengsel. Hierbij sloten we alle kruiden uit die via VOC schepen naar ons toegekomen zijn. De kruiden moesten authentiek zijn. Doorslaggevend voor het gebruik van een kruid was ook dat ieder kruid voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn. Iedereen moet later kunnen nabrouwen wat wij gebrouwen hebben of op grond van het brouwsel verder kunnen experimenteren met kruiden.
We kwamen er al snel achter dat er niet één gruitmengsel bestond. Wat plaatselijk te vinden was, werd in het verleden als kruid gebruikt. Een aantal kruiden zag je vaak terugkomen. Gagel was een kruid dat we in ieder gruitmengsel tegenkwamen.
Dus ook al is gagel moeilijk te verkrijgen, we hebben hem toch in ons boeketje opgenomen. Uiteindelijk kwamen we bij ons gruitmengsel op de volgende kruiden uit: gagel, dennenhars, brandnetel, salie, struikheide en duizendblad.



Met al deze kruiden wilden we telkens een afzonderlijk bier maken, dus één saliebier, één brandnetelbier, één dennenharsbier , één struikheidebier, één duizendbladbier en één gagelbier. In al deze bieren zou het kruid duidelijk aanwezig mogen zijn, zodat er te proeven zou zijn wat het kruid met bier doet. Van de gagel hebben we 5 gram voor 15 liter gebruikt, de salie 10 gram voor 15 liter, de dennenhars 100 gram voor 15 liter en de brandnetel, duizendblad en struikheide elk 40 gram voor telkens 15 liter.

Van alle bieren hebben we, nadat de bieren in de gistemmers zaten, telkens 2 liter afgenomen en deze liters bier samen zouden dan ons gruitbier moeten worden. In dit gruitbier zouden dan alle kruiden voorkomen, maar de concentratie van ieder kruid zou 1/6 e zijn van de concentratie in het oorspronkelijke bier.

In tegenstelling tot de vroegere gruitbieren hadden we besloten om in ons gruitbier ook hop te gebruiken. De hop moet er vooral voor zorgen dat we langer van ons gruitbier kunnen genieten. Waarschijnlijk waren de vroegere gruitbieren maar zeer beperkt houdbaar. Wij hebben onze bieren gehopt tot 15,3 EBU.

Na het schroten van de pilsmout en de caramout 120 hebben we de geschrote mout gestort en in een grote ketel maakten we een basiswort. Na het spoelen werden de afzonderlijke pannen gevuld.



En zodra het wort kookte, werd de bitterhop (hallertau herzbrucker) toegevoegd. Na een half uur deden we in één van de pannen de hars. We merkten dat de hars slecht oploste en als kleverig laagje op het wort bleef drijven. Bij alle andere pannen hebben we de kruiden na één uur koken toegevoegd samen met de aromahop (saazhop). De laatste 5 minuten werd er ook nog wat suiker toegevoegd. Wij hebben er hierbij wel opgelet dat het kookproces bij alle pannen op een andere tijd werd gestart. Tussen het begin van de kooktijden zat iedere keer één kwartier verschil. Hierdoor waren niet alle pannen tegelijk klaar en kon het filteren en koelen van de afzonderlijke pannen goed na elkaar gedaan worden. Bij het filteren en koelen van de bieren hebben we een filterpan en tegenstroomkoeler gebruikt.




Alleen het harsbier durfden we, in verband met de kleverige laag, niet door de filterplaten en koeler te laten stromen. Hiervoor hebben we een dubbele ring met kaasdoek gebruikt.

Uiteindelijk hebben we op deze manier 7 bieren gemaakt, 6 met afzonderlijke kruiden en één gruitbier. Voor de vergisting van alle brouwsels hebben we een dikke gist gebruikt uit een eerder brouwsel.



Tijdens het brouwen hebben we heel wat boven de pannen gehangen. Flink gesnoven, twijfels en ook hoge verwachtingen uitgesproken. Maar uiteindelijk zullen we voor het resultaat toch moeten wachten tot alles uitvergist gelagerd, gebotteld, navergist en gerijpt is. En dat, weten we als brouwer maar al te goed, duurt soms veel te lang. Het eindresultaat zal meegenomen worden naar een clubavond en dan gaan we met zijn allen proeven.

Tappen uit vaatjes Helaas is de zomer weer voorbij en kan de barbecue weer in het vet. En wat zo mooi was aan BBQ, is het tappen uit eigen gebottelde vaatjes. Hiermee ben je altijd welkom op iedere BBQ. Uit gesprekken op de clubavonden begreep ik dat bij een aantal leden niet duidelijk was hoe je de bekende stalen 5 liter vaatjes weer kan hergebruiken. In dit artikel zal ik het een en ander toelichten.

Belangrijk is dat niet alle vaatjes geschikt zijn om na te vullen. Zo heeft Heineken een 5 liter vat dat niet door een thuisbrouwer is te hervullen. Zie de afbeelding.

De vaatjes die zijn uitgerust met een uittrekbaar kraantje zijn de juiste. Eerst zal een vaatje geleegd moeten worden. Neem bij voorkeur een bier dat je aangenaam vindt, anders is het een hele opgave. Het voordeel van dit vat is dat er reeds een tapkraantje op zit. Ook zijn er in de handel ongebruikte blanco vaatjes verkrijgbaar. Deze vaatjes zijn gelakt dus enigszins corrosiebestendig. Het nadeel van dit vat is dat er geen tapkraantje op zit.

Vullen van deze vaatjes spreekt voor zich, echter het grote verschil is de hoeveelheid suiker die voor de nagisting moet worden toegevoegd. Pas niet de gebruikelijke 8 gram per liter toe maar verlaag dit naar maximaal 4 gram per liter. Mocht je toch nog bang zijn voor te veel druk in je vat dan zijn er pluggen verkrijgbaar met een overdrukventiel. Het te veel aan druk kan dan ontsnappen. Uit ervaring kan ik vertellen dat een vat met 8 gram suiker per liter met een enorm geweld kan ontploffen. Je krijgt eerst wel een waarschuwing, de boven en onderkant van het vat gaan namelijk eerst bol staan. Zet het vat dan snel koud en drink het zo snel mogelijk leeg.

Het vat dat je inmiddels leeggedronken hebt, heeft in de bovenzijde van het vat een rood/zwarte plug die dient om tijdens het tappen het vat te beluchten. Deze kan je weer in elkaar zetten en hergebruiken. Mocht je het niet vertrouwen, koop dan een rubber stop. Deze heeft dezelfde afmetingen als de zwart/rode plug. In het midden van deze grijze stop zit een prop. Op de afbeelding hier onder is de dop afgebeeld, daarnaast is de dop met het overdrukventiel.

Mocht je een vat hebben zonder tapkraantje dan is een tapkraan noodzakelijk. Op deze kraan zit een soort pomp waarmee je lucht in het vat kan pompen. Via de stijgbuis wordt het bier door de luchtdruk uit het vat gedrukt. Om de tapkraan op het vat te bevestigen, druk je de prop met de stijgbuis in het vat. De stijgbuis heeft de zelfde diameter als de prop die in de dop zit. Hierdoor ontsnapt er bijna geen druk uit het vat als de buis door de dop gedrukt wordt. Het bier blijft op deze wijze enige tijd goed en je hoeft niet dezelfde dag op te maken.

Waarschuwing: er is een nadeel aan het gebruik van stalen vaatjes. Een vat kan een beperkt aantal keren worden gebruikt. De kans bestaat namelijk dat er een metaalsmaak aan het bier komt doordat deze vaatjes inwendig gaan roesten. Als bescherming tegen corrosie zijn de vaatjes gelakt. Deze laklaag is helaas niet bedoeld voor een langdurig gebruik.  Al de in dit artikel genoemde onderdelen zijn in de handel eenvoudig verkrijgbaar o.a. van der Kooij in Jubbega. Kijk op de website voor de prijzen.

Bij onze brouwclub besteden we aandacht aan alle aspecten van het bierbrouwen. Naast het brouwen zelf, staat ook de vergisting ruim in de belangstelling. Denk maar aan de gistkweekcursus, de gistbank(-commissie) en bijvoorbeeld de presentatie op het ONK over vergisting.
 
De vergisting is natuurlijk niet de laatste stap op weg naar een perfect bier. Uiteindelijk moet het bier ook nog gebotteld worden. En daaraan hebben we op de clubavond van vrijdag 26 september nu eens extra aandacht besteed. Niet alleen het bottelen zelf stond op het programma, maar ook het flessen reinigen en het etiketten plakken.

Demonstraties op de clubavond
Het werd een echte ‘voor de leden, door de leden’-avond, want diverse leden demonstreerden wat voor slimmigheidjes ze hebben bedacht om het wassen, vullen en plakken uit te voeren. Het zijn tenslotte niet de leukste klussen, maar met name het correct wassen en vullen zijn wel mede bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit van het bier.



Erik Deelissen had zijn (in kleine kring al befaamde) flessenwasser meegebracht. Een ingenieuze constructie van koperen buizen, die precies past in zijn vaatwasser. De flessen staan ondersteboven op de verticale buisjes. De onderste sproeier van de vaatwasser levert de nodige waterdruk en via kleine spuitmondjes worden de flessen van binnen gespoeld. De bovensproeier van de vaatwasser reinigt de buitenkant van de flessen.

Volgens Erik is het nog wel een 'work in progress'. Hij is namelijk nog niet tevreden over de manier waarop de binnenkant van de flessen besproeid wordt. De grootte en vorm van de spuitmondjes luistert daarbij heel nauw.

Co Stoop gebruikt een wat minder zachtzinnige manier om zijn flessen te wassen. Hij zet een heel krat met lege flessen buiten neer en start dan zijn hogedrukreiniger. De flessen worden één voor één met grote waterdruk gereinigd, waarbij Co het water ook nog kan voorzien van de gewenste schoonmaakmiddelen.

Na het schoonmaken zit er natuurlijk nog water in de flesjes. Cor heeft één krat opgeofferd om daar de onderste rand af te zagen. Die rand gaat als een deksel op het krat met flesjes. Omdraaien, uitlekken en klaar!

Carlos Koopman demonstreerde hoe hij zijn flessen vult. Eigenlijk heel simpel: het te bottelen bier gaat in een koffiecontainer (of hoe zo'n apparaat ook mag heten). De metalen container staat door zijn gewicht lekker stabiel en is uitstekend schoon te maken. Aan de zijkant zit een kraan waar normaal de koffie uitkomt. Daarmee kun je op een comfortabele manier het bier doseren in het flesje. Carlos heeft zelf een vulpijpje gefabriceerd van kunststof, zodat je de flessen 'van onderuit' kan vullen met zo min mogelijk schuimvorming en dus zuurstofopname. Als het flesje helemaal vol zit (dat zie je in de opening) dan haal je 'm onder het vulpijpje weg. Daardoor zakt het vloeistofnivo in de fles tot een paar centimeter onder de rand. Precies goed!

Hoewel Carlos 'in de koffiebusiness zit' zijn (tweedehands) koffiecontainers ook op heel veel andere plaatsen verkrijgbaar. Leuk detail van zo'n apparaat is natuurlijk nog dat je 'm helemaal leeg kunt tappen. Da's een subtiel voordeel boven andere bottelvaten waar de kraan vaak aan de zijkant zit, zodat er altijd een laag bier achterblijft.



Hans van Neijenhoff bracht een handzame variant mee van de flessenwasser van Erik. Hetzelfde basisprincipe (fles omgekeerd op spuitpijpje) maar andere spuitmondjes (dichtgeknepen pijpje in plaats van dopje met gat). Drie flessen worden tegelijk gereinigd waarbij je zelf de buitenkant schoon spuit met een parallel geschakeld sproeipistool. Het geheel is zo compact dat het eenvoudig in de gootsteen past.



De meest geniale vinding (in termen van gemak en eenvoud van de constructie) is zonder meer de etiketten-plak-tegel van Theo van de Voorde. Iedereen die zelf etiketten plakt heeft het volgende ervaren: je legt een etiket ondersteboven op een stuk papier, gaat met de Pritt-stick (of andere lijm) langs de randen, en plakt het etiket zo recht mogelijk op de fles. Tot zover geen probleem, maar dan... Het tweede etiket dat je neerlegt, ligt met zijn mooie kant in de lijmresten die achtergebleven zijn naast het eerste etiket. Met elk volgend etiket wordt het probleem groter, dus dan maar elke keer een schoon onderpapier. Per te etiketteren brouwsel heb je zo (bij wijze van spreken) een heel telefoonboek nodig.

De oplossing van Theo is supersimpel. Met neme een eenvoudige badkamertegel (kleur en print geheel naar eigen voorkeur). De tegel heeft bij voorkeur licht afgeronde hoeken voor het beste resultaat. Daarop leg je het eerste etiket tegen de rand aan en hanteert dan de Pritt-stick. Het etiket wordt perfect belijmd en er komt niets naast, want de rest blijft gewoon aan de Pritt-stick zitten. Je draait het etiket vervolgens een kwartslag en lijmt de volgende rand, enzovoort. KKDWD! (kind kan de was doen)



Voor het grootschalig etiketteren had ik (JWF) een belijmingsapparaat meegebracht. Een kunststof bakje vul je met een laag vloeibare lijm (beenderlijm in poedervorm en dan opgelost in water). Door twee rollen wordt de lijm gelijkmatig verdeeld. Een etiket geleid je 'van achteren naar voren' door een gleuf, waarbij het etiket keurig belijmd wordt. Als je een flesje horizontaal vóór het apparaat legt, plak je het etiket er gelijk op. Het apparaat werkt uitstekend: ik heb er (in het eerste Leidsch Blond-jaar) duizenden grote flessen mee beplakt, en gebruik 'm nu nog steeds voor speciale edities (ander etiket voor bijzondere gelegenheid).

Het belijmingsapparaat moet je niet bij Brouwland kopen (sorry, € 154,80 is echt te duur), maar bijvoorbeeld wel bij Bockmeyer, een Duitse webshop: http://www.bockmeyer.de/produkt378_28.htm. Daar kost 'ie € 88,50 (+ verzendkosten). Nog steeds een hoop geld, maar je hebt er wel de rest van je leven zéér veel plezier van.



Als laatste demonstratie had ik (JWF) mijn ENOLMATIC vacuüm bottelapparaat meegenomen. Toegegeven: voor de gemiddelde amateurbrouwer is dit volledig 'over the top', maar ja jullie kennen mijn afwijking om alles te willen mechaniseren en automatiseren. Ik kwam dit apparaat voor het eerst tegen bij brouwerij De Schans, waar het gebruikt werd om produktiematig af te vullen!  Naar professionele begrippen is dit een zeer goedkoop en simpel afvulapparaat en de redenering van Guus Rooijen (de brouwer/eigenaar) was dan ook: als 'ie kapot gaat, koop ik gewoon een hele nieuwe.

Het apparaat werkt met een luchtpomp die een kunststof container vacuüm zuigt. Daardoor wordt een onder de vulopening geplaatste fles ook vacuüm gezogen. Die zuigt op zijn beurt het bier aan door een lange vulslang, die in het bottelvat hangt. De vulopening stel je exact in op de gewenste vulhoogte en zodra je een fles plaatst wordt 'ie automatisch gevuld.

Doordat het vullen onder vacuüm gebeurt, heb je geen last van zuurstofinslag. Je trekt overigens ook de meeste koolzuur uit je bier, dus nagisting op fles is noodzakelijk voor de juiste koolzuurdruk. Afhankelijk van het brouwsel kan er meer of minder schuimvorming optreden. Dat schuim wordt afgezogen naar de kunststof container en zakt daar weer in tot een laagje bier. Dat bier kun je gewoon teruggieten in het bottelvat als het teveel wordt. Zodra een fles vol is, verwissel je 'm voor een lege fles. De volle fles sluit je af met een kroonkurk-apparaat, en plaatst het terug in het krat. Dan ben je net op tijd om de volgende fles te wisselen. Je haalt op die manier een grote bottelsnelheid.

Ook dit bottelapparaat moet je niet bij Brouwland aanschaffen, want wederom véél te duur. De voordeligste opties vind je in Duitse webshops. Zoek met Google naar "enolmatic site:.de" en je vindt diverse sites. De voordeligste die ik kon vinden is http://www.grossmannonline.de; de Enolmatic kost daar € 267,75. Ja, dat is heel veel geld. Koop 'm daarom alleen als je geregeld grotere hoeveelheden brouwt. Als je helemaal genoeg genoeg hebt van het bottelen en eigenlijk uit armoede maar op fust wil gaan afvullen, is dit een apparaat voor jou.

Alle demonstranten veel dank voor het meebrengen van jullie spullen!

Resultaten enquête
In juli ontvingen jullie per e-mail een enquête over 'Bottelen & Zo' met daarin drie vragen over het wassen, vullen en etiketteren van flessen. We hebben daarop maar liefst 51 reacties gekregen, waarvoor onze grote dank!  Op basis daarvan zijn de demonstranten uitgenodigd. De volledige resultaten van de enquête houden jullie nog tegoed, want daar zitten nog heel wat nuttige tips en overwegingen bij. Eén frappant resultaat hebben we tijdens de clubavond al besproken. Onze vereniging is verdeeld in drie groepen: een groep die hun flessen bakken in de oven, een groep die spoelen met chemicaliën, en een groep die dat allemaal maar overbodig vindt. Tijdens een geanimeerde discussie kwamen we niet tot een eindconclussie. Ik wil daarom een paar professionals vragen naar hun bacteriologisch oordeel. Meer daarover in een volgend clubblad.

Leuven, een prettige multiculturele studentenstad waar veel te genieten valt.

Daar gingen we dan, Leonie en ik. Net niet op de bonnefooi, maar met drie dagen voorbereidingstijd kwamen we wel in de buurt. Leuven was de keuze.

Er was een mogenlijkheid om de huisbrouwerij Domus te bezichtigen. Deze brouwerij aan de Eikstraat 14 is uniek. Via een pijpleiding is het rechtstreeks met de tap in de taverne verbonden. Bij aankomst bleek dat er alleen op vrijdag bezoek mogelijk was. Jammer maar helaas, dat feest kan niet doorgaan.
Toen we ook nog onderdak vonden in de Oude Brouwerij Keyser Carel aan de Lei no15, thans een luxueus bed en breakfast, stond ons een aangename vakantie te wachten.

We begonnen onze tocht in Bodegraven met de trein die ons naar Leuven moet leiden. In Rotterdam aangekomen, bleek de trein die wij moesten nemen niet reed (allee, die is defect die ga nie hee), maar gelukkig de volgende wel. Een uur later dan gepland kwamen we aan. (Die tijd hebben we later ruimschoots ingehaald.)

Uiteraard gingen we direct op zoek naar huisbrouwerij Den Domus. Ter plekke eerst in Brasserie den Domus een lunch genoten, een zeer prettig eetcafé met een uitgebreide kaart en prima eten voor een schappelijke prijs. Uiteraard hebben we ons de diverse bieren laten smaken. Hier hadden we twee dagen voor. Ik kan u verklappen, we zijn er aardig in geslaagd. Den Domus heeft een kaart met wel 50 verschillende bieren.

Enkele door ons genuttigde bieren die wij niet kenden waren:

• Codomus het studentenbier. Een ongefilterd pils van 5%, lekker hoppig.
• Nostra Domus 5.8% lichtzoetig met fruitig boeket.
• John Martin's een door palm gebrouwen pale-ale van 5.8%.
• Cuvee des Trols - Tourtel blond - Cristal 1928 - Grimbergen Goud

Helaas niet verkrijgbaar bij Den Domus was Engel.

Het vreemde aan Leuven is dat, welke bezichtiging we ook deden, we altijd weer bij Den Domus eindigden. Wij vermoeden enige afwijking in onze Tom-Tom.

Bij een biologische winkel ook even gekeken naar hun pakket. Zo'n acht verrassende bieren die ik niet eerder had gezien waaronder Boekweitbier. Wij kunnen Leuven, een place to ‘bier', een ieder aanbevelen.

Gezocht is een nieuwe rubriek, waarin het bestuur en commissies aandacht vragen voor personen en materiële zaken, waar zij behoefte aan hebben.

Media commissie

De media commissie is op zoek naar enthousiaste mensen die kunnen meehelpen met het organiseren en invoeren van artikelen op de website. Zie de advertentie elders in dit clubblad. Daar staat ook hoe je je aan kunt melden!

Denktank

Het lijkt het bestuur leuk en nuttig een denktank op te zetten, die kan nadenken over technische vragen van leden. De bedoeling is dat de denktank achtergrondinformatie over een vraag zoekt, en het antwoord in de vorm van een artikel op internet en in het clubblad publiceert. Iedere maand wordt één vraag van een lid uitgewerkt, leden kunnen deze vragen aanmelden bij de denktank. De denktank bestaat uit meerdere denkers die gezamenlijk deze vraag oppakken.

Voel je ervoor deel te nemen aan de denktank, ben je niet bang voor wat uitzoekwerk? Meld je dan bij het bestuur.

Na een heerlijke zonnige vakantie te hebben genoten in Frankrijk werd het nu wel eens tijd om de alom geprezen Barley Wine te gaan brouwen. Ik had er al veel van gehoord en wat over gelezen maar van het proeven is het nooit gekomen. Dus met hoge verwachting ben ik aan de slag gegaan.

Het was niet het enige wat nieuw zou zijn aan deze brouwsessie, een brander die ik in Archeon tijdens het ONK heb aangeschaft zou ook zijn vuurdoop krijgen. Ik zag een mooie grote brander met voldoende capaciteit en nog veel meer mooie spullen staan op het stalletje naast onze bierkraam, spullen die ik nog wel wilde aanschaffen maar daar had ik niet op gerekend. Dat was echter geen probleem: "neem maar mee en maak het geld maar over," zei de uitbater van Van der Kooy. "Met brouwers hebben we nooit problemen, het is een leuk en betrouwbaar volkje". Toch een mooie bijkomstigheid dat we zo een goed imago hebben.

Maar nu terug naar de Barley Wine: ook het aantal kilo’s te schroten graan is nog nooit zo groot geweest. Ik was nog in het bezit van een oude met de hand aangedreven graanmolen uit de tweede wereldoorlog, met twee betonnen schijven waarvan er 1 met een zwengel werd aangedreven. Al had ik de oude zwengel vervangen door een groot houten wiel en een boormachine met een klein wiel en deze op de graanmolen gemonteerd, een V-snaar ertussen gezet en malen maar, het bleef een flink karwei. Op deze manier kon ik wel 3,5 kilo graan per uur malen. Maar met de benodigde 9 kilo voor de Barley Wine zou dat toch wel een hele stevige klus worden.

Gelukkig was ik net op tijd lid van de club geworden om mij in te kunnen schrijven voor de nieuw te maken schrootmolen. Man!!! Wat kan dat ding malen, het is echt een geweldig succes! Ik heb een passende dop op de boormachine gezet en de hele handel was binnen 5 minuten gemalen. Van zo’n resultaat krijg je niet alleen een brede grijns op je gezicht, je hebt ook nog meer tijd en zin om nog een extra biertje te brouwen.

Op dinsdag 24 juni ben ik gaan brouwen volgens de receptuur die bij het pakket geleverd werd. Hier zijn weinig bijzonderheden over te vertellen. Het enige aparte was dat ik iets meer spoelwater heb gebruikt maar door wat heftiger te koken zonder deksel erop kwam ik toch uit op een SG van 1110. De nieuwe brander deed het ook perfect, hij heeft een groter vermogen en ik heb geen roet aan de kookketels meer van de gele vlammen.

Een eerste proef op 10 augustus vertelde mij dat het SG was gedaald naar 1040 bij 25 graden, dus nog maar even laten gisten. Op 18 augustus was het SG 1036 bij 23 graden, ik zal dus nog wat geduld moeten uitoefenen. Uiteindelijk op 28 augustus gebotteld het SG was toen 1028.

Op 18 september kon ik mijn nieuwsgierigheid niet meer onderdrukken, ik moest en zou weten wat er in de flesjes was gebeurd. Ik ben er uitgebreid voor gaan zitten en de eerste indrukken zijn nogal divers. De geur was zeer nadrukkelijk aanwezig, bitter en zwaar. Dat kwam bij mij als apart over als een nieuw aroma.

De smaak is zoet, avontuurlijk, stevig, romig en bitter en vol van beloften. De smaken zijn op zich wel rond maar nog zeker niet in balans, het is veelbelovend voor de toekomst. Je kan het brouwsel zien als een mooie charmante dame met een (eigen)wijs karakter maar met een slecht humeur, dus afwachten maar wanneer de tand des tijds het zonnige in het karakter te voorschijn laat komen. Ter zijner tijd wil ik graag met een paar kenners hiervan proeven en van gedachten wisselen.

Met hartelijke brouwgroeten,
Hans

Wilde je altijd al meepraten over de website en het clubblad? Grijp dan nu je kans. De mediacommissie is namelijk op zoek naar versterking.

De mediacommissie rekent tot haar taken het vervaardigen en distribueren van het clubblad en het beheer van de website. Met betrekking tot het clubblad treden de commissieleden ook op als een soort redactie. Wat er aan artikelen binnenkomt, plaatsen commissieleden online. Op die manier verschijnt het zowel op de website als in het clubblad. Soms komt er enig redactiewerk bij kijken. En andere keren, hoewel dat niet nadrukkelijk wordt verlangd, schrijven commissieleden zelf artikelen.

Behalve de vorm en de inhoud van het clubblad, beheersen het benaderen van auteurs voor clubbladartikelen en het logistieke proces (van verzamelde tekst tot een clubblad op de deurmat) ook voortdurend de aandacht van de Mediacommissie. Rollen hierin worden onder de commissieleden in onderling overleg verdeeld. De commissie vergadert eenmaal per drie maanden.

Ervaring met soortgelijke werkzaamheden is niet vereist. Beschik je daar wel over, of heb je een vlotte pen, affiniteit met redactiewerk, DTP, webdesign, of een combinatie hiervan, dan is dat uiteraard meegenomen. We verwelkomen je graag als een nieuw commissielid.

Voor meer informatie kun je terecht bij de voorzitter van de Mediacommissie, Rob Hagen, ’s avonds te bereiken op nummer 0252-673081, of via e-mail (zie het smoelenboek).

He He het is weer zover: de eerste avond na de vakantie weer in de Boerderij. Hoewel de vorige bij de Prael voor mij een vrije avond, een prima avond was, maar ja niet in eigen huis. Een goede opkomst: 50 man, 1 vrouw en (!!!) bier op tap.

Het was de introduktie van Polderbok 2008 en hij viel goed in de smaak. Gebrouwen bij Klein Duimpje. Deze naam zal verder op de avond nog eens vallen, en een verslag van dit bier met de derde Santiago de Calatrava brug op het etiket zal verder in dit clubblad nog wel ter spraken komen.

Ook schoonmaak en vullen van flessen en de discussie hoe te bakken, braden of koken. Ik ben benieuwd naar het verslag.

EN DAN DE UITREIKING VAN DE ZO GEROEMDE MAANDBIERWISSELKEI EN EEUWIGE ROEM. Het ging dit jaar om vijf ingeleverde bieren, waarvan twee bij het kerstdiner en drie in 2008. Ik hoop dit voor het jaar 2009 ook te halen en dan ook de originaliteitprijs weer uit te reiken.

De bieren waren dit jaar: blond, alt, stout, chouffe, en jeneverbes,  dus wel heel verschillend. Zo ook de punten, de nummers drie, twee en een waren dan ook erg aan elkaar gewaagd.
En de uitslag is:
Op drie met een stout: André van der Zee; 7.8
De tweede plaats met kloon Chouffe: Dit waren de winnaars van2007 Jan en Erik van de Dorstige Das; 8.0
Maar de Winnaar 2008 maandbierwisselkei is ERIK BOUMAN:  8.1 met jeneverbesbier. Ook zijn naam is gegraveerd voor eeuwige roem in deze trofee. Zoals  ik al schreef: in de Romeinse tijd duimpje omhoog, het kan nu commercieel bier worden.

Voor september is er maandbier dat Menno met brouwmaat tijdens het ONK op houtvuur hebben gebrouwen. Ik ben benieuwd! Voor november is er toezegging van bier maar we zijn nog op zoek naar een maandbier of twee voor de kerstmaaltijd  in december.
Tijdens de avond droeg ik een T-shirt  met opschrift erkend bierschenker. Alsof er twijfels zijn, maar dit was ter promotie van de tapinstructie cursus. Er zijn nu 12 deelnemers die dit gaan volgen, ze horen nog van mij.

Dit was het weer tot de volgende keer.
Jullie uitbater John

Het is weer herfst al lijkt het winter. Lekker voor de open haard met een lekker glaasje donker bier. Dat betekent dan ook dat voor de clubwedstrijd ditmaal de B, D en E klasse aan de beurt zijn. Mogen wij u, waarschijnlijk ten overvloede, er op attenderen dat er ter keuring DRIE flesjes per bier dienen te worden ingeleverd EN dat het type bier op het inschrijfformulier moet worden ingevuld.

Drie jaar geleden is het ONK begonnen met een nieuwe E klasse, het zogenaamde kloonbier. Het begon met een Westmalle Dubbel gevolgd door een La Chouffe. Zoals jullie weten, was 2008 het jaar dat onze club het ONK2008 georganiseerd heeft en was het kloonbier de Chimay blauw. Voor aankomend ONK2009 is het kloonbier geworden de La Trappe Witte Trappist. Deze kan in november ter keuring aangeboden worden in de E klasse voor de clubkampioenschappen.

In dit clubblad is het inschrijfformulier voor de clubkampioenschappen 2008 in de klasse B, D, & E bijgevoegd. Dit formulier is ook te downloaden van de website van ’t Wort Wat.

De ter keuring aangeboden bieren kunnen  uitsluitend op vrijdag 31 oktober 2008, samen met een duidelijk leesbaar ingevuld inschrijfformulier, worden ingeleverd. Liefst zo vroeg mogelijk in de avond bij voorkeur rond 19.45 uur.

Wij zijn er klaar voor en rekenen op veel bieren!
De wedstrijd commissie