Afgelopen clubavond

Tijdens onze laatste clubavond hebben wij met zijn allen de Polderbok van dit jaar mogen proeven. Voorwaar geen slecht biertje ! Dit jaar ging het brouwen best goed. Dat is wel eens anders geweest. Het venijn zat hem echter in het staartje. Naar later bleek was er in de bottelinstallatie bij de Prael een besmetting geslopen, met als gevolg dat we alle flessen weg konden kieperen. Het gedeelte dat op vaten gezet was, was gelukkig wel goed. Toen is er in allerijl een nieuw brouwsel gemaakt en deze is, met slechts een kleine vertraging, inmiddels aan alle liefhebbers uitgeleverd. De gebottelde Polderbok is inmiddels geheel uitverkocht aan de leden

Ook hebben wij op deze avond onder leiding van zes bierkeurmeesters de bieren gekeurd die ingezonden waren voor de clubkampioenschappen. Nu waren er dit jaar niet zo veel. Vermoedelijk omdat het toch wel twee uitgesproken biertypen waren waarvan met name de Koyt geen gemakkelijke was. Wel was er zodoende ruim de tijd om elk bier aan een uitgebreide analyse te onderwerpen. Uiteindelijk waren we daar dus best wel lang mee bezig. Ik ben benieuwd naar de uitslag. Na de officiële keuring kwamen meegebrachte bieren op tafel om geproefd te worden, zodat de brouwers terugkoppeling kregen over hun bieren en advies over hoe het bier te verbeteren als dat nodig was.

Afgelopen gezamenlijke brouwdag

Als ik dit stukje schrijf is ook de door Erik Deelissen georganiseerde gezamelijke brouwdag op zaterdag 9 November inmiddels alweer achter de rug. Er is die dag een Robust Porter gebrouwen naar een beproefd recept van Walter Bakker. Nu ben ik daar door drukte zelf niet bij geweest maar ik had al gezien dat de inschrijving gesloten was toen er zich alsnog wat laatkomers meldden. Deze moesten teleurgesteld worden. Ivm het bijtijds bestellen van enkele speciale mouten van Thomas Fawcett en het feit dat er inmiddels voor meer dan 600 liter bier inschrijvingen waren, was er geen mogelijk meer te vinden ook deze laatsten nog in te passen. Volgende keer op tijd inschrijven dus!

Komende clubavond

Komende clubavond (Vrijdag 29 November) komt Fokke Kruizinga weer een presentatie geven over smaakafwijkingen in bier. De vorige keer dat hij dit deed waren er vele enthousiaste reacties. Ik ben hier toen helaas niet bij geweest. Inmiddels heb ik in verband met met mijn recente keurmeesterschap enkele van deze sessies achter de rug en ik kan het iedereen aanraden om eens wat specifieker hiermee kennis te maken. Vaak hebben mensen wel het idee dat er iets is met een biertje maar kunnen dit niet benoemen. Dit is echter de basis om een probleem te onderkennen en hiervoor in de toekomst oplossingen te zoeken.

Daarnaast zal Fokko wat vertellen over bierbrouwerij “De Volle Maat” die hij begin dit jaar met twee maten heeft opgestart. In maart is het eerste bier gebrouwen en inmiddels verkoopt de brouwerij twee bieren die we hopelijk ook kunnen proeven tijdens de presentatie.

Kerstfeest

Op 20 December hebben wij weer onze kerst/oudejaarsavond. Naast een koud buffet verzorgd door Wilma en Jan Wurpel gaan we de nodige winterbieren proeven. Altijd weer lekker en hartverwarmend. Alle leden van de brouwcursus gaan die avond hun Robuust Porter bottelen waarmee de vereniging weer twaalf nieuwe brouwers kan verwelkomen.

Komende gezamenlijke brouwdag

Daniel van der Slikke gaat als het goed is iets vertellen over een nieuw initiatief dat hij op poten gezet heeft. Op de gezamelijke brouwdag van begin februari gaan wij namelijk een “Single Hop bier” maken. Iedere brouwer gaat een basis bier maken met elk weer een andere hop. Na brouwen en bottelen zullen alle (max 20 brouwsels) onder de deelnemers worden verdeeld zodat een ieder eens kan ervaren wat een hop doet met een biertje. Verschillen in de brouwresultaten zullen er altijd wezen maar we hopen hiermee toch iets meer inzicht in deze materie te krijgen. Dat dit initiatief zich al in de belangstelling van de leden doet gelden, blijkt wel uit de diverse voorinschrijvingen die al binnen gekomen zijn. Let op! Vanwege logistieke beperkingen zal de inschrijving maximaal 20 deelnemers kunnen hebben. De deelnemers moeten wel minimaal 20 liter gaan brouwen. Ook weer om deze goed te kunnen verdelen onder de brouwers. De inschrijving voor deze single hop brouwdag is al geopend en zal op 1 februari plaatsvinden.

Excursie 2014

Spring ik tot slot nog even naar de excursie die volgend jaar gaat plaatsvinden. Deze keer (op donderdag 10 April 2014) gaan we naar Duitsland. Zoals gebruikelijk zal de excursiecommissie de route uitgebreid testen en keuren. Ik vrees dat ze wel ergens een hotelletje gaan boeken.

Voor alle nieuwkomers: Zeer waarschijnlijk vertrekken wij in alle vroegte vanuit Hoofddorp met de bus naar onze bestemming. Waarna wij 's avonds om een uurtje of negen weer moe maar voldaan op ons vertrekpunt terugkeren. De rest van het programma zal binnenkort bekend worden. Hou daarom de publicaties hierover in de gaten. Ook hier is een maximum aantal inschrijvingen van toepassing.

Ik stop ermee en neem nog een biertje. Allen veel brouwplezier gewenst.

Het einde van het jaar nadert. Op zich niet zo erg want een nieuw jaar is zo weer opgestart en meestal is er ergens wel iemand die zich geroepen voelt om een mooi nieuw jaartal te verzinnen. Ik hoop wel dat het nu eens wat anders wordt dan heel gewoontjes het oude jaartal +1, dat doen we namelijk elk jaar al.

Maar dit alles terzijde. Ook dit jaar leveren wij het laatste brouwpakket in november en houden we december vrij voor alle feesten en partijen.

Even een leuk tussendoor-weetje, als blijk van de geleverde topkwaliteit: Martin Peerdeman heeft met het januari pakket (Hout en schot - scotch Ale) een eerste prijs gewonnen. Martin: van harte en we zien wel een proefflesje verschijnen.

Hieronder staat het laatste brouwpakket van 2013:

November: Peeleel (type Pale Ale)

Een Amerikaans gestijlde pale ale die niet zo pale is als de naam doet vermoeden. Tevens combineert de Amerikaanse hop een mooie fruitigheid samen met een stevige bitterheid.

Recept gegevens

Ingrediënten

Maisch schema

Opmerkingen van de brouwer

• De koudhop toevoegen tijdens de lagering gedurende 7 dagen.
• Alternatieve gist is Windsor Danstar of US-05

Programma volgend jaar

Voor het volgende jaar staan ook al weer mooie brouwpakketten op het programma. De eerste vijf zijn al rond en de zesde is op dit moment nog vol in ontwikkeling.

Januari: Olliefant (type sterke pilsner).

Februari: Kriebels (type blonde).
Een lekkere kruidige blonde met een witbier toets. Vergelijkbaar met een blonde Zweedse in het bezit van een kruidenbuiltje. Een overheerlijk lentebier dus.

Maart: Bijna Blond (type: net niet meer blonde).
Een iets te donkere blonde die door de speciaalmout en het overheerlijke aroma van de Styrian Golding hop de zomer in gaat luiden.

April: Rooie Sjimmie (type: raad eens welk welbekend kloon bier).

Mei: Bokkienator (type: Wat nou dubbelbok, dit is tripelbok).
Een fijne sterke bokker die er in oktober voor gaat zorgen dat je het in ieder geval niet koud hebt.

Bestellen

Bestellen kan gewoon via het inloggen op de site van ’t Wortwat (ga naar voor leden/inkoop) en voor de betaling krijg je dan later een mailtje zodat je het fijn kan overmaken. De laatste besteldag per maand wordt op de site vermeld. Ophalen van de spullenboel is bijna altijd aan het begin van de clubavond.

Alle recepten verschijnen één dezer dagen ook op de site in de receptendatabase. Wat deze database betreft heb ik nog een algemene vraag: Om deze database completer en interessanter te maken zou het leuk zijn als brouwers van één van de geleverde pakketten smaakimpressies zouden willen leveren. Je kan deze gewoon mailen naar inkoop@twortwat.nl dan zorg ik dat het bij het juiste recept terecht komt. Ook opmerkingen als “ook erg lekker met een beetje huppeldepup kruid” zijn welkom. Alvast bij voorbaat dank.

Groeten, De inkoopcommissie (Stefan en Michael)

Beschrijving

Recept gegevens

Ingrediënten

Ben aan het Brouwen ;-)

Ik ben niet alleen een bierverkoper.  Een keer in de maand brouw ik met mijn Haagse “posse”.  Omdat wij brouwen met 5 à 7 man gebruiken wij vaak het bier van de maand (makkelijk om een beslissing te nemen).  Bedankt heren van de inkoop commissie ! Ik vertel klanten van de winkel dat zij mogen langskomen en kijken hoe bier gemaakt wordt en ik vertel hun over 't Wort Wat! natuurlijk!

Ook vertel ik klanten dat zij kunnen brouwen met mij, een soort van brouw workshop.  Zij kunnen dan een maand later hun bier mee naar huis nemen.  Interesse in Den Haag neemt steeds toe.  Eind vorig jaar had ik de eerste klant.  Het was een kerstcadeautje van een vrouw voor haar man.  Mooi cadeautje.  Wij hebben een mooie tripel gemaakt. 

In de zomer vroeg een vrouw die 65 jaar oud was of zij mee kon brouwen!  Niet te oud om te leren dus .  Wij hebben een lekkere koffieporter gebrouwen (bedankt Ernst en de VandeStreek brouwers voor advies!).  Wij hebben in juli gebrouwen omdat ik een bier wilde brouwen voor mijn verjaardag en zij voor haar 66^ste in november.  Zij wilde het 66 noemen en dacht dat het zou een probleem voor mij zou zijn maar ik zei “geen probleem, ik ben in '66 geboren, toevallig!”

Nu wordt het steeds drukker.  Ik doe ongeveer één brouwsessie extra per maand.  Meer kan niet vanwege gebrek aan ruimte in mijn brouwkast.  De meeste mensen willen een triple, IPA of stout/porter brouwen.  Die stijlen die verkopen het beste in mijn winkel.  Dat is geen toeval denk ik.

Eind december, net voor mijn vakantie, gaan Et en ik weer een pompoenbier brouwen met pompoenen uit zijn eigen tuin!  Een jaarlijkse traditie van ons.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weten, heb ik mijn eigen bierwinkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden.  Stuur mij jouw e-mail adres en ik zal een prijslijst doorsturen.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlandse bieren.  Als jij jouw eigen commerciële bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

Groetjes
Dean

We waren nog zo van plan om bijtijds aanwezig te zijn en hoewel we de meeste brouwspulletjes de avond tevoren al tevoorschijn hadden gehaald moesten we ons uiteindelijk toch nog haasten om ons richting Lisserbroek te begeven. Net even na 9:00u reden we het erf op. Aan de hoeveelheid geparkeerde auto’s te zien was er sprake van een flinke opkomst. Gelukkig konden we nog een plekje vinden naast John Gouwerok, die zijn spullen al zo goed als opgesteld had. Nadat wij ook onze “installatie” gereed hadden konden we achteraan aansluiten voor het uitdelen van de grondstoffen en vervolgens door naar de file bij de schrootmolens. Daarna was het brouwen van de Robust Porter eigenlijk een fluitje van een cent. Wat een lekker relaxt recept!

Warm water hadden we van huis mee genomen dus storten en doorwarmen naar 68 °C. Vervolgens moest de pan voor 90 minuten in de hooikist en hadden we ruimschoots de tijd om een beetje rond te kijken en hier en daar een praatje aan te knopen. Daarna 5 minuutjes afmaischen op 78 °C gevolgd door het spoelen. 

Jemig, wat een volle kookpan had ik! Toch iets te veel gespoeld? De refractometer leerde ons van niet. Nog maar even door gespoeld en het wort opgevangen in een tweede pan. Dit resulteerde in ruim 5 liter wort met een SG van 1028. Zonde dat dit niet meer in de kookpan paste. Met deze wort hebben we het verlies door verdamping tijdens het koken aangevuld en bleef er nog over.

Het koken was ook al een eitje. Alle hop bij het begin er in en na 75 minuten overhevelen naar het gistvat. Ruim 22 liter met precies het beoogde begin SG. Het koelen en schoonmaken achter in de loods is vaak wat chaotisch en zo kwam het dat ik een deksel heb laten liggen. Gelukkig is die inmiddels weer boven water gekomen. Het was al met al een mooi dagje brouwen.

Wanneer dit verslag gelezen wordt zal het brouwsel, na een heftige vergisting waarbij het gist bijna het waterslot uit kwam, wel in de mandfles zitten en zullen we geduld moeten oefenen tot we gebotteld hebben. Ik heb zo het idee dat het een hele lekkere Porter gaat worden.

Nu had ik het vorige keer al over het besteden van brouwtijd zonder de ketels op te warmen. Dat heb ik deze maand ook nog maar eens dunnetjes over gedaan. Weliswaar ligt er al weer een IPA te rijpen op de fles, maar verder is alles in rust. Gaat volgende week wel veranderen. Dan ga ik, als alles het toelaat, twee maal brouwen. Hoef je alles maar een keer gereed te maken, scheelt weer tijd.

Maar, u begrijpt, als brouwer ben je altijd bezig. In mijn geval met het lezen van Gordon Strong’s ‘Brewing better Beer’. Ik heb de bieb cie al gezegd dat het een goed boek is, dus u kunt het mogelijk straks ook via 'twortwat! lezen. Anderzijds, u heeft het voor weinig in huis via bookdepository.com. Je moet er alleen een paar weekjes op wachten. En een collectie bierboeken willen opstarten natuurlijk, zonder ruzie te krijgen met de rest van de huisgenootjes over ruimte gebrek in de boekenkast, naast het moeten trotseren van de uitzonderlijke geuren als u weer eens aan het brouwen bent geslagen. En lezen doet brouwen, althans zo werkt dat bij mij. U begrijpt: mijn boekencollectie heeft de neiging aan te zwellen, en daarmee ook de hoeveelheid bier in huis.

Het boek van Gordon Strong is geen opsomming van regels, tips en receptuur. Nee, het is veel eerder een ‘lezing’ van een begenadigd brouwer en beerjudge, met een enorme hoeveelheid kennis en ervaring: hij brengt deze kennis (bijna levenservaring) over met veel passie, en maakt ons deelgenoot van zijn ‘way of brewing’. Om het maar zo te zeggen.

Ik heb het ‘in een adem’ uitgelezen en heb besloten het nu opnieuw te gaan lezen, maar dan met pen en papier ernaast. Want tussen de regels door staan zoveel bruikbare dingen! En af en toe ook een succesrecept natuurlijk.
Alleen in een van de laatste hoofdstukken gaat het mij te ver. Dan gaat hij in op het mengen van de verschillende soorten brouwsels, enerzijds om tot een ander biertype te komen, anderzijds om stijlfouten of smaken te verbeteren. Ik dacht dat ik actief brouwde… Ik heb niet eens zoveel batches staan om mee te kunnen experimenteren.
Maar dit boek is een absolute aanrader als je denkt dat je er al wat van kan…

Proost, Ben

Hoe het begon…

Toen ik pas in Vlissingen woonde en les gaf op de Mavo besloot ik Engels te gaan studeren. Het was 1964. Ik gaf toen les in economie, handenarbeid, tekenen en muziek. Op een dag vroeg een Engelse soldaat een lift naar Flushing. Ik nam hem mee en onderweg vertelde hij me dat zijn moeder dandelion wine maakte.

Die zomer zijn we voor mijn studie op vakantie naar Engeland gegaan. Een boekje gekocht over wijn maken en inderdaad er stond een recept in voor dandelion wine, maar we waren terug in september en toen waren er nog maar heel weinig paardebloemen, wel vlierbessen.

Ik leende een waterslot van de docent natuurkunde, want toen waren er geen winkels die wijnmakersspullen verkochten. Een onsje bakkersgist er in en ja hoor, een uur later het eerste plopje! Het plastic limonadevat stond op een matje in de keuken. Midden in de nacht hoorde ik geen plopjes meer, wel een zacht gesis. Dat matje hebben we weg moeten gooien. Grote roze schuimvlokken lager er overal in de keuken. Toch nog wel een aardige wijn geworden …

Ik heb dat boekje toen vertaald: First steps in winemaking van Berry.

Nu ben ik 77, oud en gebrekkig, loop moeilijk, ben gauw moe. Er staat een vlierstruik bij de buurvrouw en ik mag daar plukken. En dat zal wellicht de laatste wijn worden die ik maak.

De zeemansvrouwen

Met mijn diploma Engels op zak wilde ik wel wat bijverdienen. Ik begon les te geven aan een groepje zeemansvrouwen die wel eens mee wilden varen, want aan boord is de voertaal Engels. Het waren er 15. Ik bepaalde dat er tijdens de les alleen Engels mocht worden gesproken, want anders zou het te gezellig worden. De laatste les gaf ik hen een glaasje vlierbessenwijn waarop een van de dames opmerkte dat zij iemand kende die ook wijn maakte: hij woonde in Middelburg.

Natuurlijk heb ik contact gezocht met Jan Groeneweg en die kende Rinus Luteyn, Jan van Kuilenburg en Jos Bakker. We kwamen naderhand nog een keer bijeen en Aarnoud Kwint was toen de gast. Hij werkte voor de Suikerunie en die zagen wel perspectieven: hoe meer wijnmakers, hoe meer omzet in suiker! Hij begon een blad: Onder de kurk. Helaas heeft dat maar 1 jaar bestaan: het was veel te mooi met te weinig abonnees.

We besloten, naar Engels voorbeeld, een Wijnmakersgilde op te richten: Het Zeeuwse Gilde. Rinus Luteyn riep toen door de kamer: Luctor et Fermento!

Er kwam een wedstrijd in Amsterdam in het Mariott hotel en Rinus en ik moesten daar jureren. Daar was op ons verzoek ook Wina Born want we voelden ons niet zo zeker en zij had meer ervaring. Josefien van der Pas uit Brabant won met haar Vlierelfje, een vrij zoete vlierbloemenwijn. Tien jaar later hoorde ik haar stem op een show bij Farmaen die herkende ik meteen.

Weer naar Engeland

Om te leren jureren ging ik een cursus volgen in Engeland. Na afloop belandde ik aan de bar en iemand gaf me een zelf gebrouwen biertje. Kan dat ook? Hij legde het me uit. Met mijn keurmeestersdiploma op zak ben ik toen begonnen met het trainen van keurmeesters in ons land. Zij hebben toen het wijnkeurmeesters gilde opgericht.

Maar de kiem was gelegd: ik begon met bier brouwen te experimenteren en dat doe ik nog steeds. Ook de bieren moesten worden beoordeeld op wedstrijden. Vandaar dat de volgende stap was:  keurmeesters trainen. We hebben het BKG opgericht en daarvan ben ik nu erelid. Keuren doe ik niet meer, want als je ouder wordt vermindert je geur- en smaakvermogen.

Het BKG is een prachtig gilde: elk jaar hebben  we en trainingsweekend, dit jaar was het in Leuven. We bezochten een boerderijbrouwer, een Geuzebrouwerij, er was een voordracht door professor Delvaux en een stadswandeling.

Likeur

Intussen had ik een paar boeken geschreven: Het Groot Zelf Wijnmaakboek, Het bierbrouwboek, een handleiding voor keurmeesters wijn en bier en toen vroeg de uitgever me om een likeurboek, maar dat kon ik niet want als je twee likeurtjes per jaar maakt kun je geen boek vullen. Ik verwees hen naar een man die ik kende: Willem van der Velde uit Vugt. Maar Willem zei: ik kan niet schrijven. Toen heb ik hem uitgenodigd bij mij thuis te komen destilleren. Ik had Williamsperen  gekocht en die laten gisten. De hele nacht zijn we bezig geweest en toen hadden we elk 5 liter Poire. Willem vertelde en ik schreef het op en zo ontstond De Beste Borrel maak je zelf. Willem is gaan diepzeeduiken en deed niet veel meer aan de hobby.

Toen heb ik Het groot Zelf Likeurboek geschreven. Nog regelmatig maak ik een likeur. Sleedoorn is mijn favoriet. Koffielikeur is heel simpel:

60 gram koffiebonen fijn malen, in 50 cl alcohol van 50%, een beetje sinaasappelschil er bij, 60 gram suiker, na 2 dagen filtreren en verdunnen met 50 cl water.

Succes er mee!

Het Gilde

Toen er geen blad meer was ben ik met het Vakblad begonnen. Ik was toen lid van het Zeeuwse Gilde en alle leden lazen het blad, dat tevens dienst deed als Gildeblad. Op een dag had de secretaris een artikel dat hem niet beviel er uit geknipt. Er stond: pas op waar je een thermometer koopt, hier kosten ze 9 gulden en elders wellicht 7.

Het Gilde had besloten inkopen te doen bij een amateur organisatie in Belgie en ik moest advertenties ophalen bij de winkels die spullen verkopen in onze regio. Dat konflikt heeft geresulteerd in mijn royement van het gilde.

Zo zie je dat als het om geld gaat, een gilde bestuur soms domme beslissingen neemt.

Het Walcherse Gilde

Gelukkig waren er op Walcheren ook al heel wat  wijnmakers en dus hebben we daar een gilde gestart. We hadden 100 leden en gedurende 25 jaar heb ik leiding gegeven aan dat gezellige gilde. Toen hebben ze mij erelid gemaakt.

Elk jaar waren er activiteiten om nieuwe leden te winnen en cursussen voor beginners. Zo was er de Van Loon Zeilrace op het Veersemeer. Altijd was daar ook een ambachtenmarkt en ik was goede vrienden met de garnalenpelsters uit Arnemuiden: ik kreeg de pellen en zij van mij een drankje. Probeer het maar eens om er soep van te maken.

Op een dag zit ik achter het huis mijn krantje te lezen en ik zie dat de Veersemeerdagen al geweest zijn! Was ik het vergeten? Bestuur gebeld. Ja, Jan we zijn wel uitgenodigd, maar we hebben besloten niet te gaan. Waarom niet?  Ja Jan jij hebt andere belangen dan het bestuur. Ik voelde me beledigd en miskend en heb toen aangegeven dat ik niet langer erelid wilde zijn. Ik was de eerste die met een gilde begon, maar nu de laatste.

Jan van Schaik

Deze maand is het twee jaar geleden dat Gery en ik het brouwvirus te pakken hebben gekregen. Na de brouwworkshop en de eerste gezamenlijke brouwdag was er geen houden meer aan. Het is zelfs zo erg geworden dat de symptomen van een eerdere besmetting met een wandelvirus een flink stuk minder zijn. Vaak waren we een hele dag van huis om lange afstanden te wandelen. Een afstand van 40km was niet ongewoon en zelfs tochten van 80km in 20 uur, daar deinsden we niet voor terug. Onderweg bier drinken is er dan niet bij maar na afloop is een biertje een welverdiende, smakelijke beloning voor de geleverde inspanning. Tegenwoordig spenderen we regelmatig een dag van een, altijd te kort, weekend aan het brouwen. Het motto luidt: Minder kilometers, meer hectoliters!

Recent is er een boekje uitgegeven waardoor het wandelvirus toch weer een beetje de kop op steekt. Het heet: "Kroeglopers" en het wordt aangeprezen als zijnde een "mannenwandelgids". In de gids vind je twaalf wandeltochten verspreid over Nederland. Twaalf routes met goede kaart en beschrijving, maar verder zonder grote verhalen. Bij elke route mag je aan het eind een gezellige, sfeervolle kroeg verwachten, waar je naar binnen kunt stappen met modder onder je schoenen, een droge mond en een knorrende maag.

Op http://www.routewerk.nl/?p=kroeglopers is een gratis voorbeeldwandeling in pdf-formaat te vinden van een route bij Oisterwijk. Ben je als brouwer niet zo’n wandelaar dan is dit toch interessant. Op het kaartje waar door middel van een gele ster het Boshuis Venkraai wordt gemarkeerd bevinden zich een aantal vennen waar op sommige plekken gagel groeit voor zover het oog reikt. Langs de Oirschotsebaan ter hoogte van de heideveldjes groeit het zelfs langs de openbare weg. Plukken mag natuurlijk niet maar het is mooi om het spul eens in het wild te zien. Naast de voorbeeldwandeling zijn op bovengenoemde website de GPS-tracks van alle wandeltochten  te downloaden. Vooral de route bij Ermelo is een toppertje en start en finisht bij speciaalbier café de Hazeburg pal naast bierwinkel en brouwerij Burg Bieren. In de winkel treft men ruim 1200 bieren en elke zaterdag is er om 14:00u een rondleiding bij de brouwerij. Waar zijn mijn wandelschoenen?!

Kroeglopers

Rutger Burgers, Menno Zeeman (Routewerk)
128 pagina’s, verkoopprijs € 14,95, ISBN 978-90-78641-26-1
Bestellen: www.gegarandeerdonregelmatig.nl

Welke brouwer kent het probleem niet? Je hebt een prachtige vergisting gehad, maar het eind-sg blijft steken op een wat hogere waarde dan je had gedacht.
Er zijn allerlei theorieën over hoe je het eind-sg kunt verlagen, maar de meest praktische oplossing van een hoog eind-sg wordt daarbij meestal over het hoofd gezien.

Stel je bent een gistcel. Op een dag ontwaak je uit een diepe (korrelgist)slaap, en je komt in een waar luilekkerland. Overal om je heen zweven maltosesnoepjes, en je hoeft maar een beetje te verplaatsen, of je komt alweer zo'n energiesnoepje tegen. Er is zat zuurstof ook nog, waardoor je jezelf heerlijk kunt vermeerderen, want dat is tenslotte waarvoor je leeft.

Na verloop van tijd is de zuurstof op, dus ga je over op een andere stofwisseling. Helaas geen kindjes meer, maar je kunt nog prima overleven. Je bent iets minder blij geworden, maar over het algemeen voel je je nog prima.
Maar wat is dat nu? Je merkt dat de vloeistof steeds dichter bevolkt raakt. En dat is niet door die lieve kleine kindercelletjes, maar je buren komen steeds dichterbij. En de heerlijke maltosesnoepjes zijn steeds verder bij je vandaan, ergens boven je. Je ziet ze in de verte, maar je kunt er niet bij. Hoe frustrerend!

Wat is hier aan de hand?

Heel veel gistsoorten zakken naar de bodem, en komen als laagje op de bodem van het gistvat te liggen. Vroeger dachten amateurbrouwers dat dit dode gistcellen waren, maar tegenwoordig weten we dat het gewoon levende cellen zijn. Vooral gistsoorten die uitvlokken hebben hier nogal last van.

Met mijn laatste brouwsel had ik ook weer het bekende verschijnsel. Het begin-sg was 1059, een mooie waarde voor het Ananasbier dat ik voor ogen had. De vergisting verliep keurig, en stopte na een kleine week op 1020, en deed vervolgens helemaal niets meer. Het leek er dus sterk op dat het vergisten volledig afgelopen was; de smaak was goed, tijd voor lagering.

Of toch niet?

Ik heb het bier overgeheveld en ben elke dag het vat een paar keer heen en weer gaan rollen. Het is zo'n kunststof vat, dus waterslot eraf, dop erop, platleggen en flink heen en weer rollen en schudden. Als je flink schudt komt er heel wat koolzuurgas vrij, dus de overtollige druk liet ik via het kraantje ontsnappen. Maar het belangrijkste is natuurlijk dat de gistcellen weer goed gemengd worden met de resterende suikeroplossing.

Waterslot erop en hij begon weer vrolijk te ploppen. Niet alleen het koolzuurgas dat ik losgeschud had, maar het waterslot bleef weer regelmatig op en neer gaan. Natuurlijk lang niet zo snel als bij de eerdere hoofdvergisting, maar er was duidelijk activiteit.

Ruim anderhalve week later was het eind-sg teruggelopen tot 1010!!! Zelfs wat lager dan ik had verwacht. Inmiddels kwam er bij het rollen vrijwel geen druk meer vrij en bleef het waterslot helemaal stil, dus de vergisting was nu wel klaar.

Vanaf nu ga ik dit altijd doen, ook bij soorten gist die minder uitvlokken, tenslotte zie je altijd wel een laagje gistcellen op de bodem liggen. Maar wel pas na het overhevelen, om te voorkomen dat de hopharsen weer door het bier raken. Ik denk niet dat dat goed zou zijn voor de smaak.

Professionele brouwers weten dit al lang, en hebben hier zelfs een officiële term voor: in suspensie brengen. Zelf doen ze dit meestal door lucht van onder af in het vat te blazen.

Hopelijk hebben jullie wat aan deze tip, en gaan de eind-sg's van thuisbrouwers omlaag.

LET OP! Mocht je met glazen flessen werken voor je vergisting of lagering, rol die NOOIT op hun zijkant. Flessen zijn zo gemaakt dat ze een zeer sterke bodem hebben, maar dunne zijkanten om gewicht te besparen. De zijkant van een fles kan het gewicht niet dragen, en zal stuk gaan, met alle mogelijke snijwonden tot gevolg.

Meer lezen over andere invloeden op het eind-sg? De Roode Toren heeft een mooi artikel geschreven op http://www.roodetoren.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=6

Geniet van het brouwen en van je eigen bier!

Snob

Ik heb het eindelijk gedaan. Ik was het dan ook helemaal zat. Dat gezeik over bezoeken aan wijngaarden enzo. Ik heb dus een stuk grond gekocht in Frankrijk. Erop een oude boerderij met een paar mooie oude stallen erbij. Ideaal. Het ligt midden in de mooie wijnstreek Rousillon en dus relatief dichtbij de grens met Spanje. Hier is hier prachtig en heeft hier of daar wel wat weg van de Grand Canyon. Het stuk land ligt tussen wat wijngaarden in, maar ik verbouw natuurlijk geen druiven. Ik heb prachtige grond waarop gerst en wat tarwe fantastisch groeit. Na mijn les over hopplanten (zie mijn stukje van vorige maand) heb ik het ook aangedurfd om hop te planten. Ik heb er drie soorten neergezet.

Waar is dit alles nou mee begonnen? Wel, je hoort steeds verhalen van die omhoog gevallen types die niet alleen dure wijnen drinken, maar dan ook de wijngaarden gaan bezoeken. Of dáár wat te beleven valt. Voor hen is het een walhalla. Maar… als die gasten daar naar toe gaan, dan is er ook markt voor… juist! een authentieke brouwerij, waarbij het lijkt of ie er al jaren staat en waar alles nog met de hand gebeurt.

Ik heb dus oude apparatuur gekocht en dat is af en toe wel sleutelen hoor. Neem die bottellijn. Jee, wat een mechanica. Als het loopt, dan loopt het, maar voordat… In mijn brouwerij wordt dus zoveel mogelijk met de hand gedaan. Kleine hoeveelheden in een laag tempo. Kun je het proces goed volgen. Ik werk samen met een paar kleine reisburootjes die reizen naar deze streek organiseren. Die organiseren dus al reizen voor deze wijnnerds. Volledig verzorgd wijn snuiven. Ik sta nu bij deze buro’s bekend als een ‘bier alternatief’ in dezelfde streek. Mijn brouwerij wordt nu dus in één adem genoemd met die ‘fantastische’ wijngaarden. Dat lijkt goed aan te komen, want het wordt drukker en drukker. Wat ik te bieden heb is uniek.  En… hands on hè. Ik kan de mensen het gevoel geven dat ze wéten hoe bier wordt gemaakt. Dat ze de volgende dag niet alleen een kater hebben, maar ook pijn in hun rug van het brouwen!

De mensen die komen worden niet teleurgesteld: ik heb een heel programma voor ze opgesteld. Eerst gaan we de grondstoffen bekijken. Nou er is behoorlijk wat graan te zien. Dus we lopen daar lekker langs en soms een beetje doorheen. Worden ze lekker moe (lees dorstig) van. Je ziet de mensen genieten. Ze raken de granen aan met hun handen en op hun gezichten komt al snel een blik op van goddelijke extase. Dan heb ik ook, voor het uitstapje, een kleine mouterij opgezet. Daar wordt inderdaad wat graan ontkiemd op de ouderwetse manier. Je kent het wel: omscheppen van het graan met van die oude houten werktuigen op zo'n mooie houten zoldervloer. Tuurlijk komt mijn mout daar niet vandaan, maar dat weet de bezoeker niet! Ik pak dan zo’n werktuig, leg ze uit hoe daar het graan mee gekeerd wordt en laat het ze zelf doen. Als ze willen, leggen we het zelfs vast op DVD. Kunnen ze thuis laten zien wat ze gedaan hebben.

Daarna laten we zien hoe we de ontkiemde granen tot mout omvormen boven een vuur en welke mouten we maken. Die kun je dan al laten proeven en ik zweer je, d’r zijn er bij die er een mond vol van wegstouwen. Waar láten ze het?

Dan gaan we verder naar de hopvelden. Indrukwekkend natuurlijk, maar eigenlijk alleen in augustus en september. Zoals ik al zei, verbouw ik er drie soorten hop. Er is veel te weinig om echt mee te brouwen, maar je kunt iets laten zien, voelen en ruiken. Mooi man! Ze slikken het, terwijl ik mijn brouwhop ergens anders vandaan haal. Op een wolk loopt mijn groep achter me aan.

Daarna laten ik het brouwproces zien. Dan zien ze wáár die mouten en hop heen gaan. Ik ben aan het kijken of ik iets kan doen met het plattrappen van mout, maar dat valt om de dooie donder niet mee. Zou leuk zijn want zo’n stel yuppen met blote voeten op mout, lijkt me fantastisch om te zien en vast te leggen natuurlijk. We laten ze dus zelf wat mout schroten, je weet wel… met zo’n oostblok handmolentje. Daarna mogen ze het in de beslagketel gooien en water toevoegen. Als kinderen, zo blij! We laten ze nog een stage verwarmen meemaken en dan gaan we weer door.

Het spoelproces doen we dan in aparte ruimte. Hier staat gewoon altijd een ketel met mout op water. Warm water. Als de groep dan komt, gaan we beginnen met spoelen. Ja kijk, dat is natuurlijk niet waar mijn bier van gemaakt wordt, maar je kunt laten zien dat de afgetapte wort een kleur heeft en laten proeven dat ie zoet is. Met deze ‘wort’ kunnen we dan ook meteen het kookproces en het toevoegen van de hop laten ervaren.

En dan heb ik ook nog een superattractie: het koelschip. Ik heb daar in de buurt bij zo’n oude boer een hartstikke mooi koelschip gevonden en overgenomen. Hoe hij daar aan is gekomen, bleef vaag, maar duidelijk was dat-ie geen idee had van de huidige koperprijzen. Ik ben er echt voor een prikkie aan gekomen. Dat koelschip staat nu netjes onder het oude pannendak van één van de stallen. Net als je wel ziet in oude brouwerijtjes (in Brussel Cantillon bijvoorbeeld). Je kijkt tegen de onderkant van de pannetjes aan en aangezien het een echt oud dak is, zijn er inderdaad ook spinnetjes te vinden. En die hangen daar aan hun spinnedraadjes boven de afkoelende wort. Hele webben hangen er. Gruwen natuurlijk. Heerlijk!

Ik laat ze vervolgens ook nog even zien hoe bier in de flesjes terecht komt en hoe er dan een dopje op zo’n flesje komt. Ik heb daartoe speciaal een stel 33cc flesjes staan en daarbij een aantal hand kroonkurkpersen. Het is de bedoeling dat de bezoeker dit zelf, al dan niet met hulp uit de groep, gaat proberen. Ik doe er één voor en dan gaan zij hun gang. Dat kost vaak een aantal flesjes maar wat een lol. Wat een ervaring.

Dan gaan we de proeverij doen. Ik maak momenteel een blond, tripel, IPA, een zwaar kruidenbier en een Champagne wit. Meestal schenken we drie biertjes in van die kleine 125cc glaasjes. Eigenlijk zit hier altijd wel een glaasje van dat zware bier (8,5%) bij. Dat vinden ze lekker. Na afloop biedt ik de mensen van die bierpakketten aan. Alle vijf dezelfde bieren, vijf verschillende bieren, of gewoon losse flesjes. Loopt goed. De meesten willen dan toch ook nog wat voor thuis, of voor op de camping hebben. Ik heb ook een eigen barretje gemaakt én ik heb vergunning om bier te schenken. Na de proeverij kunnen we dus gewoon even in dit ‘kleine cafeetje’ binnen lopen. Uiteraard vallen de kosten van déze versnaperingen niet onder het bezoek en valt hier nog een leuke cent aan te verdienen.

Al met al ben ik niet ontevreden. Er komen steeds grotere groepen en ook de frequentie wordt hoger. Blijkt dat je toch nog een leuke boterham kunt verdienen aan die snobs!

Peter