De zomervakantie is nog in volle gang, in lomige stemming schrijf ik dit stukje van het bestuur op een warme middag in augustus. Ook het bestuur geniet van zijn vakantie, al geldt dit niet voor ons allemaal. Jan Wurpel is druk bezig de barbecue van vrijdag 29 augustus van de grond te krijgen. We zitten ruim boven de honderd aanmeldingen. We verzoeken de leden en hun aanhang die bier gaan drinken hun eigen glazen mee te nemen. We gaan er een gezellige avond van maken. Verdere bijzonderheden over deze barbecue zijn na te lezen in de nieuwsflitsen en de clubkalender op onze website.

Afgelopen clubavond

De afgelopen clubavond vond plaats op vrijdag 27 juni, deze avond was Jan Wurpel de avondcoördinator en hij had voor deze clubavond Jan-Willem den Hartog uitgenodigd, de brouwmeester van de Gulpener brouwerij. In overleg met Jan Wurpel had Jan-Willem de diverse maisch methoden uitgediept en wat deze voor bepaalde typen bier doen. Deze clubavond werd druk bezocht, 77 leden waren aanwezig. Het bier op tap was van Diederik van Nimwegen en Dion van der Born, een Imperial Porter met een hop twist. Dat dit bier in de smaak viel bleek wel uit het feit dat na het aanslaan van de tap het bier 20 minuten na aanvang clubavond al was uitverkocht. Jan-Willem de Hartog komt nooit met lege handen en hij had een houten vaatje meegenomen met hierin een lager bier met extra hop. Na de interessante presentatie van Jan-Willem volgde nog een gezellig samenzijn. Dean Southall had alvast een vat bier meegenomen voor de barbecue van 29 augustus.

Polderbok 2014

De polderbok commissie heeft op 4 juli onze polderbok gebrouwen bij brouwerij De 7 Deugden in Amsterdam Osdorp. Het resultaat was 1000 liter wort. Patrick van Zijl zal daarvan verslag doen.

Door: Stefan en Michael Woolthuis

De lange hete zomer nadert eindelijk zijn einde om plaats te maken voor het door ons meest geliefde seizoen, namelijk het brouwseizoen.

De inkoopcommissie heeft zich deze zomer weer diverse keren opgeofferd om proeverijen en bier markten af te struinen om inspiratie op te doen voor de recepten voor het maandpakket. En ook dit seizoen hebben we het voor elkaar gekregen om weer diverse leuke recepten samen te stellen.

We zullen nog niet alles bekend maken omdat het dan een verrassing blijft en we nog niet helemaal klaar zijn met de juiste volgorde bepalen en het inpassen van recepten voor de clubwedstrijd.

Het eerste pakket leverbaar op de clubavond van september is:

RooieSjimmie

(type: raad eens welk welbekend kloon bier)

De clubkampioenschappen staan weer voor de deur. Zoals al bekend worden dit jaar een Dunkel Weizen (klasse B) en een Tripel (klasse (C) gekeurd. Van de bieren die ter keuring worden aangeboden dienen TWEE flesjes per bier te worden ingeleverd, gelijktijdig met het compleet ingevulde inschrijfformulier. (Bier in 30 cl euroflesjes met gouden kroonkurk.)

Dit jaar geschiedt de inschrijving weer middels het inschrijfformulier via de website van 't Wort Wat! Het inschrijfformulier is niet meer in het clubblad bijgevoegd maar staat op de website. Het werkt als volgt:

               • Log in op de website.

               • Klik in het linker menu op ‘Voor leden’, en dan op ‘Kampioenschappen’.

               • Vul je gegevens in. Je persoonsgegevens worden automatisch meegestuurd.

               • Je krijgt nu zelf een mail met het inschrijfformulier.

               • Druk dit inschrijfformulier af op je printer, probeer dat op 1 A4 te doen.

               • Lever dit formulier samen met 2 flesjes van je bier in.

               • Vul per in te leveren ‘type bier’ het formulier in!

Zo is het voor iedereen gemakkelijker: jullie hoeven je persoonsgegevens niet meer in te vullen en de meeste ingrediënten staan al op het formulier vermeld (voor extra ingrediënten zijn blanco regels beschikbaar) en wij kunnen alle inschrijfformulieren goed lezen.

Tevens zijn de volledige reglementen van de clubkampioenschappen op deze pagina opgenomen (klik op: ‘kun je hier lezen’).

Nieuw in het reglement is de bepaling dat alleen het commissielid dat de omnummering van het ingeleverde bier verzorgt, van deelname aan de club kampioenschappen is uitgesloten. Dit is gedaan omdat verschillende leden van de commissie ook hun bieren willen inleveren en benieuw zijn naar de beoordeling van collega brouwers en natuurlijk voor de eer.

Op de clubavond van vrijdag 24 oktober worden de bieren in twee ronden door de leden gekeurd. Deze ledenkeuring vindt plaats aan tafeltjes met een aantal leden plus een bierkeurmeester. Het doel hiervan is natuurlijk om de bieren te beoordelen maar ook om de essentie van het bierproeven van de bierkeurmeesters te leren. Het gemiddelde van de twee keuringen bepaalt de eindscore.

De uitslag van de clubkampioenschappen wordt bekend gemaakt op de clubavond van December.

De ter keuring aangeboden bieren kunnen uitsluitend op vrijdag 26 september 2014, samen met het ingevuld inschrijfformulier, worden ingeleverd. Liefst zo vroeg mogelijk in de avond bij voorkeur rond 19.45 uur.

Wij zijn er klaar voor en rekenen op veel bieren!

De wedstrijd commissie.

Ik spreek bij dezen de hoop uit op een mooie bierzame periode na de vakantie, in te luiden met een heerlijke BBQ. Dat het maar mooi warm weer mag zijn op die bewuste avond. We denken er weer over na om, net als vorig jaar, met de fiets te komen. Dan vloeit het bier wat gemakkelijker.

Dit huidige warme weer betekent voor mij dat de beste aankoop van het afgelopen jaar toch wel de tweedehands koelkast is geweest, waarin nu menig vat en krat heeft staan lageren. En nog steeds staat er een bier in, klaar om te bottelen, maar ik vind het daar nu te warm voor. Met alle kansen voor een besmetting van het een en ander. Als ik maar voordat ik afreis het bier gebotteld heb, dan gaat het wel goed.

Je kunt natuurlijk ook bewust wat spelen met andere vormen van gist en bacteriën, i.p.v. bang zijn voor onbewust toegebrachte schade door je werkzaamheden aan het bier. Die gedachte bekruipt je zo gauw je ‘American SOUR beers’ van Michael Tonsmeire in huis hebt. Geweldig boek weer, en natuurlijk uit de States. Direct na lezen kreeg ik de kriebels: ik heb wat houtsnippers in whisky gelegd, na twee dagen in een kleine (5 l) lagerfles gestopt, pondje abrikozen erbij en dan mijn nog niet gelagerde bier (scheelt ergens in de komende weken weer wat bottelwerk). Dan het geheel afgevuld met een half flesje Vlaams Rood van mijn meest recente batch. Direct begon de vergisting van de suikers uit het fruit en zat uiteraard meteen het waterslot vol. Uitspoelen dus en flesniveau verlagen. Naar ik hoop zullen nu de Brett en de Pediococcus hun best gaan doen. Maar daar krijgen ze lang de tijd voor: 4 maanden lageren op het fruit en hout en dan ergens in de winter bottelen. Als ik maar een idee krijg hoe het smaakt, dan kan ik kijken (eh, proeven) of het lekker genoeg is om grotere batches te maken.

Proost, Ben

Dit jaar was op zondag 3 augustus in Haarlem al weer het 18^e Botermarkt Bierfestival. Dit festival is onderdeel van Haarlem Culinair. Gelukkig kregen we nog net op tijd de lucht van dit evenement zodat we, luchtig gekleed op deze warme zomerdag, richting bushalte gingen. Het leek wel afgesproken werk maar daar stonden inmiddels al drie dorstige clubleden op de bus te wachten.

Eenmaal aangekomen op de Botermarkt ontdekten we nog een flink aantal clubleden. Het was dan ook een drukte van belang, hetgeen op een gegeven moment een flinke wachtrij veroorzaakte bij de muntjesverkoop. In het festivalboekje, waarin je proefnotities kon maken, was tevens een mooi overzicht opgenomen van de bieren die geproefd konden worden, zodat je gericht kon gaan proeven. De keuze was reuze. Van lichte zomerse bieren tot zware donkere bieren gelagerd op whiskyvaten. Het was een mooie gelegenheid om kennis te maken met nog onbekende bieren. Naast de bekendere brouwers als ’t IJ, Jopen, SNAB, Klein Duimpje en De Molen waren ook De Biererie uit Wormerveer, Maximus uit De Meern, Pampus uit Amsterdam, De Schelde uit Meer (België) en ’t Uiltje uit Haarlem aanwezig. Café Briljant uit Haarlem was ook aanwezig en had iets heel bijzonders. Zij schonken bier uit grote cafetières, waarin zij verse hop hadden gedaan. Een originele en nieuwe manier van bierschenken.

Onze vereniging was goed vertegenwoordigd. De verschillende brouwers hebben hier weer voldoende inspiratie op kunnen doen voor het komende brouwseizoen. Ook was het een mooie gelegenheid om elkaar bij te praten over elkaars brouwplannen en ideeën. Er was deze middag weinig reden tot klagen. Er waren goede bieren, het was mooi weer. Alleen jammer dat de proefglazen steeds kleiner worden…

Heb je ooit wel eens stil gestaan bij het glas waar uit je eigen gebrouwen bier gedronken wordt. Ik ben in ieder geval na een aantal biertjes in hogere sferen geraakt en op het idee gekomen om dit onderwerp maar eens goed tegen het licht te gaan houden. Bier kan je drinken uit pullen en glazen. Het bijzondere aan glazen is dat deze van glas zijn gemaakt maar dat pullen van aardewerk, glas of zelfs tin kunnen zijn. Nu is dit op zich niet zo’n schokkende openbaring. Dit is allemaal wel begrijpelijk. Echter de wetgeving heeft zich met het bierglas beziggehouden en dat heeft de zaak danig gecompliceerd gemaakt. Zo zijn er in diverse landen van de wereld verplichte inhoudsmaten van het glas waaruit het bier gedronken wordt. Daarnaast is er nog de traditie die het mogelijk nog specifieker maakt, want niet ieder bier mag of hoor je in een willekeurig glas uitschenken. Wat mijn vooral geïntrigeerd heeft zijn de benamingen die we aan de diverse glasvormen hebben gegeven. Opmerkelijk is wel dat er gesproken wordt over Duitse/Midden Europees, Belgisch/Nederlands en Engels/Ierse glastypen. Dit maakt gelijk duidelijk waar de oorsprong ligt van de huidige biercultuur. De vorm van het glas is mede bepaald door de traditie die er is bij de wijze van tappen en of er wel of niet schuim op het bier  ‘hoort’ te zitten. De vorm van het glas ondersteunt in bepaalde gevallen het behoud van de schuimkraag. Ook het vasthouden van het aroma door de vorm van het glas maakt dat er bepaalde vormen zijn en dat deze specifiek zijn voor een bepaald bier type. Dan is er nog de voet waar het glas op staat. De reden dat deze wordt toegepast is om te voorkomen dat de warmte van de hand van de drinker doortrekt in het bier.

In dit verhaal zal ik trachten alles tot een overzichtelijk en begrijpelijk geheel samen te vatten. De diverse glasvormen worden beschreven en daar waar er een specifiek bier bij dit type hoort zal dat worden aangegeven. Eventueel zal alles in een historische context worden gezet.

Amerikaans Pint Glas

Het Amerikaanse pint glas is het meest algemene bierglas in de USA. Het is conisch van vorm zonder de typische welving van de Engelse tegenhanger. Dit glas is vaak ook dikker dan de Europese tegenhangers. De inhoud kan variëren maar is meestal 16 fl oz (454 ml) of 20 fl oz (568 ml). Dit type glas wordt ook wel aangeduid met Shaker.

Ballon glas

Dit glas heeft een relatief korte steel met een bol glas en een kleine opening. Het vloeistof oppervlak is door deze vorm tamelijk groot waardoor er veel aroma kan verdampen. De smalle opening helpt hierbij met het vasthouden van deze aroma's. Een andere aanduiding voor dit glas is snifter (GB) of Bolleke of Prinske (België). Vooral aromatische bieren zijn bij uitstek geschikt voor dit glas. De inhoud van deze glas is tamelijk beperkt, 180 tot 240 ml. Het is eigenlijk het kleine broertje van de Tulpglazen. Om het aroma goed tot zijn recht te laten komen kunnen ze maar tot de helft gevuld worden. Een bier dat hierin goed tot zijn recht komt is een Imperial Stout, Barely wine of Belgische Sterke Ale.

Bierpul

Een bierpul is een aanduiding voor drinkwaar gemaakt van geglazuurd aardewerk en zijn altijd voorzien van een handgreep. Vaak zijn ze overmatig gedecoreerd met versieringen en bedoeld als souvenirs of collector items. Ze vinden hun oorsprong in de 16e eeuw in Duitse taalgebieden. Deze kunnen gemaakt zijn van keramiek, tin, porselein, hout, zilver of kristal. Ze kunnen een open bovenkant hebben maar vaak zijn ze ook uitgerust met een scharnierend deksel van tin. Een lip aan de deksel maakt dat deze met de duim makkelijk geopend kan worden. Het verhaal gaat dat het deksel uit de middeleeuwen stamt ten tijde van de pest. Het moest voorkomen dat er vliegen in het bier kwamen. Dit type drinkwaar is er vaak met inhoudsmaten van halve of hele liters. In het Engels wordt deze aangeduid met de benaming Tankard, en in het Duits met Mass als het een inhoud van 1 l betreft. Een andere Duitse aanduiding is een Stein, Beer Stein, SteinKrug, Humpen, Bierseidel (Oostenrijk), Schnellen (Berlijn), Halber (Noordduitsland) of Walzenkrug. In Beieren kan een Seidel of een Halbe een volume van 0,535 liter bevatten, terwijl de Oostenrijkse Seidel een inhoud van 345 ml heeft. De Krugel of Halbe staat voor de inhoud van 0,5 l. De Luxemburgse Humpen is een maateenheid voor een standaard bierglas met een inhoud van 0,5 l.

Bokaal en kelkglas

Een bokaal (van het Italiaanse Boccale) of kelk is een grote drinkbeker of kom van metaal, hout, klei, glas of ander materiaal met een wijde brede bolvorm en een steel met voet, die gebruikt wordt sinds de middeleeuwen. De Engelse aanduiding voor dit type glas is Goblet. Brouwerijen welke hun bier gekoppeld hebben aan dit typische glas zijn o.a. Orval, Rochefort en Berliner Weisse. De bokaal is naar vorm en structuur verwant met de kelk. In de 15e en 16e eeuw werd het tot pronk- en toonbeker en als zodanig vaak ingelegd met goud of zilver en rijk versierd met reliëf, vrijstaande figuren en emaille, edelstenen of parels.

De pronkbokalen werden vaak uitgerust met een deksel met knoppen en grepen, vaak in de vorm van hoofden of figuren. Aan de zijde van buik en deksel werden vaak munten ingelegd. Deze vorm, die uit de gotiek afkomstig was, werd gehandhaafd tot in de 18e eeuw. Er zijn twee glazen met deze vorm de kelk of Goblet en de bokaal of Chalice. Het verschil tussen deze twee is dat de eerst genoemde van dunner glas is gemaakt. De bokaal of chalice is een zwaar en dikwandig glas.

Bieren die geschikt voor dit type glas zijn Belgische Ale, Dubbel bock, Quadruppel en Eisbock. Kortom, voornamelijk bieren die je wat langzamer pleegt te drinken.

Distel glas

Dit distel glas is het enige glas dat je kan gebruiken om van een Scotch Ale te kunnen genieten. Het glas heeft de vorm van de distel bloem (vandaar de naam), dat is de nationale bloem van Schotland. Ideaal voor iedereen die Scotch ales houdt. De inhoud van het glas is relatief klein, 12 fl oz. ofwel ongeveer 340 ml.

Fluitje

Een fluitje is een smal soort bierglas dat recht en hoog is. In sommige streken wordt het ook aangeduid onder de naam buisje, pijpje of pieke. Het is eigenlijk een verkleinde versie van het Jonkerbierglas. Het fluitje is vernoemd naar het champagneglas flute. Het heeft de zelfde vorm, echter zonder voet. Het glas is vooral in Nederlands Limburg erg geliefd en is hier dan ook het standaard glas voor pils. In de jaren '60 van de vorige eeuw heeft Guus Brand (vroegere directeur van de Brand Bierbrouwerij) dit glas ontwikkeld. Zijn filosofie was dat men door de dunne wand van het glas het bier direct proefde.

De inhoud van het glas is tegenwoordig 200 ml in Nederland en 250 ml in Vlaanderen. Zijn smalle hoge vorm bevordert de houdbaarheid van de schuimkraag en de kleur en de opstijgende koolzuurbelletjes komen ook goed tot hun recht.

Hoegaarden witbier glas

Het glas van Hoegaarden is een glas speciaal ontworpen is als reclame-uiting en ter vergroting van de merkbekendheid van Hoegaarden witbier. Sommigen beweren dat het glas afstamt van de jampotten waaruit de dorpelingen hun bier dronken. Niet geheel toevallig werd de jam, ook een streekproduct, in zeshoekige potjes verkocht. Het is een opvallend karakteristiek hexagonaal vormgegeven glas.

Imperial Pint glas

Dit is een pintglas in Engels stijl welke een welving heeft op ongeveer 5 cm van de bovenrand. Dit type glas heeft een vaste inhoud van een imperial pint ofwel 20 fl oz (568 ml). Dit glas is typisch voor Engelse Ales en Lagers. Heel bekend is het glas van Guinness dat dit type als beeldmerk heeft gekozen. Je zult nooit een Guinness in een café krijgen zonder dit glas.

Jonker bierglas

Een jonker is een recht en hoog soort bierglas. De inhoud van het glas is 300 of 500 ml. Een 200 ml groot glas wordt een fluitje genoemd en is ook iets smaller. Volgens bierkenners komt het aroma van bier in dit glas niet goed genoeg tot zijn recht. Daarom wordt het glas vooral gebruikt voor laag-alcoholische bieren, zoals pils, in plaats van hoog-alcoholische bieren, die meer aroma hebben. Die laatsten worden dan ook meer in een bokaal gedronken.

Koetsiers glas

Het koetsiersglas is een bierglas zonder voet, maar met een vaak van hout gemaakte standaard ter ondersteuning. In de tijd van Napoleon was brouwer Pauwel Kwak uitbater van koetsiersherberg De Hoorn in Dendermonde. Omdat de koetsiers hun koets niet in de steek mochten laten, liet Kwak een speciaal glas maken met een bolle onderkant, die in een houten houder hangt. Die houder werd bevestigd aan de koets. De koetsiers konden op die manier hun glas veilig bij de hand houden. Het voetje om de houder neer te zetten werd er later aan toegevoegd. Zo kwam het koetsiersglas aan z'n naam. In de bolle onderkant zit, in verhouding een kleine opening, waar het glas, naar boven toegezien, breder wordt. Als het glas te snel leeggedronken wordt komt in één keer een grotere hoeveelheid bier vrij. Als men daar niet op verdacht krijgt men de lading over zich heen. Te vergelijken met een laars, waarbij de punt bij het drinken naar boven wijst. Een koetsiersglas dwingt de drinker om zijn bier met zorg te drinken. Bekende voorbeelden van dit soort glazen zijn die van Pauwel Kwak Ook kortere vormen van dit glas bestaan. Daar is het risico op de vloedgolf niet aanwezig omdat er geen bolling is.

Pilsglas

Het pilsglas wordt gebruikt voor de meeste typen lichtgekleurd bier. Ze zijn over het algemeen kleiner dan een pint glas. De inhoud varieert: 200, 250, 300, 330 of 400 ml. Ze zijn hoog en smal en hebben een welving. De kleur van het bier komt goed tot zijn recht omdat het een smal glas is, het licht valt hier goed doorheen. Ook de opstijgende koolzuurbellen zijn goed waar te nemen. De wijdere bovenzijde bevordert het behoud van de schuimkraag.

Pint glas

Dit is het algemeen type bierglas. Het is niet bijster origineel, maar goed genoeg om de klus te klaren. Pint glazen lopen taps naar buiten vanaf de onderkant. Deze tapsheid is zeer gering. Pints komen meestal in twee maten: standaard en imperial. Het standaard pint glas bevat over het algemeen 16 fl oz, een Amerikaanse Pint. Een imperial pint glas heeft meer inhoud: ongeveer 20 fl oz (568 ml). Een pintglas heeft vaak een rug of rand op ongeveer 1/4 tot 1/8 van de bovenzijde van het glas. Deze rand is van praktische aard: de rand helpt voorkomen dat de kwetsbare rand van de pint glazen beschadigd raakt als het glas omvalt. Het maakt het glas ook makkelijker stapelbaar. Vergelijkbare glazen met deze naam zijn onder andere: pub, becker (Duits), nonic, tumbler. Er zijn veel subsoorten in deze categorie.

Pintje

Een pintje is het Vlaamse woord voor een glas pilsbier. Het glas kan een boerke, een ribbel- of een voetglas zijn en heeft een inhoud van 250 ml. Wanneer de inhoud meer dan 250 ml is, is het geen pintje meer maar een 33'er, een halve liter of een liter. In België kan een pintje in de meeste cafés besteld worden door middel van het opsteken van je pink en daarna het aantal ‘pintjes’ dat je als klant wenst. Dit is een manier die overal wordt toegepast

Pokal glas

Typisch een lang, slank en spits toelopend 340 ml glas, in de vorm van een trompet. De steel is kort en het glas loopt hoog uit. Een Pokal is een Europees Pilsner glas op een voet. Bevordert de houdbaarheid van de schuimkraag. Vooral bedoeld voor pilsner bieren, Schwarz en Lambiek.

Prinske

Een prinske is in België een regionale benaming voor twee verschillende soorten bierglazen. Het ene is nagenoeg recht, breed en niet al te hoog. Dit prinske wordt vooral gebruikt voor pilsbieren. Het andere is een schijnbaar kleinere versie van het bolleke (bokaal) met een nauwere opening. Dit soort glazen wordt vooral voor amberkleurige bieren gebruikt.

Stange glas

Dit is een smal cilindrisch glas zonder welving. Voornamelijk bedoeld voor de Duitse bieren waaronder de Alt en de Kolsch. De Stange is het Duitse woord voor stok of staaf. De inhoud van een glas is 100 tot 200 ml.

Toby jug

Een Toby Jug word ook wel aan geduid als Fillpot (Phillpot). Dit is een aardewerk beker in de vorm van zittend persoon of het hoofd van een bekend persoon, vaak die van een Engelse koning. De figuur is zittend uitgebeeld met in zijn ene hand een bierpul en zijn andere een tabakspijp en een hoofddeksel (tricorn). De kledij is vaak 18e eeuws.

Tulpglas

Een tulp glas heeft deze naam gekregen omdat het doet denken aan de vorm van de tulpenbloem. De vorm van het glas maakt dat niet alleen het aroma van het bier goed vastgehouden wordt maar ook dat er voldoende ruimte is om een grote schuimkraag te bevatten. Het glas is vooral bekend van Duvel maar eigenlijk alle Belgische bier zijn geschikt voor dit glas. Daarnaast is ook een Scottisch Ale en barley wine bijzonder geschikt voor dit glas. Het is een heel populair glas.

Vaasje

Een vaasje, Amsterdammer, Rotterdammer, emmer of boerke, is een taps toelopend bierglas. Het wordt gebruikt voor pils met een laag alcoholpercentage. Er zijn verschillende maten: 230, 250, 300 en 330 ml. In tegenstelling tot het tulpglas is er geen gewelfde bovenrand, maar loopt het glas van boven naar beneden schuin naar binnen af. Het verschil tussen een Amsterdammer en Rotterdammer is dat de Rotterdammer een goudkleurig randje heeft. Het onderscheidt zich van het normale bierglas omdat het aan de onderzijde niet voorzien is van verticale ribbels, zoals in Belgische cafés het meest gebruikelijk is.

In Vlaanderen wordt dit glas een boerke genoemd.

Weizenglas

Dit is een hoog glas, je kan stellen het hoogste bierglas dat er is. Het wordt voornamelijk gebruikt voor weizen of tarwe bieren. Heeft zijn oorsprong in het zuiden van Duitsland en Oostenrijk. Deze glazen zijn smal aan de bodem en lopen naar boven toe wijder uit. Deze vorm maakt dat het aroma en het schuim van het bier goed behouden blijft. Weizenbieren staan erom bekend dat ze een grote/dikke schuimkraag produceren. De glazen hebben daarom een inhoud van meer dan 500 ml zodat het schuim erin behouden kan worden.

Willi Becher

Is synoniem voor het Duitse standaard glas, Willy Becher. Het heeft veel overeenkomsten met de Engelse en Ierse pintglazen. Kenmerkend is zijn vorm: de onderkant is smal om het midden iets dikbuikige te worden en daarna terug te keren naar een opening met een kleinere diameter. De Willybecher is er in diverse inhoudsmaten; 0,2, 0,25, 0,3, 0,4 en 0,5 l.

De naam komt van de uitvinder Willy Steinmeijer, ooit sales manager bij Glassworks Ruhrglas AG. Hij heeft meegewerkt om de Willybeker de ingetogen vorm te geven. Het glas wordt geproduceerd sinds 1954 en wordt nog steeds verkocht tot wel tien miljoen stuks per jaar.

Referenties

http://beeradvocate.com/beer/101/glassware

http://www.craftbeer.com/beerology/the-right-glass

http://www.beerplanet.eu/index.php?cnt=33&sub=2&accessorytype=3

http://en.wikipedia.org/wiki/Beer_glassware#Pilsner_glass

De laatste avond voor de vakantie is altijd een uitsmijter, zodat we rustig op weg kunnen gaan of thuis blijven en ons door de overgebleven bieren kunnen worstelen. We hadden een goede spreker, namelijk Jan Willem den Hartog, brouwmeester bij Gulpen, die vertelde over maischen. Met na afloop nog wat proeven uit het welbekende houten vat, vakkundig aangeslagen met houten hamer. Deze keer een UR, welke bijzonder goed smaakte.

Ook een maandbier op tap en wel een bijzondere van Diederik en Dion, namelijk de PORSTOUT. Ze willen echt een keer die KEI en vooral de EEUWIGE ROEM en dat moet een keer lukken. Het ging er dan ook als een speer doorheen en werd door brouwmeester Jan Willem goed gewaardeerd.

Er werden 39 formulieren ingeleverd. Het hoogste aantal punten was een 9 en het laagst een 5, mogelijk een BOB die maar één slokje mocht proeven. Totaal aantal punten: 293.22424 wat neerkomt op een gemiddelde van 7.5185 een heel mooi resultaat.

Dit was het weer. Tot na de vakantie.

Groet, jullie uitbater John

Op 25 april 2013 werd tijdens de jaarlijkse clubexcursie een bezoek gebracht aan brouwerij Het Anker in Mechelen. Na een rondleiding kregen we uiteraard een biertje aangeboden. Thuisgekomen wilde ik het recept van dit Mechelse bier zoeken maar tot op heden is me dit niet gelukt.

Ik heb met aandacht het topic gelezen op hobbybrouwen. Het meest waarschijnlijke is dat er pilsmout, caramout en mais of iets dergelijks in zit. De gebruikte kruiden zijn waarschijnlijk koriander, curacao, komijn en vanille. Hoe aan de gist te komen? Wellicht via onze gistbank van 't Wort Wat?

Wie kan mij helpen aan een goed recept van de Gouden Carolus Tripel? Voor een recept van de Gouden Carolus Classic houd ik mij ook aanbevolen.

Met biergroeten,

Jan Bongaardt

Reacties: het e-mailadres van Jan is na inloggen op www.twortwat.nl te vinden in het ‘smoelenboek’.

Het maischen zonder spoelen biedt een aantrekkelijk alternatief voor degenen die niet het gedoe willen van het opgieten van het spoelwater en de mogelijke fouten die kunnen optreden bij het tellen van de opgegoten liters. Zij kunnen gaan voor kort en bondig; maischen en filteren, klaar.

Bierbrouwers zijn altijd op zoek naar manieren om het brouwproces te vereenvoudigen. Het is niet dat ze lui zijn, het is gewoon dat ze de beperkte tijd beschikbaar voor brouwen zo goed mogelijk willen gebruiken. Kortom; streven naar efficiëntie. Maischen zonder spoelen bespaart tijd doordat al het water; maisch- en spoelwater, bij de start van het maischen wordt toegevoegd. Het verwarmen van het spoelwater naar 78 °C is dan niet meer nodig en ook het aanzuren van het spoelwater kan achterwege blijven. Ook kan het niet meer voorkomen dat je te ver doorspoelt waar door het bier een samentrekkende (astringerende, wrange) smaak krijgt.

Wat houd niet spoelen in?

Voordat we in de niet spoel methode bekijken, moeten we kort stilstaan bij het spoelproces. Traditioneel spoelen vereist dat het spoelwater opgewarmd is tot 78 °C. Dit spoelwater wordt over het maischbed gesprenkeld in de maischpan. Hierbij voorzichtig gieten zodat het maischbed niet verstoord raakt. Tegelijkertijd wordt het wort, al dan niet via een hevelfilter of filterplaat, via de onderzijde van het maischbed doorgeleid naar de kookpan/ketel. De vloeistofstroom van het wort moet worden beheerst, het wort mag namelijk niet te snel stromen omdat anders het opgegoten spoelwater niet de tijd krijgt om de suikers die nog in de maisch zitten op te nemen. Het filteren mag wel een half uur duren. Te veel spoelen kan leiden tot een te hoge pH waar door er tannines uitspoelen en het bier samentrekkend of wrang overkomt.

Bij het niet spoelen slaan we het spoelen van de maisch volledig over. De totale hoeveelheid water die nodig is voor het maischen en koken wordt bij de start van de maisch al toegevoegd. Na het maischen de inhoud van de pan laten aflopen via een hevelfilter of een filterplaat naar de kookpan. Het vereist wel een grotere maischpan, aangezien deze alle geschrote mouten en al het water moet kunnen bevatten. Echter het is niet meer nodig een extra warm water ketel of pan te bezitten voor het opwarmen van het spoelwater; ook het aanzuren kan achterwege blijven.

De voordelen van niet spoelen

Niet spoelen heeft een aantal voordelen ten opzichte van een traditionele spoelmethode. Ten eerste: je vermijdt het apart verwarmen van het spoelwater want al het water zit al in de maischpan. Ten tweede: maischen met een hoge water/graan verhouding kan resulteren in een meer volledige conversie van het zetmeel en een goede vergistingsgraad – wat wenselijk is voor vele bierstijlen. Ten derde: omdat al het water in de maischpan zit heeft het een stabiel pH niveau dankzij de bufferende werking van de mouten. Je loopt niet het risico van ‘te ver uitspoelen’ van het beslag en onttrekken van buitensporig veel tannines. Tot slot: niet spoelen is eenvoudig, wort laten aflopen via een filter naar de kookpan. Natuurlijk niet vergeten om de gebruikelijke eerste liters naar de maischpan terug te voeren totdat de vloeistof helder en schoon is.

De nadelen van niet spoelen

Niet spoelen heeft tot gevolg dat het rendement iets lager uitkomt maar daar staan de boven genoemde voordelen tegenover. Iedereen zal dit voor zichzelf moeten afwegen of hij dat acceptabel vindt of niet. Het verlies in rendement is laag maximaal 2 tot 4%.

Hoeveel water gebruiken

De hoeveelheid te gebruiken water verandert niet wezenlijk bij deze methode. Zorg dat in je brouwprogramma of Excel sheet alle verliezen van je installatie meegenomen worden. Denk daarbij aan de verliezen die in de verschillende processtappen kunnen optreden; maischpan, de mout, kookpan en de gistvat verliezen. Als vuistregel geldt dat graan ongeveer 1 liter water per kg graan absorbeert. De andere verliezen zijn de hoeveelheid vloeistof die achterblijft na de hevelstappen en wordt weggespoeld. Deze zijn redelijk constant. De kookpan verliezen kunnen variëren: als je meer hop gebruikt, blijft er namelijk meer wort achter in de hop bloemen. Als brouwer moet je een keer de moeite nemen om deze hoeveelheden te meten. Dit zijn de karakteristieken van je installatie.

Invloed op kwaliteit van het bier

Dit is een gewetensvraag. Theoretisch zal er vast wel een verschil optreden in de uiteindelijke smaak van het bier. De vraag is of dat verschil als hinderlijk ervaren wordt of misschien wel tot een beter bier leidt. Dat grote brouwerijen dit niet doen komt omdat zij op deze wijze een grotere brouwinstallatie nodig hebben of minder bier per batch kunnen maken. Deze aspecten zijn voor een thuisbrouwer van minder belang.

4 juli 2014, het is weer zover. Ons polderbok staat op het punt gebrouwen te worden. Dit jaar brouwen we bij brouwerij de 7 Deugden in Osdorp. Vorige jaren viel het rendement wat tegen en ook konden we het bier niet sterk genoeg krijgen om voor dubbelbok door te gaan. Nu, met een andere installatie, zijn we zeer benieuwd of het nu aan ons ligt of aan de installatie.

Het is 6.00uur ‘s ochtends. Het is overal nog redelijk rustig en ook de natuur is nog volledig in rust. De lucht is prachtig blauw, het belooft een mooie dag te worden. Alle leden van de polderbokcommissie die mee zouden brouwen zijn keurig op tijd. We hebben er zin in.

Eerst schroten. Om 300 kg graan te schroten ben je gewoon een uur bezig. Om 7.00 uur kan er worden gestort. Water was al op temperatuur gebracht. De brouwinstallatie heeft een maisch-programma dus het maischen is niet veel werk. Tijd voor een eerste bakkie koffie.

Omdat het maischen volautomatisch gaat, hebben we de handen vrij om andere zaken uit te voeren. Met gepast enthousiasme wordt er opgeruimd, afgewassen, dozen met bier op pallets omgestapeld, schrootmolen schoongemaakt en nog meer koffie gezet.

Als ik om me heen kijk valt me op hoe heerlijk eenvoudig de installatie is en hoe compact de brouwerij. Op een vloer van ongeveer 14x6m, staat de brouwinstallatie met maischketel en filterkuip. Beide vaten staan op een vast frame en zijn eventueel verrijdbaar. Dan is er nog een extra vat voor spoelwater, een gasgestookte ketel voor warm water, vier vergistingstanks en een bottelmachine. En natuurlijk de schrootmolen die net schoon is. Daarnaast staan er pallets met mout, lege en volle flessen en een tap-installatie met vier verschillende bieren eronder. Naast deze ruimte is er nog een winkel/voorraadkamer, een kantine, een gekoelde opslagruimte waar ook de lagertanks staan. Op zolder een kantoortje, nog een extra vat voor spoelwater en nog meer opslagruimte. Een mooie brouwerij dus maar de brouwer groeit eruit en is op zoek naar een grotere locatie waar hij ook een proeflokaal-restaurant wil beginnen.

Om 8.35 uur kan er gefilterd worden. We krijgen uitleg hoe alle kleppen moeten staan en door welke pijp wat loopt. Dan wordt het wort met bostel over gepompt naar de filterkuip. Filteren gaat voorspoedig. Er is ruim 1000 liter wort. Deze wordt teruggepompt naar de maisch-ketel en wordt verwarmd tot 100°C. We hebben een recept met drie hopgiften.

Nu wordt er een vergistingstank leeggepompt naar een lagertank om ruimte te maken voor ons bier. De vergistingstank wordt grondig schoongemaakt en de slangen worden gemonteerd om over te kunnen pompen.

Er is een vrachtwagen gearriveerd. Deze komt de drie pallets ophalen die 's ochtends waren omgestapeld. Echter, hij heeft geen laadklep en de brouwerij heeft geen heftruck. Er is verwarring, er wordt gebeld, er wordt gewacht maar geen oplossing. Gelukkig zitten daar een paar polderbok-brouwers niets te doen en zonder te vragen komen zij in aktie. In tijd van een vloek en een zucht staan alle dozen bier in de vrachtwagen en de chauffeur is zichtbaar opgelucht dat hij hulp kreeg.

14.32 uur. Het wort is koel en wordt overgepompt naar de vergistingstank. De gist wordt erbij gedaan. Blijkt dat het SG 1078 is met een hoeveelheid van ongeveer 1050 liter. Het lijkt erop dat het dit jaar weer een dubbelbok gaat worden en ook het rendement is volgens verwachting, iets beter zelfs. Tot zover zijn we dik tevreden.

Schoonmaken maar weer. Het water waarmee gekoeld is zit nu in de maischketel. Dit water en deze warmte worden morgen weer gebruikt om een volgende brouw mee op te starten. De filterkuip wordt schoongespoten, de slangen worden doorgespoeld en opgehangen, de vloer wordt nat gespoten en droog getrokken. Zo nu is echt alles gedaan. De brouwer biedt nog een paar glazen bier aan uit die tap-installatie met vier bieren en die worden uiteraard niet afgeslagen.

Terugkijkend was het een leuke dag met eigenlijk nog verrassend veel dingen te doen en bovenal een goed brouwresultaat. Het belooft een mooi polderbok te worden dit jaar. We worden op de hoogte gehouden wanneer er gebotteld kan worden en wanneer er geëtiketteerd kan worden, maar voor vandaag is het klaar.

Soms geeft het brouwen van een bier problemen. Een bijzonder vervelend probleem is het overschuimen van je gistvat. Want wat moet je met al dat schuim? Vooral een Weizen heeft de naam dit nogal eens te veroorzaken, vermoedelijk ligt dat aan de combinatie van eiwitten uit de tarwemout en de gistsoort, maar dat is puur speculatie van mijn kant.

Op Jan Wurpel's Facebook pagina zag ik een tijdje terug deze foto langskomen, en toen ik zelf last had van schuim in mijn waterslot stond dit schrikbeeld me voor ogen. Ik vergist namelijk gewoon in de kamer, op een (ehum) houten vloer. Maar ook in andere situaties is dit denk ik een lastig probleem. Ik denk dat niemand blij is als zijn gistkast of betegelde brouwvloer onder het schuim zit.

Het overschuimen was al behoorlijk ernstig, dus ik heb snel een oplossing gezocht. Gelukkig is er veel te vinden op Internet. Het simpelst was om een zogeheten ‘Blowoff’ te maken. Wat je dan in feite doet is een heel groot waterslot maken van een emmer en een slang.

De kunst is om de slang goed luchtdicht aan te sluiten op je gistvat. Ik had mazzel: ik had nog nooit eerder gebruikte siliconen slangen liggen, die precies in het gat van de dop van mijn gistvat pasten. Dus: waterslot eruit en slang erin.

Uiteraard had ik eerst de dop en de slang gesteriliseerd met Chempro-Oxi, in de betreffende emmer Die was dus ook schoon en het Chempro Oxi water kon ik meteen mooi gebruiken als ‘waterslot-water’.

Ik ontdekte nog een enorm voordeel aan deze strategie! Tegen de tijd dat het schuim door de slang is en het water bereikt, is het al zo kapot geblazen dat het niet eens een schuimlaag vormt op het water. Het lijkt er gewoon in op te lossen. Je hoeft dus niet bang te zijn dat alsnog na een dag de emmer overschuimt en je vloer of gistkast alsnog vol schuim ligt.

Onderstaand tekeningetje legt het principe nog even uit:

Hopelijk is dit nuttig voor andere brouwers!

Mijn vrouw Annemarie, mijn vriend Gerard en ik hebben onlangs een brouwsetje opgetuigd. Op de brouwdag van 3 mei, maar ook later tijdens een brouwdag bij Dean Southall in Den Haag, hebben wij geleerd dat hevelen niet erg fijn werkt (hoewel dat ook vaak aan het schroten ligt). Dat gezuig aan die veelal zelfgemaakte hevels met die van binnen viezige koperpijpjes vonden en vinden we niet optimaal. Ons streven is dus altijd geweest om spullen te kopen met kraantjes, zowel de pannen (dan moet het welhaast RVS worden) als de gistvaten en de lagerflessen. Ik begrijp het inmiddels wel, denk ik, dat pannen, gistvaten en lagerflessen duur zijn en mét kraantjes zijn ze nog duurder. Wij vonden onze RVS pannen op Marktplaats. Zie link.

http://www.marktplaats.nl/a/huis-en-inrichting/keuken-potten-en-pannen/m796812796-50-liter-kookpan-brouwketel-brouwpan-kookketel.html?c=8c285449651fa109c354bbabe740c1b&previousPage=lr

Verkoper Menno blijkt een amateurbrouwer te zijn uit het oosten van het land. Wij hebben twee pannen gekocht van 50 liter elk voor € 65,- per stuk. Hij heeft trouwens ook nog andere pannen dan van 50 liter. Echter, roestvrij staal is erg hard, dus ook bij de Gamma een metaalfrees van € 37,- om een gat van 20,5 mm in de pannen te frezen. Twee kraantjes met aan de achterkant 3/8 buitendraad kwamen van de Gamma voor € 7,59 per stuk. Ik zag op de site van Van der Kooy Jubbega de filterslang. Zie link.

http://www.vanderkooyjubbega.nl/mattmill-lauterhexe-1000.html

Het artikel was net nieuw in hun assortiment. Zij zijn, bij mijn weten, de enigen die dit verkopen en het stond op hun voorpagina (inmiddels niet meer). Soms zie je een ding en weet je gewoon dat het de oplossing is die je zoekt. Wij weten van filterplaten, maar weten ook dat je dan een probleem kan hebben met temperatuurverschil onder en boven de plaat. Dat probleem heb je met die spiraal niet. Hij ligt netjes in de rand van de pan en je kan met je spatel gewoon over de bodem in het rond roeren. In pannen kleiner dan 40 cm doorsnee kun je de spiraal dubbel vouwen of de spiraal inkorten. Het ontwerp is geniaal van eenvoud, volgens mij is het zelfs mogelijk om die spiraal aan een hevel te bevestigen zodat een pan met gat en kraantje niet eens nodig is…

Het artikel is een standaard roestvast T-stuk met driemaal inwendige 3/8 draad. Het meegeleverde verloopstuk hebben wij niet nodig gehad, aangezien we het kraantje met uitwendige 3/8 draad er meteen indraaiden. Schroefdraadafdichtingstape was niet nodig, wel een pakkingring aan de binnenkant tussen ketel en T-stuk. Het T-stuk hebben we een klein beetje rond gevijld om het beter te laten passen op de ronding aan de binnenkant van de pan. In de twee overgebleven uiteinden van het T-stuk wordt die roestvaste, soepele veer gedraaid. Die is ongeveer een meter lang. Eerst de ene kant (en dan twee keer zo diep als nodig) dan de andere kant (zodat je de eerste kant er weer half uitdraait). Ik heb geen aandelen in Van der Kooy, maar ik vind dit ding (voor € 33,-) het ei van Columbus.

De eerste keer dat we het spiraal gebruikten bij het maischen en spoelen liep het als een trein en er kwam geen flintertje ongewenst doorheen. Hopkoken doen wij natuurlijk met hopzakjes. De tweede keer hadden we wel een probleem en stokte het aftappen/spoelen. Dat kan aan het schroten gelegen hebben. Misschien lag het er ook aan dat we er erg veel graan in hadden gegooid (ruim 9 kilo). Het probleem is evenwel relatief makkelijk op te lossen: je trekt die spiraal omhoog en het loopt weer (tijdens het optillen trek je die veer uit en worden de openingen groter, dus dan wel even een kaasdoekje onder het kraantje).

Na het brouwen laten we het kraantje en het T-stuk altijd zitten en draaien we de spiraal eruit. Het is dan allemaal heel makkelijk schoon te maken danwel te desinfecteren. Op de volgende brouwdag kan ik/we je zeker een demonstratie geven.

Vriendelijke groeten en tot snel,

Hein

Auto-maat

Het kan niemand ontgaan zijn dat er tegenwoordig autonome auto's zijn. Google is een prominente speler op deze markt, hoewel zij natuurlijk niet de eersten waren. In 1920 al werd in New York een 'radiografisch' bediende auto door het drukke New Yorkse verkeer gestuurd. Niet helemaal autonoom, maar ín die auto zat geen bestuurder. In de jaren '30 en later '50 werden opnieuw pogingen ondernomen, maar er was altijd een invloed van buitenaf nodig. Sensoren in de weg of iets langs de weg, kortom een invloed van buitenaf. Hoewel ook Mercedes Benz erg innovatief bleek in dit opzicht.

De laatste pogingen worden door een aantal groepen ondernomen, waarbij de Google auto tot nu toe het meest tot de verbeelding sprak. Een volledig zelfrijdende auto… wie zou dat nou niet willen, dacht ik toen. Kijk ik vind autorijden niet erg om ergens te komen. Hoewel ook dit vervelend kan zijn, als de afstand groot genoeg is. Het gaat mij voornamelijk om de terugweg. Het is Nederland namelijk niet toegestaan om onder invloed te rijden en ik heb daar een slechte ervaring mee gehad, toen Sander de Rouwe mijn auto stiekem heeft laten voorzien van een alcoholslot. Ik heb inmiddels een nieuwe auto en dáármee zal ik onder geen beding een experiment doen.

Toch vond ik het wel tijd worden voor een autonoom autootje. Althans, een vervoermiddel wat me voor de deur van bestemming afzet en waarin ik het rijwerk niet hoef te doen. Ik geef een voorbeeld: ik wil naar winkel XYZ en wil voor de deur worden afgezet. Dan later, als ik klaar ben, wil ik eenvoudig weer opgepikt worden. Wat die auto ondertussen doet, zal mij een worst wezen. Ander voorbeeld, wat iets meer tot onze bierdrinkers geest zal spreken: ik wil naar de kroeg. Als ik zat ben en er uit geknikkerd wordt, moet die auto er weer stáán. Een soort (houdt zijn horloge dicht bij zijn mond) ‘Kitt, ik heb je nodig!’ zoals Michael Knight in de serie Knightrider had. Alleen dan graag zonder al dat gelul van die semi-intelligente computer. Daar zou je gewoon ruzie mee krijgen.

Dus ik besloot contact op te nemen met Google. Inmiddels zijn we zelfs in Nederland zover, dat die auto's ook hier, onder bepaalde omstandigheden, de weg op mogen. Maar ik stuitte op een probleem. Dat halen en brengen bleek geen probleem, maar het ondertussen ‘ergens’ zijn, was lastig voor ze. Het zou betekenen dat die auto een stuk intelligentie moest krijgen om ‘iets’ te gaan doen, maar ondertussen niet al te ver weg te zijn. Nee, dat zou nog wel een tijdje duren, gaf men aan. Eerst maar een auto die van A naar B en eventueel weer terug mocht rijden, zónder die tijd te verdoen. Parkeren is ook niet echt een optie, want weet je wat een avondje parkeren in de stad kost?

Dus heb ik thuis nog een tijdje zitten broeden op dit probleem, want het leek mij zo leuk om op die manier gehaald en gebracht te worden naar je favoriete kroeg. Dat werd dus lastig. Maar ik zou mezelf niet zijn, als ik daar geen oplossing voor kon vinden. Wat ik dus gedaan heb, is een kleine vrachtwagen gekocht. Niet nieuw, want die dingen zijn nog behoorlijk prijzig. Vervolgens aan het bouwen gegaan en ik heb een pracht resultaat bereikt. In de laadbak, die overigens helemaal dicht is, heb ik een stuk van het interieur van mijn favoriete kroeg nagebouwd. Wat we nu alleen nog hoeven te doen, is instappen en naar het adres van je kameraden rijden en die één voor één op te pikken. Het is net alsof jij daar als eerste zat en iedereen langzaam aan komt binnendruppelen.

Dus met dit nieuwe concept naar Google. In feite matste ik die jongens van Google nog, want de cabine van zo'n vrachtwagentje biedt veel meer plaats voor apparatuur en ook de accu's kunnen behoorlijk wat power leveren. Vol verwachting liet ik mijn concept auto zien. Na een rondje om de vrachtwagen, waarbij de mensen van Google duidelijk iets hadden van ‘echt niet’, stelde ik voor om ons gesprek voort te zetten in de ‘bak’. Nou, daar knapten ze wel van op. Er werd uiteraard nog niet gereden met de auto, maar het ‘kroeg’ concept werd behoorlijk ver uitgediept. Op zich was men hierover wel enthousiast. Ik zag een droom werkelijkheid worden. Het moest uiteraard nog wel eerst voorgelegd worden aan Eric, Larry en Sergey. Die schijnen nog altijd de belangrijke beslissingen zelf te maken.

Ik kreeg binnen een week antwoord en dat viel mij niets tegen. Helaas werd het voorstel afgewezen. Eén van die gasten heeft helemaal niets met alcohol en heeft het voorstel radicaal afgewezen. Sja… en daar zit ik dan. Met mijn gekochte vrachtwagen met compleet ingerichte kroeg. Ik vond het nog steeds een goed idee. Dus heb ik gezocht naar een oplossing en zowaar, ik heb er één gevonden.

Ik huur tegenwoordig een student in! Met rijbewijs uiteraard. Die jongen zit voorin en heeft geen contact met ons achterin, op één klein schermpje na. Via dat schermpje en een app, kunnen we opdrachten geven naar voren. Die jongen zet het spul in gang en zo rijden we nu rond. Een soort betere bierfiets. Ik heb zelfs een paar ramen in de zijkant aangebracht met luiken ervoor. Als het echt mooi weer is, tijdens bijvoorbeeld een koningsdag, kunnen de ramen open. In het hoekje van de bak hebben we een kleine ruimte achter een deurtje gemaakt. Daarin een dixie. De student brengt de auto na ons bezoek naar de stalling en zorgt zelfs voor het opruimen, legen en aanvullen van alles. Tuurlijk verdient ie er een leuk zakcentje aan, maar moet jij maar eens een avondje gaan stappen met vrienden. Nee, dit is zo best een goede oplossing geworden.

Drink en rijd voorzichtig.
Peter