De kop is er weer af en dat hebben we gevierd met een groots BBQ feest op vrijdag 29 augustus. Nog nooit was de opkomst van een Wort Wat BBQ zo groot. We hebben een prachtige feestavond gehad met veel mooie bieren op tap en een varken aan het spit. Ook waren er lekkere salades en zelf gemaakte sausen. Wilma en Jan Wurpel hebben hier veel energie in gestoken. De band Maine Ville uit Hoofddorp completeerde het geheel. Een aantal clubleden hebben de hele week druk gewerkt om deze avond mogelijk te maken, via deze weg wil ik ieder een bedanken die zijn steentje heeft bijgedragen aan de organisatie. De schuur van de familie van Duivenvoorde was omgetoverd tot een zeer gezellige ruimte. Een foto reportage van deze avond is in het fotoboek op de website geplaatst. Het geeft een goede indruk hoe gezellig deze avond was. Noemenswaardig is het varken, dat Bareld Vegter en John van de Berg hebben verzorgd. Deze heeft 6 uur aan het spit moeten draaien voordat deze gaar was, helaas was deze binnen een half uur op. Een aantal leden hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot overnachten in een zelf meegenomen tent, zodat zij met een gerust hart een biertje konden drinken. De after party was zaterdagochtend toen we de schuur weer in originele staat moesten achter laten. Maar met een paar koppen straffe koffie van oma Duivenvoorde is dat ook weer gelukt.

Het brouwseizoen kan weer beginnen, voor de vereniging is dat op 4 oktober met een gezamenlijke brouwdag, via de inkoop commissie worden ieder club avond weer pakketten van de maand aangeboden dus mogelijkheden genoeg. Natuurlijk kan je ook je eigen mouten bestellen bij de inkoopcommissie.

De clubavond van 26 september zulle enkele korte presentaties gegeven worden. Zie hiervoor de clubkalender achterin dit blad. Ook is het polderbok weer beschikbaar op de avond. Het is een donkerbruin, moutig dubbelbok met lichte karamel toon en een fruitige afdronk. Nu verkrijgbaar in flessen van 0.75 liter en alleen per doos van 6 flessen voor een prijs van € 22,00. De uitlevering is op de clubavond van september. Bestellen via een mailtje aan de polderbokcommissie  polderbok@twortwat.nl en de betaling op rekening  ​van ’t Wort Wat.

Deze maand is het 20 jaar geleden dat een aantal onverschrokken mannen het stoutmoedige plan hebben opgevat om een amateurbierbrouwvereniging op te richten. Nu 20 jaar later is het nog steeds een bloeiende vereniging. In de Randstad bijna de enige plaats waar mannen met een passie voor het zelf bierbrouwen samen komen, en daarmee zijn we een bijzonder clubje. We blijven altijd zoeken naar nieuwe ideeën om de clubavonden invulling te geven en ook blijven vrijwilligers noodzakelijk voor de diverse commissies. Aanvulling op deze beide gebieden is en blijft welkom.

Bericht van de Polderbok commissie

De polderbok 2014 zit op de fles, het is een mooi bier geworden van 7,9% vol alc.

Donkerbruin van kleur, proefnotitites zijn tonen van caramel met een licht fruitige afdronk.

Het is gebrouwen door de polderbokcommissie bij brouwerij de 7 Deugden in Amsterdam Osdorp.

De polderbok 2014 kun je bestellen per doos van 6 flessen a 75cl.

Per doos zijn de kosten 22 euro.

Bestellen doe je door een email te versturen aan: polderbok@twortwat.nl

Je ontvangt dan een bevestigingsmail met betalingsinstructie.

Wacht niet te lang met bestellen, de voorraad is beperkt.

De bestelde dozen ophalen op de clubavond van 26 september.

Met vriendelijke groeten van Lars, Wim, Theo, Jan, Patrick, Jacques en Erik.

Eerst en meest belangrijk, hartstikke bedankt bestuur en de mensen die hebben geholpen bij de heel gezellig BBQ ;-) Ik vond het een reuze succes! 

Ik was jarig de dag voor de BBQ maar ik most werken in mijn winkel tot 21:00 omdat het koopavond was.  Dus, ik had een blind proeverij geregeld met mijn brouwclub en wat bier liefhebbers.  De thema was natuurlijk, baltic porters!  Het was 3 van onze brouwsels tegen 3 commercieel BP’s,Carnegie porter, Baltika 6 en Zywiec.  Het was een blind proeverij en de volgorde was willekeurig.  Ik had verwacht dat onze brouwsels zouden 4,5 en 6^deplaats krijgen maar tot onze verrassing was het andersom.  Onze brouwsels kwamen 1,2 en 3rde uit de test dan Zywiec in 4^deplaats, Batika 6 in 5^deen Carnegie porter als laatst!!  Wauw J  Dus het plan is om het winnende recept te laten brouwen.

Er was een link naar een wiki in mijn vorige Cyber corner over porters. Baltic Porters zijn een variant van de originele Brits porter die was gekopieerd en gebrouwen in wordt gebrouwen in Finland, Estland, Letland, Litouwen, Tsjecho-Slowakije, Polen, Rusland, Oekraïne, Denemarken en Zweden. In het begin was het altijd bovengistend, later in de 2^dehelft van de 19^deeeuw begon wat brouwerijen lager gist te gebruiken.

Oh, oh Den Haag!

Zoals jullie weet, heb ik mijn eigen bier winkel in Den Haag.  Ik kan leveren aan de clubavonden. Stuur mij jouw e-mailadres en een prijslijst doorsturen ik zal.

75% van de bieren in mijn winkel zijn Nederlands bieren. Als jij jouw eigen commercieel bier hebt gebrouwen dan laat mij het weten en waarschijnlijk kan ik het in de winkel verkopen.  Stuur mij een prijslijst en neem wat mee naar een clubavond.

In het vorige clubblad had ik een artikel geschreven over overschuimende gistvaten, en de remedie in de vorm van een blow-off. Op verzoek hier nog even een tekening, dat het principe nog even goed uitlegt. Zie het vorige clubblad voor nadere uitleg.

Van Jean-Pierre Bylard ontving ik nog een beschrijving van een "professionele variant". Voor iemand die vaker last heeft van dit verschijnsel, is het zeker de moeite waard zijn variant even te maken.

In het clubblad van augustus staat een artikel: “Help, mijn gistingsvat schuimt over”.
Hieronder een “werktekening” en wat toelichting erbij.

Wat heb je nodig: ("je ingrediënten")

• grote jampot ( ca. 950 cc.) mèt ( liefst ) schroefdeksel ( zie foto)
• plastic slang 9/12: 15 cm. voor bij het waterslot, de rest voor de aansluiting op het gistingsvat. ( lengte naar eigen believen)
• twee stukjes (binnen-) band van ca. 3x3 cm. (Kan je later op maat knippen)
• twee messing buisjes met uitwendige schroefdraad, lengte ca. 3 cm. en twee daarbij behorende moeren. ( buitenmaat 9,5 mm.) Vaak te vinden bij een lampfitting of anders even langs een lampenier o.i.d. ( zie foto )
• siliconen kit.

Hoe maak je het: ("je recept")

• Maak in de deksel twee gaten waar de messing buisjes nog nèt door kunnen gaan. ( rustig aan want het is heel dun blik )
• Sla de bramen rond het gat netjes plat.
• Knip, of sla met een hol pijpje, uit de rubberplakjes een gat dat ook nèt groot genoeg is om het buisje erdoor te halen.
• Draai een van de moeren tot het midden van het messing buisje en doe daarna het rubberplakje er achteraan.
• Doe aan de gladde kant van de gaten in deksel het buisje, rubber plakje en de moer door het gat
• Draai aan de andere kant van de deksel de moer tegen de deksel aan. ( niet te zachtzinnig zijn) Doe dat bij beide gaten.
• Doe wat siliconen kit op het draadeinde van het messing buisje en schuif de slang, naar het gistingsvat, erop totdat die tegen de moer aan rust.
• Eventueel smeer je nog een klein beetje siliconenkit tussen einde slang en de moer.
• Aan de andere kant van datzelfde messingbuisje doe je hetzelfde, maar dan meet je de lengte van je slang af, tot vlak boven de bodem van de pot. ( zie tekening ).
• Op het andere messing buisje kun je m.b.v. een stukje slang er een waterslot op zetten ter controle van de gisting.
• Pot vullen met “ontsmet” water en je hebt een waterslot dat overbodig schuim opvangt voordat het plafond of vloer besmeurt. Om over onnodige discussie over je hobby maar te zwijgen.

Wil je het erg mooi doen dan gebruik je een grote Erlenmeyer, met rubber stop en daarin twee gaten. Kost alleen iets meer.

Zoals we allen graag zien, een regelmatig terugkerend verschijnsel: de special. En jawel, deze keer hebben we er weer een voor u (en door u) gemaakt. Onze blad gaat nu over Trappist bieren.

Nu maak ik graag een (one-hop) blonde en regelmatig een tripel. Ook mijn dubbel dit jaar viel erg in de smaak. Dus zo’n special is ook voor mij als lid van de media-cie interessant.

Omdat ik graag overal wat van af weet, ben ik destijds het boek van Stan Hieronymus gaan lezen: brew like a monk. Alleen al het voorwoord van Tim Webb is interessant: hij stelt dat de Trappist brouwerijen druk bezig zijn markt aandeel te bevechten op de internationale biermarkt.  Dat betekent uiteindelijk toch ook een kosten reductie, en dat is merkbaar aan het eindresultaat. Er wordt over het algemeen gebruikt gemaakt van veel suiker, hopextract ipv hopbellen, snelle en warme fermentatie, etc wat de kwaliteit niet ten goede komt. Hij breekt een lans voor een hogere prijswaardering van deze bieren, en daardoor het behoud van de ‘vroegere’ kwaliteit.

Daarnaast verteld de brouwmonnik van Rochefort dat de trappist bieren makkelijk na te maken zijn, als het gaat om receptuur (meestal bekend) en gisten (vaak uit een flesje op te kweken). Hij waarschuwt wel dat als er iets is wat niet na te maken is, dan is dat hun  attitude naar het leven, hun relatie met God en de natuur. Dat nemen ze mee in het brouwproces! Ja, twortwatters, ga daar maar eens mee aan de gang…

Ik vind de geschiedenis van bier leuk, zoals U weet. Nu bij deze uit het boek een mooie tijdlijn:

530: De geschreven regels van Sint Benedictus: dit is tot op heden de reden dat monniken bier brouwen en verkopen.

750: Charlemagne en zijn volgers promoten de Benedictus levenswijze en daar hoort het brouwen in het klooster ook bij, zelfvoorzienend en ook voor hun gasten.

820: Een bouwplan is getekend voor de Sint Gall Klooster, dit is een blauwprint voor andere kloosters.

1098: De orde van de Cisterciënzer monniken is opgericht, die striktere regels naleven dan de Benedictijnen.

1132: Cisterciënzer monniken nemen het Orval klooster over, dat is verlaten door de Benedictijnen.

1464: Cisterciënzer monniken nemen de abdij van Rochefort over van nonnen.

1656: Een striktere order van Cisterciënzer monniken  begint in La Trappe: hier komt de naam van Trappisten vandaan.

1790: De Franse revolutie onderdrukt de kloosters, hun eigendommen worden geconfisqueerd.

1802: Vluchtende Franse monniken richten een klooster op in Westmalle.

1830: België wordt onafhankelijk van de Nederlanden.

1836: De monniken van Westmalle beginnen hun brouw activiteiten

1839: Na 5 jaar eerder te zijn opgericht begint men in het klooster van Westvleteren te brouwen.

1844: Monniken van Westmalle starten een nieuw klooster in Achel, waar het brouwen begint vanaf 1852.

1850: Monniken van Westvleteren richten een abdij op in Chimay en starten de brouw en verkoop van bier aan de omringende gemeenschap in 1862.

1899: Rochefort begint met brouwen, 12 jaar nadat monniken van Achel dit verlaten klooster weer hebben hersteld.

1919: De regering verbiedt de verkoop van spiritualiën in bars en andere publieke plaatsen. Daarmee ontstaat een vraag naar zwaardere bieren.

1922: Westmalle start met het gebruik van donkere kandij siroop in hun dubbel, waarmee het bier zwaarder wordt gemaakt, zonder afbreuk te doen aan de body.

1925: Chimay komt met het eerste trappisten handelsmerk: ADS, Abbaye de Scourmont.

1932: Orval, herbouwd in 1926 begint te brouwen met een geheel hernieuwd recept.

1934: Westmalle heeft een moderne brouwerij gebouwd en begint de verkoop van Westmalle Tripel, het eerste niet donkere Trappisten bier.

1946: De Abt van Westvleteren besluit het belang van hun brouwactiviteiten te minderen en sluit een contract af om het Saint Sixtus bier onder contract te laten maken.

1948: Vader Theodore isoleert het Chimay gist en brouwt het fameuze Bleu/Grand Reserve als Kerstbier.

1955: De monniken van Rochefort brouwen hun Speciale, nu Rochefort 8 genaamd, en het laatste nieuwe bier van Rochefort.

1962: Wettelijk vastgelegd dat alleen Trappisten kloosters  de naam Trappistenbier mogen gebruiken.

1992: Westvleteren stopt na 46 jaar het contract met St Bernardus en begint weer zelf bier te brouwen en verkopen. St Bernardus gaat door met hun bierproductie onder eigen naam.

1998: Achel gaat weer brouwen.

In de 8^e en 9^e eeuw werd het meeste bier gewoon thuis gebrouwen en dus ook in de kloostergemeenschappen.  Dat waren er op een bepaald moment wel 600 in Europa. Ze hadden kapitaal om de brouwerijen te bouwen en toegang tot graan. De schaal waarop het brouwen gebeurde stond uiteindelijk model voor commerciële brouwerijen. Maar voor de 12/13^e eeuw was enkel het klooster  de plek waar op commerciële schaal werd gebrouwen. De trappisten, waar deze special over gaat, behoren tot de order der Cisterciënzer monniken en waren strenger in de leer dan de Benedictijnen. Ze ontstonden in Frankrijk en werden al gauw bekend als de witte monniken (habijt kleur). Een latere afscheiding ervan in La Trappe vormde de Trappisten in 1656. Dagelijkse arbeid, stilte, eenzaamheid en geen vlees eten waren de regels. Om vitaminen binnen te krijgen was het drinken van bier van vitaal belang. Met de Franse revolutie vluchtten vele monniken naar het buitenland, die van La Trappe naar Zwitserland en daarna naar Rusland. Vandaar kwam men weer terug in Frankrijk en er werden weer kloosters gesticht, oa ook in die streken die per 1830 tot België gingen behoren. Die kloosters brouwen tot op de dag van vandaag. Voorheen maakte men verschillende soorten bier, gereserveerd voor de verschillende soorten gasten. Daar er vaak maar een brouwhuis was, maakte men gebruik van een maisch, waaruit nog een tweede en soms derde wort kwam: mogelijk komen daar de termen dubbel en tripel vandaan. Tegenwoordig zijn het over het algemeen separate maischen, maar Westvleteren houdt nog vast aan de traditionele manier van brouwen. Westvleteren 12 en 8 komen uit dezelfde maisch ketel. Waarom: aldus de monniken: de brouwmethode wordt overgeleverd van monnik op monnik. Traditie dus.

Ik kan nog veel meer vertellen, want daarna gaat het boek verder in op elk trappistenklooster en hun bieren. Receptuur wordt erbij geserveerd. Maar ik denk dat u nu wel warm aan het lopen bent voor dit boek. En u moet wat te lezen overhouden. Veel plezier.

Proost, Ben

Trappist of abdijbier?

Geen bier wordt zo geroemd als een trappist. Er is echter ook geen enkel ander bier waarrond zoveel verwarring bestaat.

Trappist is in de eerste plaats een eigennaam, toebehorend aan de orde van de Cisterciënzers van de Strikte Observantie (Trappisten), en in veel mindere mate een aparte bierstijl. Daarnaast bestaat er een heel assortiment abdijbieren. Specifieke biertypes die men terugvindt binnen de trappisten- en abdijbieren zijn blond, dubbel en tripel.

Trappistenbier

Alleen de bieren die door of onder toezicht van Cisterciënzermonniken binnen de muren of de onmiddellijke nabijheid van de abdij worden gebrouwen mogen Trappist worden genoemd. Een overig vereiste is dat het grootste deel van de winst aan sociale werken besteed moet worden.

Wereldwijd zijn er nu 10 brouwende Cisterciënzer- of trappistenabdijen. Zes bevinden zich in België, namelijk in Achel, Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren. In Oostenrijk hebben we sinds 2012 Engelszell. In Nederland zijn het er sinds 2013 twee, La Trappe in Berkel-Enschot en Zundert en in de USA, het meest recent, Spencer.

Abdijbier

Abdijbieren is de verzamelnaam voor bieren waarvan de merknaam verwijst naar een bestaande of verdwenen abdij. Meestal betreft het abdijen van Benedictijnen, Norbertijnen en Cisterciënzers die ooit gebrouwen hebben of die al zeer vroeg hun bier onder licentie lieten brouwen. Je vindt in de abdijbieren dezelfde biertypes terug als bij de trappistenbieren.

Nadat de trappisten eerder al een authenticiteitslogo "Authentiek Trappist Product" uitvaardigden, hebben brouwerijen en religieuzen het licentielabel ‘Erkend Belgisch Abdijbier’ gecreëerd. Daarmee wil men de echte abdijbieren een duwtje in de rug geven omdat zij zich kunnen roemen op een historische band met een abdij of orde en omdat zij royalty's betalen voor het gebruik van de naam. Deze royalty's worden aangewend ter financiering van charitatieve doelen of overige werken die bijdragen aan het culturele behoud van de abdij.

Waar abdijen of orden verdwenen zijn, kan het logo ‘Erkend Belgisch Abdijbier’ ook worden toegekend op voorwaarde dat er royalty's worden betaald aan stichtingen of verenigingen die zich inzetten voor bijvoorbeeld de opgraving van een abdijsite. Nieuwe ‘erkende’ abdijbieren kunnen er alleen bijkomen als zij verwijzen naar een bestaande abdij, die ooit gebrouwen heeft, en als zij royalty's betalen. Overigens mag iedereen de naam abdijbier hanteren alleen mag men dan het betreffende logo niet gebruiken

Enkele commerciële voorbeelden van erkende Belgische abdijbieren zijn: Affligem, Bonne-Espérance, Bornem, Dendermonde, Ename, Floreffe, Grimbergen, Leffe, Maredsous, St.-Feuillien, Tongerlo en Val-Dieu.

“Wist je dat een deel van de opbrengst van trappist- of (erkend) abdijbier naar een goed doel gaat? Een reden te meer met een extra goed gevoel te genieten bij het degusteren van zo’n heerlijk bier!”

Waar denk je aan bij het woord “Trappist”, als bierliefhebber zijnde? Persoonlijk denk ik altijd aan de eerste keer dat ik met Trappistenbier bekend raakte.

Een Vlaamse zakenrelatie van mij, ik zal hem vanaf nu Sjef noemen, had zijn bedrijf op enkele kilometers van de befaamde abdij van Westmalle. Sjef ergerde zich een beetje aan die “Ollander” in mij als wij “op café” gingen door mijn gewoonte om altijd pilsener te bestellen. Ik was toen nog in de veronderstelling dat er niets boven een glas Heerlijk, Helder, enz. ging.

Sjef nam mij op een dag mee naar de tegenover de Westmalle Abdij gelegen uitspanning voor de lunch en zonder het aan mij te vragen kreeg ik een dubbel van de tap geserveerd. Vanaf dat moment ging er voor mij een wereld of zeg maar gerust de hemel open, dit was genieten op zijn Vlaams, daarna volgde de tripel en nog een tripel en uiteindelijk werd er voor mij een hotelkamer gereserveerd want de terugreis was niet langer verantwoord. De volgende dag, na een stevig ontbijt, reed ik naar huis met een krat Westmalle Tripel in de kofferbak.

Geleidelijk aan ben ik steeds meer interesse gaan krijgen in de Trappist, ik houd het even bij de zeven bekendste: Westmalle-Rochefort-Westvleteren-Chimay-Orval-Achel-La Trappe. Voor mij persoonlijk zijn het allen toppers met hun eigen smaak en karakter. Tevens nam mijn interesse toe in het hoe en waarom van het ontstaan van deze kloosterordes en de reden waarom men is gaan brouwen en werd het mijn inspiratie om zelf te gaan brouwen.

De historie van de Trappisten voer terug naar de zesde eeuw. De naam Trappist werd in de volksmond algemeen in Frankrijk vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw. Het brouwen van bier is toen bij de kloosterordes begonnen voor eigen gebruik als het drinkwater niet veilig was. Dit was algemeen bij de bevolking in die tijd. Later is men ook gaan brouwen voor de verkoop omdat de landerijen van de kloosters te weinig opbrengsten gaven.

Na de Franse revolutie in 1789 worden in Frankrijk alle kloosterordes verboden en hun bezittingen vervielen aan de staat. Ook van Napoleon ondervonden de Trappisten niet veel goeds. Enkelen overwogen in 1793 zelfs naar Canada te vertrekken. Deze monniken strandden echter in Westmalle!!! Ook daar werden ze spoedig verdreven om na de ondergang van Napoleon in 1814 weer terug te keren naar Westmalle. Van het Protestantse Koninkrijk der Nederlanden viel helaas eveneens niet veel goeds te verwachten. Vanwege de voortdurende politieke spanningen werden nieuwe kloosters bij voorbaat altijd in de grensstreken van België gevestigd, hierdoor was het eventueel vluchten naar een ander land wat eenvoudiger. Pas na de onafhankelijkheid van België en de invoering van de nieuwe grondwet in 1831 komt er meer rust voor de kloosterordes. Uiteindelijk start men in 1836 in Westmalle met het brouwen van bier.

Zes Belgische Trappistenkloosters en twee Nederlandse brouwen bier en maken nog andere producten zoals kaas en ijs. De karakters van de diverse Trappisten bieren zijn allen anders, toch worden door vier kloosters met dezelfde gisten gewerkt die in het labo van Westmalle worden bewaakt, te weten La Trappe, Rochefort, Westvleteren en natuurlijk Westmalle. Of dit ook voor de andere kloosters geldt weet ik niet, volgens mij gebruikt Achel deze gist ook.

Wat is nu het speciale aan Trappistenbier, in elk geval is het bier van hoge gisting met hergisting op de fles. Het zijn in principe zware bieren, dit is echter niet altijd zo geweest. Er werd meestal een licht bier gebrouwen voor het dagelijks gebruik om de dorst te lessen en tijdens de maaltijden het z.g. refterbier. Zwaar bier werd gebrouwen voor de verkoop. In 1919 werd in België een verbod op sterke drank van kracht waardoor alle brouwers en dus ook de kloosters meer zware bieren zijn gaan brouwen. Dit waren meestal donkere bieren, in 1934 brouwt men in Westmalle een ‘superbier’ dat de naam ‘Triple’ krijgt. Om aan het nodige alcoholgehalte te komen voegt men suiker toe.

Het glas waaruit men drinkt is voor een Trappist altijd een Kelkglas. Elke abdij heeft zijn eigen karakteristieke glas maar het zijn allen kelken. Orval is in 1933 als eerste het Kelkglas gaan gebruiken. Al snel volgt Westmalle en dan heeft ook Westvleteren belangstelling. Daarom staat in hun glas het Westmalle teken, de A en W in elkaar verstrengeld en omcirkeld.

Bezoeken van een Trappistenklooster met brouwerij is over het algemeen niet mogelijk op twee uitzonderingen na. In België is de Achelse Kluis een aanrader voor de liefhebber met een mooie binnenplaats met uitzicht op de brouwerij. Er wordt niet elke dag gebrouwen maar soms kun je het treffen dat men bezig is. Bij het klooster is ook een supermarktje met heerlijke Trappistenkaas en een bierwinkel met een enorme keuze. Ook de omgeving is de moeite waard als je van fietsen en/of wandelen houdt. In Nederland kan men de La Trappe brouwerij en proeflokaal bezoeken. Het klooster zelf is niet toegankelijk. Ook hier treft men een winkeltje met diverse Trappistenproducten.

Er is nog veel te vertellen over de historie van de Trappisten en hun ‘Goddelijk’ bier, zoals bijvoorbeeld het verhaal van het beeldmerk van Orval. Voor diegenen die meer willen weten raad ik het boek ‘Trappist” aan van Jef van den Steen, ISBN 978-90-5826-672-9.

De geschiedenis van Westmalle.

De stichting van de abdij van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart in Westmalle is een feit als 10 monniken zich op vrijdag 6 juni 1794 vestigen op landgoed Nooit Rust. Precies na zes weken moesten de monniken weer vluchten. In 1814 wanneer Napoleon definitief het onderspit heeft gedolven konden zij definitief terugkeren naar Westmalle.

In augustus 1836 wordt met de bouw van de eerste brouwerij begonnen. Zij waren de eerste monniken sinds de 18^de eeuw die de roerstok weer ter hand namen. Op 10 december 1836 wordt het eerste bier in het klooster geschonken.

De eerste brouwers van Westmalle waren twee Nederlandse monniken, die enkele jaren daarvoor waren ingetreden. Pater Albericus Kemp (die voor zijn inwijding brouwersgast en kuiper was geweest) en pater Bonaventura Hermans, die door de abt als brouwer werd aangewezen. In 1856 wordt voor het eerst bier aan de poort verkocht. Eind 19 eeuw werd de hele abdij verbouwd en kwam er ook een nieuwe brouwerij.

In 1919 kocht Hendrik Verlinden de brouwerij De drie Linden in Braaschaat. Naast zijn werk in de brouwerij was hij adviseur van de brouwerijen van Alken, Haacht en Mechelen. In de periode 1925-1929 hielp hij als technisch raadgever de paters van Westmalle meerdere malen bij het oplossen van problemen in de kloosterbrouwerij en het op punt stellen van de Westmalle-bieren.

Vanaf 1929 gaat hij zelf bieren brouwen in kloosterstijl, die hij Witkap noemde, naar de monniken die tijdens de kerkdiensten een witte kap droegen. (Witkap was daarmee het eerste abdijbier in de zin dat het bieren waren in de kloostertraditie die niet door een kloostergemeenschap werden gebrouwen. )

Hendrik Verlinden was:

• gistingschemicus
• bedenker van bacterievrije gistingsprocedé
• schrijver van het boek ‘Practisch Handboek der Gistingsindustrie’ (1916)

De eerste gouden Triple werd verkocht in 1932. Gebrouwen in de brouwerij van Verlinden. In 1932 brouwt hij voor het eerst de Witkap Pater triple en laat hij ook ‘Witkap Pater = trappistenbier’ als merknaam registreren. Verlinden was de enige brouwer die de term trappistenbier mocht gebruiken als niet trappist zijnde. Vermoedelijk vanwege zijn hulp aan de kloosterlingen.

In 1934 wordt een geheel nieuwe brouwerij gebouwd bij de abdij van Westmalle. Ter ere van de nieuwe brouwerij wordt als eerste brouwsel het Superbier gebrouwen, dat de naam Triple kreeg.

In 1956 werd de brouwerij gemoderniseerd en steeg de kwaliteit van het bier. De receptuur voor het bier werd door de monnik brouwer broeder Thomas enigszins aangepast. Een van de bijstellingen was het verhogen van de hopgift. Ook werd in die tijd de naam aangepast. Triple wordt Tripel.

De term Tripel.

Er zijn diversen verklaringen voor de term tripel.

• Storting: Het zou te maken kunnen hebben met de moutstorting. Deze zou 3x meer zijn dan een enkel bier. Met het alcoholpercentage: 3% voor enkel bier, 6% voor dubbel en 9% voor een tripel.
• Kruizen: In de tijd dat niet iedereen kon lezen werden de biervaten waren gemerkt met 1,2 of 3 kruizen. Zo was het duidelijk wat voor bier er in een vat zat. Licht, zwaar, zwaarder. De kruizen zouden nog op de (oude) flesjes van La Trappe en ter Dolen terug te vinden zijn.

Wat is een Tripel?

Een tripel is een meestal goudkleurig en zeer zwaar bovengistend bier met hergisting in de fles. De kleur kan variëren van bleek blond tot amberkleurig. Tripels worden steeds gekenmerkt door een hoofdzakelijk sterk moutige, alcoholische en iets zoetige smaak. Sommige tripels bevatten kruidige aroma's. Dit kruidige kan veroorzaakt worden door toegevoegde kruiden (vooral koriander en sinaasappelschillen), ook door het gebruik van speciale aromahopsoorten. Bij een aantal tripels wordt een aanzienlijk percentage tarwevlokken dan wel tarwemout gebruikt. Ter versterking van het moutige karakter voegt men bij de storting ook wel lichtgekleurde caramoutsoorten toe. Voor een betere doordrinkbaarheid is een tripel geen volmoutbier en wordt het hoge alcoholgehalte behaald met behulp van toegevoegde glucose veelal in de vorm van witte kandijsiroop. Het alcoholgehalte van tripels ligt overigens tussen 7 en 9,5 volumeprocent. Verder is het kenmerkend dat een tripel meestal meer koolzuur bevat dan bijvoorbeeld een pilsener.

Grondstoffen Westmalle Tripel:

Volgens de literatuur wordt er uitsluitend Pilsmout gebruikt en wel 88 gewichts %. De andere 12% is Kandijsiroop die daarmee zo’n 20% van de vergistbare hoeveelheid suikers levert.

Gebruikte hopsoorten zijn afhankelijk van aanbod: Styrian Golding, Saaz, Spalter select, Tettnang.

Westmalle gebruikt een eigen giststam. Als hobbybrouwer gebruiken we een Belgian abbeygist

Maischen:

De monniken van Westmalle brouwen met moutmeel. Zij beginnen het maischschema met het moutmeel bij 45 graden te storten. Volgens de infusiemethode wordt de temperatuur van het beslag trapsgewijs verhoogt tot 73 graden.

Koken:

Minimaal 60 minuten, maximaal 90 minuten (ref. Westmalle)

Vergisting:

Hoofdvergisting: de gist wordt gezaaid bij een worttemperatuur van 18 graden, deze mag oplopen tot 20 graden. Deze temperatuur wordt gedurende de vergisting constant gehouden. De hoofdvergisting duurt 5-6 dagen.

Na de hoofdvergisting gaat het bier tot 6 weken in lagering. De rijping gebeurt bij 8-10 graden. Na de rijping worden verscheidene brouwsels in een mengtank samengebracht om een zo consistent mogelijke kwaliteit te waarborgen. Na toevoegen van vloeibare suiker worden de volgende dag de flesjes afgevuld. De gebruikte gist voor hergisting in de fles is dezelfde gist als bij de hoofdvergisting. De tripel rijpt vervolgens nog 3 weken in een verwarmde ruimte. Temperatuur ligt daar tussen de 25-28 graden.

Klassieker

Tripel wordt vaak gezien als hét trappistenbier maar van alle tripels zijn er maar 3 echte trappistenbieren. Een flink aantal valt in de categorie abdijbier. De meeste tripels worden echter bij gewone brouwerijen gebrouwen. Niet alleen op het Europese continent maar ook in Engeland (Backspear Triple) en de Verenigde Staten (Allagash tripel). Waarmee duidelijk is dat er nog steeds een hoge waardering bestaat voor een klassieker als de Tripel.

Westmalle tripel kloon

't Wort Wat receptendatabase: http://www.twortwat.nl/recepten?id=238

Het is algemeen bekend dat water waarmee wordt gebrouwen van grote invloed is op de kwaliteit van het bier. De meeste Trappistenbrouwerijen halen vanouds hun water dicht bij huis. Zo halen de Trappisten van Westmalle het water van 60 meter diep onder de abdij uit een laag die zich 11 tot 4 miljoen jaar geleden gevormd heeft. Water dat deze diepte heeft bereikt, werd op een natuurlijke wijze gezuiverd door de Kempense zandgrond. Ook de brouwers van Chimay putten hun water van onder de abdij.

Anders gaat het bij de monniken van de abdij van Notre Dame de St Rémy, brouwers van het bekende Rochefort. Bier brouwen vindt hier al minstens sinds de 16de eeuw plaats. Vanaf de 18de eeuw wordt het bronwater van de Tridainebeek gebruikt. Deze bron ontstond door vroegere mijnactiviteiten van de abdij en bevindt zich wat hoger in de beboste kalksteenhelling boven de vallei van de Biran. Het water van de Tridaine-bron is vooral afkomstig van het plateau van Gerny, via algemene doorsijpeling en verdwijngaten.

Hoewel het niet onmiddellijk zichtbaar is ter plaatse, bereikt een 130km lange kalklaag daar haar maximale breedte van bijna 5 kilometer. In deze steenlagen bevindt zich de voedende waterlaag die de abdij en de brouwerij van water voorziet. 80% van dit water wordt kosteloos gegeven aan de gemeente van Rochefort en omgeving ten behoeve van haar 15.000 inwoners.

Een mooi romantisch filmpje over deze bron vind je op: http://www.youtube.com/watch?v=YC7JvnBS6mg

De paters van Rochefort zijn bezorgd over de waterkwaliteit van de Tridaine. Een lichte verhoging van het nitraatgehalte als gevolg van de landbouw op het plateau van Gerny wordt al langere tijd met argusogen gevolgd.

Een meer recente bedreiging voor de bron is de kalksteenmijn van de firma Lhoist (carrière de la Boverie) die gelegen is net ten noorden van de oude mijnexploitaties van de paters. De multinational LHOIST wil zijn kalksteengroeve La Boverie uitdiepen en vormt een bedreiging voor de bron waaruit de brouwerij haar water put.

Nadat in eerste instantie een vergunning werd verleent heeft de abdij beroep aangetekend tegen dit project dat een lokaal ecosysteem zou vernietigen. Als de toelating verleend zou worden zou het water, dat nu door zwaartekracht en kosteloos naar de watertoren van de abdij stroomt, in de toekomst moeten worden opgepompt. Het uitdiepen van de groeve zal in de toekomst namelijk onvermijdelijk leiden tot het droogvallen van de bron. De kloosterlingen vrezen dat verdere uitdieping van de groeve verregaande gevolgen zou hebben voor de kwaliteit van hun brouwwater en dat nieuwe putten nooit dezelfde waterkwaliteit kunnen garanderen, waardoor de smaak van hun trappistenbier aangetast zou kunnen worden.

Gelukkig is begin 2014 het gevaar voorlopig geweken. De Waalse minister van Milieu en Ruimtelijke Ordening, Philippe Henry, heeft de vergunning voor het uitdiepen van de steengroeve ingetrokken! De minister heeft uiteindelijk toch de zijde van de kloosterlingen gekozen omdat Lhoist er in zijn optiek niet in slaagde aan te tonen dat de werkzaamheden geen nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit van de bron zouden hebben.

Dat de abt van de abdij Notre Dame de Saint-Rémy verheugd is met dit nieuws hoeft geen betoog en kunnen wij als bierliefhebbers voorlopig nog blijven genieten van dit mooie gerstenat.

Het moge duidelijk zijn dat de paters trappisten hechten aan de kwaliteit van het brouwwater dat mede hun bier een bepaald karakter meegeeft. Voor de amateurbrouwer die een trappistenbier wil klonen is het dan ook interessant om naast een mooie gist ook het waterprofiel aan te passen zodat zijn bier zo dicht mogelijk het origineel benaderd. Wellicht zijn er mensen die na het lezen van het artikel over waterbehandeling in het clubblad van juni eens extra aandacht aan het water willen besteden.

Allereerst moeten we dan weten hoe de samenstelling van het water moet worden. Onderstaand tabelletje toont de waterprofielen van de 6 Belgische trappistenbieren. Opvallend is de hoge concentratie mineralen in het water van Westvleteren. Oorzaak hiervan is het gebruik van relatief zilt duinwater.

Bron: Zelf een Bierrecept leren Samenstellen en Verbeteren, Ronnie Baert 17 feb 2012

Vervolgens is het van belang om te weten wat er thuis uit de kraan komt. De waterbedrijven zijn hier heel open in en publiceren de gegevens vaak per kwartaal op het internet. Zo kan men de laatste gegevens voor de provincie Noord-Holland vinden op: http://www.pwn.nl/zakelijk/waterkwaliteit/Paginas/Samenstelling.aspx

Op het kaartje van het leveringsgebied kun je vinden welk pompstation het water levert voor een bepaalde regio. Vervolgens kun je voor het gewenste pompstation de gegevens opzoeken.

De regio Haarlemmermeer ontvangt zijn water van twee pompstations. In welke verhouding is niet duidelijk. We zullen moeten volstaan om het gemiddelde te nemen:

Ook hier zien we dat de concentraties van natrium en chloride relatief hoog zijn, waarschijnlijk als gevolg van de waterwinning in de duinen. Wanneer we alle cijfertjes vergelijken kunnen we met een beetje fantasie zeggen dat het profiel van het Haarlemmermeerse kraanwater ergens het midden houdt van dat van Westmalle en Westvleteren. Ik zeg: “Niets meer aan doen!”.

Engels bier, take 2

Precies twee jaar geleden, in september 2012, schreef ik een stukje 'Engels Bier' waar ook het bezoek aan de Hook Norton brouwerij ter sprake kwam. Aan het einde vermeldde ik een toekomstig bezoek aan de brouwerij Shepherds Neame in Faversham. Dat is er afgelopen mei eindelijk van gekomen. Met een bevriend stel hebben we een nieuw 'bierteam 3' in het leven geroepen, speciaal voor dit soort gelegenheden. Op donderdag 29 mei, hemelvaart was het zover. We hadden afgesproken bij ons thuis te verzamelen en zouden half zeven 's ochtends vertrekken. We rijden altijd via Antwerpen, Oostende en Duinkerken naar Calais en nemen daar een boot om over te steken. Dit hebben we al heeeeel vaak gedaan. Is eigenlijk altijd een hele soepele overtocht op één keer na, toen we in een behoorlijke file hebben gestaan voor het pretpark Plopsaland.

Dit keer was het anders. Toegegeven, het was ook in België een vrije feestdag, dus er kon redelijk wat verkeer op de weg zijn. Ter hoogte van Veurne, vlak voor de Franse grens, ligt het pretpark Plopsaland. Ik had van tevoren gezocht naar de openingstijden. Volgens mij moesten we er al voorbij zijn voor het verkeer naar dat park op gang kwam. En geloof me, dat park trekt massa's bezoekers.

Na tanken aan de Nederlands grens, reden we door tot ver voorbij Antwerpen en de Kennedy tunnel, ook zo'n druk punt. Halverwege Antwerpen en Oostende zijn we even gestopt om wat koffie te drinken. Daarna in één keer door naar Calais. Inderdaad geen drukte bij Plopsaland en voor we het wisten waren we bij Calais, namen de afslag en… kwamen in een file terecht. Deze file ontstond door de douane en bewoog niet of nauwelijks. Het leek of er stiptheidsacties gehouden werden. Terwijl we daar op een iets hoger gelegen punt stil stonden en de haven met schepen konden overzien, zagen we 'onze' boot van 10:45 vertrekken. Balen, temeer we een afspraak bij de brouwerij hadden om 14:00.

Op zich konden we nog wel één boot missen, want ik had het ruim opgezet. Bovendien heb je één uur extra bij de oversteek naar Engeland. Zo konden we eerst naar ons onderkomen, de pub The Sun inn, om in te checken. Hier zouden we rond 12:00 uur lokale tijd aankomen. Eventueel zouden we dan meteen daar kunnen lunchen om daarna met 5 minuten lopen bij de brouwerij te zijn. De afspraak met de brouwerij stond om 14:00 uur, dus feitelijk hadden we ruim de tijd.

Die lunch zag ik nu wel vervallen, maar ik dacht dat we de brouwerij tour nog zouden redden. Niet dus. We hadden zó veel vertraging dat we niet één, maar twee boten later, dus pas om 12:35 overgingen. En die had meer dan een uur vertraging omdat er een vrachtwagen op een verkeerde plaats stond en dus het hele dek weer leeg moest. Zelfs met racen konden we dat tijdverlies niet meer goedmaken. Dus in Engeland aangekomen en onder het rijden richting pub, heeft Lidewij gebeld met de brouwerij, situatie uitgelegd en advies gevraagd. We konden gelukkig de volgende dag alsnog de tour doen, om 11:00. Beetje vroeg naar mijn idee, maar vooruit.

Je bent nog in de buurt van Dover en je hebt opeens geen doel meer. Wat doe je dan. Nou, wat ons wel leuk leek, was van die akoestische spiegels bezoeken. Die zijn vooral in de WO I maar ook nog in de WO II gebruikt om vroegtijdig vliegtuigen te horen aankomen. Je moet er maar opkomen. Bij de lokale supermarkt op een parkeerterrein maar eens vragen aan een, het liefst wat oudere, plaatselijke bewoner. Die hadden we snel gevonden. Een oud heertje dat zeker WO II had meegemaakt, was enthousiast en wilde ons graag helpen. Hij wist zelfs waar we het over hadden, maar helaas wist hij niet waar er één stond. Zelfs met de kaart en een leesbril van ons, kon hij ons niet helpen. Wel vertelde hij over een oorlogsmonument dat het bezoeken waard was. 

Eric zocht ondertussen op zijn telefoon zo'n ding op en vond er één, niet te ver buiten Dover. Het was prachtig weer en we zijn naar het ding toe gereden. Laatste stuk moesten we lopen. Nou, het is net een schotel, maar dan helemaal vast opgesteld en van beton. Je kunt helaas het effect niet horen. We hebben de zuidkust nog een eind verder gevolgd, het oorlogsmonument bezocht en meer spiegels gevonden, hoewel niet de allergrootste. Dat is namelijk een gebogen muur in schotelvorm van pakweg 70 meter lang! Helaas is die alleen tijdens een begeleide wandeling te bekijken en die organiseren ze niet zo vaak.

Daarna werd het tijd om onze pub, de Sun Inn, waar we zouden verblijven, op te zoeken. Met TomTom op het dashboard rijd je daar rechtstreeks via de mooiste binnendoorweggetjes in één keer heen. We hebben ingecheckt en zijn naar het restaurant van de pub gegaan. We hebben heerlijk gegeten en alvast allerlei Shepherd Neame biertjes genomen, aangezien de pub daar een rijke verzameling van heeft. Het is dan ook een 'Shepherd Neame' pub.

De volgende dag dus ons bezoek aan de brouwerij. Eerst een lekker ontbijtje en daarna even over het plaatselijke marktje, dat die dag gehouden werd, gelopen. En weer was het weer geweldig. Om 11:00 bij de brouwerij gemeld. Daar werd de groep van die dag verzameld en kregen we de rondleiding. We kregen allemaal een koptelefoon op, want de rondleiding gaat gewoon tussen de lopende processen door en de omgeving is soms wat lawaaiig. Nou, op naar de ingrediënten. Die kun je proeven. Bijvoorbeeld de gerst, maar ook het water dat ze gebruiken en… nou komt het, de hoppellets! Nou, daar blijf ik ver van, veeel te veel bitterheid ineens en wat proef je daar nou aan. Ik bedoel maar, sabbel jij wel eens aan een hopbel? Nee, die smaak zit de rest van de dag in je mond. Tuurlijk waren er wel bij die dat namen en die hadden dus de smaak de rest van de dag in hun mond. Serves them right!

Verder door de brouwerij zonder veel verrassingen. Het is een moderne brouwerij, maar duidelijk gegroeid uit een veel kleinere behuizing. Geen graviteitsbrouwerij trouwens.

Aan het einde van de rondleiding, het proeven. We kregen zes kleine glaasjes en de eerste was een verrassing: het was een lager. Althans volgens de mensen van de brouwerij. Volgens de site heet het een ale. Wat het ook is, het is een bier met een heel verrassende smaak. Hij heet Early Bird, leek absoluut niet op een pilsje, maar is wel erg lekker. Ze hebben hier een speciale hele lekkere hop voor gebruikt. Ook de andere bieren waren erg lekker, hoewel niet iedereen van de tourgroep dat vond. Al snel haakten de eersten af en op het laatst zaten alleen wij er nog met z'n vieren. Nou had Susanne toevallig wat speciale kaasjes gekocht die ochtend. Die hebben we er toen bij gepakt en nog heerlijk wat zitten proeven. We werden ook niet weggekeken of zo. Het was allemaal heel relaxt.

Nog even leuk om te noemen: hier in Nederland zien we niet zoveel Oranjeboom meer, maar deze brouwerij brouwt het in licentie, en daar zijn ze trots op ook. En daarnaast ook in licentie: Samual Adams en Asahi, Sun lik, Hürlimann en Kingfisher bier. De eigen bieren van Shepherd Neame zijn erg lekker en ze maken alleen al 19 verschillende ales!! In het winkeltje nog het nodige aan bier ingeslagen voor thuis en voor het gemak meteen maar in de auto gezet.

Na de tour zijn we naar een andere pub gelopen en hebben daar een enorm lekkere lunch genuttigd. Met een lekker biertje natuurlijk. Daarna hebben we nog wat gewandeld in en om Faversham en hebben we onder andere het terrein van een oude kruitfabriek bezocht, daarna nog een pubje in de buurt van het haventje en hebben we nog wat gelopen in de haven zelf. Daarna weer terug naar het dorp en uiteindelijk weer een zeer goede maaltijd genoten in de Sun Inn, onze eigen pub voor een paar dagen.

De zaterdag hebben we Canterbury bezocht, aangezien dit maar 10 mijl of 20 minuten rijden van Faversham ligt. Canterbury heeft een enorm rijke geschiedenis en is en was zeker voor de kerk erg belangrijk. Net buiten de rondweg ligt een ruïne van de eerste echte kathedraal aldaar, die later weer vergroot en versterkt is. Uiteindelijk was het lot van deze kathedraal toch vernietiging door Henry VIII, terwijl de huidige kathedraal het wel overleefd heeft. De ruïne hebben we bezocht en later zijn we naar het centrum gelopen om de huidige nog bestaande kathedraal te bezoeken. Daar hebben we ook nog een kleine mis met een 'live' koor bezocht. Klinkt allemaal erg mooi in zo'n grote kerk. Eind van de dag hebben we gegeten in Canterbury en zijn we weer terug gereden naar Faversham. Daar hebben we nog het één en ander gedronken in onze pub en kwam ik achter een nieuw biertje van Shepherd Neame: Brilliant. Gôh, wat een lekker biertje weer!

Zondag was de dag dat we teruggingen. Dus rustig aan opstaan, lekker ontbijtje, koffer inpakken en auto volladen. Daarna nog even uitchecken en maar meteen richting Dover gereden. We hadden de boot terug van 12:05 geboekt zodat we op een beetje redelijke tijd terug zouden zijn. Die boot ging gelukkig wel op tijd en dan is je eerste vertraging meestal in Nederland. Dit keer niet. Rondom Antwerpen hadden ze een enorme verkeersopstopping en dus zijn we om de Noordkant gegaan. Moet je tol betalen voor een tunnel, maar het scheelt heel veel ergernis. Daarna sloten we direct aan bij de file vanwege de wegwerkzaamheden aan de Noordkant van Antwerpen. Pas dáárna konden we een beetje doorrijden tot aan de file in Nederland. Nee, wat het verkeer betreft zat het niet helemaal mee. Wel een heel leuk en lekker weekend geweest!

Peter