Afgelopen clubavond

De aftrap van 2016 was er een die er mocht wezen. Op de clubavond van Januari hadden wij een Bier en Worst pairing avond. Dat dit soort initiatieven geapprecieerd worden, blijkt duidelijk aan de opkomst. Meer dan 80 mensen! Voorafgaand aan de diverse presentaties van de Bier en Worst combinaties gaf Theo van de Voorde een presentatie over Alt, een van de clubkampioenschap bieren. Blijkt dat er best nog wel verschil kan zitten tussen de ene en de andere Alt.

Komende clubavond

De komende clubavond is er onze ALV. Jullie hebben daar al over gelezen en gehoord. De uitnodiging hiervoor en het verslag van vorig jaar vinden jullie in dit nummer. Het gaat goed met de vereniging en wij doen er alles aan om het ook in de toekomst zo te laten gaan. Komt dus allen, en met jullie input en ideeën kan iedereen weer verder met het succesvol en gezellig houden van de vereniging. 
IJs en weder dienende gaan wij vanavond ook wat verder in op de oprichting van twee nieuwe commissies (een derde volgt op een andere avond). Vanavond dus, vertelt Walter Bakker over de nieuw op te richten ‘Kwaliteits’commissie. Doel van deze commissie is de leden te voorzien van tips, onderzoeken en do's en don'ts om te komen tot betere bieren. Iets wat altijd welkom is. Voor alle mensen die graag aan wedstrijden meedoen van het hoogste belang. Wij als grootste vereniging van het land moeten toch meer prijzen kunnen winnen dan de laatste tijd het geval was.
Ik zal op mijn beurt iets vertellen over de nieuw op te richten ‘Gadget’commissie. Middels deze commissie willen wij de  leden voorzien van betere, leukere en makkelijkere middelen/ideeën om het brouwen te vergemakkelijken. Dit kan op velerlei manieren. Echter, ook hier geldt: voor de leden door de leden. Wij zoeken in onze grote groep leden vrijwilligers die middels deze commissies iets voor de vereniging willen betekenen. Jullie weten het: vele handen maken licht werk. Er is voor elke discipline wel iets te bedenken waarmee je je medeleden kunt helpen. Mocht je dus oren hebben naar een functie binnen een van deze commissies, kom dan in ieder geval naar de clubavond om te zien wat er allemaal gedaan kan worden en meld je aan!! Per commissie zoeken wij 6-8 personen zodat niet al het werk door slechts enkelen gedaan hoeft te worden. Daarbij is het zo, hoe meer, hoe gezelliger, en hoe meer initiatieven er zullen ontstaan. Mocht je verhinderd zijn maar wel iets willen doen, stuur dan een berichtje aan het bestuur.

Oproep

Ik wil nu ook even van de gelegenheid gebruik maken om een oproep aan jullie te doen ter versterking van de gistbankcommissie. Zoals jullie wellicht wel weten heeft de vereniging een gistbank met daarin vele gisten. Deze kunnen door de leden voor weinig geld besteld worden om middels een op te kweken giststarters je bieren te vergisten. Nu is het zo dat Rob Hagen, die al jaren de gistbank beheert, geen kans ziet ook nog eens de mogelijkheden van de gistbank bekend te krijgen bij de leden. Wij hadden namelijk de wens om de pagina op de website over de gistbank zodanig te actualiseren en uit te breiden dat dit een startpunt wordt voor alle leden als ze iets met gist willen doen. Behalve dus een actuele gistlijst ook allerlei info over elk gist, links naar info elders op het web, hoe en wat, FAQ's en alles wat er nog meer te bedenken valt. Wij zoeken iemand die geïnteresseerd is in gist en die enige omgang met computers en websites niet schuwt (onze webmaster kan een ieder wegwijs maken binnen de ontwerpmogelijkheden van onze site). Help ons van de Gistbank een veel gebruikte bron van gisten te maken zodat alle inspanningen van enkelen niet verloren gaan. Geïnteresseerden, alsjeblieft, stuur een e-mail naar Nico@BeerAndStuff.nl indien je je beschikbaar wilt stellen voor dit klusje. Meerdere personen maken het voor iedereen makkelijker. Ik hoor graag van jullie.

Ik sluit hiermee af en zie jullie op de ALV !

Binnen de inkoopcommissie is sinds de laatste clubavond een nieuw agendapunt aan de toch al lange vergaderagenda toegevoegd. Het gaat over het oprichten van een nieuwe commissie geheten: ʻWewillendekeiweerwinnen commissieʼ. Twee leden hebben zich al aangemeld voor cruciale posities binnen deze commissie, dat zijn natuurlijk Stefan en Michael Woolthuis, de huidige kampioenkeiwinnaars. Er zijn meer aanmeldingen maar zolang de aanmeldprocedures nog niet volledig doorlopen zijn, kunnen we daar nog niets over vrijgeven. Hierover mogelijk later meer.

Ook een agendapuntje is de volgorde van de brouwpakketten. Zoals iedereen onderhand wel gemerkt zal hebben, is de volgorde ook dit jaar weer elke maand anders. Dit komt vooral door een betere afstemming met de wedstrijdcommissie en de brouwdagcommissie. Zodoende volgen er na wat heen-en-weer geschuif nu niet teveel dezelfde biertypen elkaar op.

Op de ons gestelde vraag: “Kan ik het pakket al in het begin van de maand krijgen?” moeten we helaas ontkennend antwoorden. We maken de pakketten pas twee dagen voor de clubavond. Dan hebben we ook pas de bestelde mouten, hoppen enz. binnen. Eerder kan dus niet.

Hier onder volgt de lijst met komende brouwpakketten:

Meer volgt. Alle pakketten worden geleverd met een giststarter.

Bestellen kan gewoon via het inloggen op de site van ’t Wort Wat (ga naar voor leden/inkoop). Vervolgens krijg je van ons een mailtje met het verschuldigde bedrag. Wacht ook met betalen op dit mailtje want het te betalen bedrag kan afwijken in verband met afwijkende prijzen of gezamenlijke inkoopprijzen. De laatste besteldag per maand wordt op de site vermeld. Ophalen van de spullenboel is bijna altijd aan het begin van de clubavond. Wij bestellen overigens hoofdzakelijk bij Van der Kooy Jubbega, zie daarvoor: http://www.vanderkooyjubbega.nl/

Vragen en opmerkingen naar: inkoop@twortwat.nl (vermeld indien mogelijk je bestelnummer)

Groeten,

De inkoopcommissie (Stefan en Michael)

Recept

Het recept (10l) van maart 2016: Maartbier (Märzen)

Algemene gegevens

Ingrediënten

Maischschema

Opmerkingen

• Let op dit is een lagergist. Vergisten op 9-14 °C.

• Het aangegeven eind SG is de hoogste waarde. Lager is beter en een eind SG van ongeveer 1007-1008 is met deze gist te halen.

Op 6 maart 2015 gehouden in de Boerderij te Hoofddorp

Aanwezig: 44 leden, + 2 ereleden.

1. Opening  (20:26)
   De voorzitter opent de vergadering

2. Vaststelling van de agenda.  (20:27)
   Geen wijzigingen of aanvullingen.

3. Vaststelling stemcommissie  (20:28)
   De stemcommissie voor deze vergadering bestaat uit Dean Southall en Wence Verdel.

4. Goedkeuring notulen ALV 7 maart 2014  (20:29)
   De ALV gaat unaniem akkoord met het verslag van de ALV 2014.

5. Goedkeuring jaarverslag van het bestuur van ’t Wort Wat! over 2014. (20:30)
   Met algemene stemmen wordt het jaarverslag van het bestuur goedgekeurd.

6. Financiële verslaglegging  (20:31)

   1. Goedkeuring financieel jaarverslag inclusief bevindingen kascontrole commissie.
      Walter Bakker geeft een toelichting op de balans.
      Ernst de Moor leest de verklaring voor met de bevindingen van de kascontrole commissie. Hierbij verklaarden de leden Gery Uijtenhaak en Ernst de Moor dat zij de balans van 31 december 2014 en de staat van baten en lasten over 2014 en de toelichtingen akkoord hebben bevonden.

   2. Verkiezing kascontrole commissie 2015
      Tot de kascontrolecommissie 2015 zijn benoemd: Gery Uijtenhaak en Ernst de Moor, alsmede Wilfred van der Heijden als reservelid.

   3. Begroting 2015
      Walter Bakker geeft toelichting op de begroting over 2015.

7. Bestuursverkiezing. (20:36)

   1. Herverkiezing van Jan Wurpel als bestuurslid.
      44 leden voor 1 blanco.

   2. Herverkiezing van Erik Deelissen als bestuurslid en secretaris.
      43 leden voor 1 blanco.

8. Bestuursbeleid 2015.  (20:51)
   De voorzitter licht het bestuursbeleid voor het komende jaar toe.
   Het bestuursbeleid wordt gepubliceerd in het clubblad van maart 2015.

9. Rondvraag.  (21:09).
   De volgende vragen kwamen naar voren:

• Allard Snellebrand over een brouwkwaliteit commissie, Allard heeft de ervaring in diverse verenigingen dat indien men fanatieker werd, de gezelligheid omlaag ging en dit dus de club niet ten goede zou komen.

• John Westerveld lijkt het een leuk idee om thuis bij een huisbrouwer te filmen en dit filmpje op YouTube te plaatsen.

• Dean Southall zou graag zien dat er aandacht werd gegeven aan het brouwen met kruiden en vruchten.

• Silvio Mesman wil een bier brouwen met rozenblaadjes en viooltjes en vraagt of hier iemand ervaring mee heeft.

10. Sluiting (21:14)
    De voorzitter sluit de vergadering om 21:14 en bedankt de aanwezige leden voor de belangstelling.

Langs deze weg nodigt het bestuur van de amateurbierbrouwersvereniging ’t Wort Wat haar leden uit tot het bijwonen van de jaarlijkse ledenvergadering, welke gehouden zal worden op:

Vrijdag 4 maart 2016, 20:00 uur in “De Boerderij” te Hoofddorp

De agenda voor de ALV 2016 is als volgt:

1. Opening
2. Vaststelling agenda
3. Benoeming stemcommissie
4. Goedkeuring verslag ALV, 6 maart 2015.
5. Goedkeuring jaarverslag van het bestuur van 't Wort Wat! over 2015
6. Financiële verslaglegging:
   1. Goedkeuring financieel jaarverslag, inclusief bevindingen van de kascontrolecommissie
   2. Verkiezing kascontrolecommissie 2016
   3. Begroting 2016

7. Bestuursverkiezing
   1. Herverkiezing Theo van Eijden als bestuurslid en voorzitter
   2. Herverkiezing Walter Bakker als bestuurslid en penningmeester
   3. Nico van Kampen als bestuurslid
8. Bestuursbeleid 2016
9. Rondvraag
10. Sluiting

Namens het bestuur,
Erik Deelissen

In het november nummer van ons clubblad heb ik jullie, leden/bierbrouwers van 't Wort Wat! uitgedaagd om met jullie houten roerstokken, jullie kunde, ook op een ander gebied dan het brouwen, te tonen. Ik weet, uit wat ik gezien heb op de brouwdagen, dat er meer leden zijn die een eigen houten roerstok hebben (gemaakt) dan de drie leden die zich tot nu toe hebben aangemeld.

Het zou een misverstand zijn te denken, dat het alleen maar nieuwe, ongebruikte stokken zouden moeten zijn. Dat “nieuwe” is beslist niet nodig. De roerstokken die ik gebruik voor de uitdaging, zijn stokken die ik gewoon thuis gebruik. Het gaat om: de goede houtsoort, het ontwerp en de uitvoering.

Hoewel er op Google veel ideeën voor roerstokken zijn, wil ik niet kinderachtig zijn en mijn ontwerpen beschikbaar stellen voor het (na-)maken van roerstokken. Per slot van rekening gaat het ook om het plezier van het brouwen (sorry) het roerstok maken. Niet iedereen is even handig maar met twee avonden is het zaakje wel “gepiept” en heb je een eigenhandig gemaakte roerstok. Laat je ook niet afschrikken door de mooie, met houtsnijwerk versierde stokken op Google. Ik heb ze ook niet zó gemaakt. Goede, mooie, ‘eerlijke’ roerstokken, dáár gaat het om.

Het bestuur heeft voor de winnaar een prijs beschikbaar. Dus behalve de eer ga je er ook nog eens met een geldprijs o.i.d. strijken.

Dat is één kant van de uitdaging. Er moet ook een instantie zijn die de stokken gaat beoordelen, ze met een deskundig oog bekijkt en beslist welke de beste is van de ingestuurde stokken. Die instantie, daar ga ik nog achteraan. Geef me wèl alvast je naam (e-mail) op als ‘tegen-uitdager/-uitdaagster’, opdat we eind maart of eind april, op een clubavond, een mooi staaltje bierbrouwershandvaardigheid (mooi woord voor Scrabble!) kunnen zien.

Een vorig jaar in Canada gevonden oude fles bevatte een bitter smakend bier. Het was nog wel drinkbaar maar niet erg lekker. Niet zo vreemd als je bedenkt dat het bier rond de 120 jaar bleek te zijn. De fles van de ‘Alexander Keith’ brouwerij was bijna vol toen een amateurduiker John Crouse hem in november vond op de bodem van de Atlantische oceaan.

Onderzoek wees uit dat het bier gebrouwen werd in Halifax tussen 1872 en 1890, slechts een paar jaar na het ontstaan van de Canadese Confederatie in 1867. Onderzoeker Andrew MacIntosh van de Dalhousie University in Halifax kon de leeftijd van de fles bepalen aan de hand van het type van de fles en de merktekens op de kurk. Uit tests bleek dat het gedateerde gerstenat een lage pH waarde had en nog steeds alcohol bevatte. Het bevatte verder geen ziekmakers, dus al met al was het bier ‘drinkbaar’.

“Het is geen goed bier meer. Na 120 jaar op de bodem van de oceaan is het bier er niet bepaald lekkerder op geworden”, zei MacIntosh, een vergistingexpert die zelf een slokje geproefd heeft. In de geur bespeurde hij een vleugje zwavel, evenals een verbrande geur. In de smaak was er een vreemde mintsmaak aanwezig en ook wat zout alsmede een verrassende hoeveelheid bitterheid.

Aanvullende tests moeten nog worden uitgevoerd en een monster is verzonden naar een laboratorium in Schotland voor analyse van vluchtige componenten in het bier. De gegevens worden vervolgens vergeleken met gegevens van brouwsels uit die periode. Zo hoopt men een duidelijker beeld te krijgen van Canada's oudste bieren.

Dr. Andrew MacIntosh van de faculteit Procestechniek en Toegepaste Wetenschap geeft ook les in Advanced Brewing Science; dit is een populair keuzevak voor chemie studenten. Niet verbazingwekkend met het  alsmaar toenemende aantal kleine brouwerijen.

Die twee hoofdletters zullen de ‘jonkies’ van 50 jaar of jonger niets zeggen. Nee, de jongens die ouder zijn, zo vanaf 50 jaar tot mijn leeftijd, herkennen soms in die letters iets dat ze menige ‘warme ogenblikken” heeft bezorgd. ‘BB’ stond voor Brigitte Bardot, hèt Franse sekssymbool van de vijftiger jaren. Ze had twee flinke B… (‘jongens’) die ze graag, nèt niet toonde.

Nee, hier wil ik het niet hebben over die ‘BB’ maar over onze ‘Brave Brouwers’. Ik moest daar onmiddellijk aan ze denken toen ik een uitzending zag van ‘Keuringsdienst van Waarde’ over wijn.

Al eens eerder heb ik gezegd, dat ik heel lang wijn gemaakt heb. Van druiven, uiteraard maar ook van andere vruchten want die vallen ook binnen de definitie van wijn. Namelijk: alcoholische drank verkregen door het laten gisten van vruchten. Het begin is wat anders dan bij het brouwen maar eenmaal in de fles gaat er een waterslot op en is het wachten totdat de gisting is afgelopen en het bezinken van de gistcellen. Je strijdt ook tegen de fruitvliegjes en tegen besmetting door smerig gereedschap. Verder duurt het veel langer voordat het drinkbaar is.

Het enige dat ik als amateur wijnboer gebruikte was: suiker om het alcoholgehalte wat te verhogen, sulfiet voor de ontsmetting van het fruit en materialen en pecto-enzymen om de celwanden van voornamelijk appels en peren open te maken om het sap vrij te krijgen voor de vergisting.

Zie je op de etiketten van bierflesjes keurig staan welke ingrediënten er gebruikt zijn; bij wijn staat er alleen: “bevat sulfiet”. In de uitzending werd duidelijk dat er voor de grote wijnhuizen (châteaux) wel 60 (!) verschillende toevoegingen zijn toegestaan: kleurstoffen, oplosbare houtsmaken, vislijm, bentoniet, zuurregelaars, enz. Een onvoorstelbare lijst middelen. Niets daarvan is vermeld op het etiket. Waarom het er niet op staat? Om de gebruiker het gevoel te geven dat ze een “eerlijk en natuurlijk” product drinken, zei een Franse wijnboer.

Wat zijn wij dan ‘Brave Brouwers’. Gerst, hop, kruiden en gist. Alles wat we bij het bierbrouwen gebruiken zetten we òf op het etiket, òf staat in het recept. We mogen trots zijn op wat wij brouwen, hetzij voor onszelf, hetzij voor de commercie. Het is een eerlijk product met natuurlijk grondstoffen.

Het ‘Prosit of proost’ klinkt dan heel wat eerlijker dan: ‘Santé’.

Jawel, de eerste avond van het nieuwe jaar en gelijk Full House en een hoop nieuwe gezichten. De meesten dachten zeker “ik zal dit jaar eens goed beginnen”. De voorzitter begon gelijk te  tellen of al zijn schaapjes binnen waren om te kunnen beginnen. Rond de 75 personen waren er afgekomen op een avond over worst en bier en wie wil daar niet bij zijn. Het werd een rumoerige avond met veel geblaat van al deze schapen en het bestuur, dat hun keuze wilde toelichten welke worst ze bij welk bier had gekozen of andersom, kon er maar met moeite bovenuit komen. Al met al werd het werd een gezellige avond.

En er was ook maandbier voor de Wisselkei 2016, een hoppige Bock van Kees de Rooden. Een  fors schuimend bier en dat komt de punten niet altijd te goede. Maar het bier was wel goed van smaak en ze stonden er zelfs voor in de rij die ik niet eerder had gezien. Met 34 ingeleverde formulieren goed voor in totaal 233.926 punten kom je uit op 6.88, een krappe 7. Een voldoende voor het eerste maandbier van dit jaar, bedankt Kees. We kijken uit naar de rest  van de maandbieren dit jaar.

Dit was het weer
jullie uitbater John

Zo langzamerhand een jaarlijks terugkerend fenomeen. Voorafgaand aan de Algemene Leden Vergadering plannen we als bestuur een extra vergadering in. Traditiegetrouw noemen we deze vergadering ʻBenen op Tafelʼ. Wat we feitelijk doen is een avondje uit met de mannen naar een stad in de omgeving en daar bezoeken we diverse cafés terwijl we ondertussen belangrijke zaken van de vereniging de revue laten passeren. Dit jaar hadden we een handicap. Jan Wurpel, onze vaste notulist tijdens de Benen op Tafel, moest verstek laten gaan omdat hij had afgesproken te gaan brouwen. Dat is het enige rechtsgeldige excuus om verstek te laten gaan, dus hebben we dat geaccepteerd.

Dit jaar hadden we onze pijlen gericht op Haarlem, nadat we vorig jaar Amsterdam en het jaar daarvoor Den Haag hadden bezocht. In tegenstelling tot het afgrijselijke hondenweer dat we in voornoemde steden troffen was het in Haarlem goed toeven. We hebben geen spat regen gehad. Het eerste etablissement dat de aandeden was café Briljant in de Lange Annastaat. Een gezellig klein café met een enorme keuze aan bijzondere bieren. Hier hadden we afgesproken te verzamelen, maar nog voordat het eerste glas bier besteld was moest Nico van Kampen afhaken. Geplaagd door een heftige griepaanval moest hij toch opgeven en bleven we met drie bestuursleden achter.

Het eerste onderwerp dat ter tafel kwam was de ongebreidelde ledengroei. Ieder jaar weer is er een gestage groei. De verwachting is dat we deze groei voorlopig nog wel zal blijven aanhouden, zeker omdat craft bier momenteel een enorme hype is. Ook de verenigingen in de omgeving, het KWBG in Heemskerk en de Bierkaai in Amsterdam maken een snelle groei door. Helaas zijn dat de enige brouwverenigingen in de hele Randstad. Natuurlijk is er ook een proefvereniging Pint, maar ja, proeven is nog lang geen brouwen. Op zich is de ledengroei niet een groot probleem, de beperking is het aantal leden dat de clubavond kan bezoeken. Honderd personen is het maximum dat in de zaal van de boerderij mag. Er zijn twee opties: een mogelijke andere locatie of de toestroom aan leden beperken. Maar als we blijven groeien, zullen we op zoek moeten naar een ander locatie. Dit punt kunnen we op de ALV bespreken. Terugkijkend is het een goede keuze geweest een betere geluidsinstallatie aan te schaffen zodat de spreker met een volle zaal toch verstaanbaar blijft.

Voor het volgende agenda punt moesten we naar restaurant de wandelaar waar we onze jaar evaluatie verder hebben vervolgd. Op het menu stond langzaam gerijpt “ ʻdry-Agedʼ Rib-Eyes, deze worden gerijpt in een speciale rijpingskast, waarin luchtvochtigheid, luchtcirculatie en temperatuur gecontroleerd worden. Het vocht in het vlees verdampt en z’n natuurlijke enzymen breken het spierweefsel af. Een malsere steak bestaat niet!” Dat heeft ons prima gesmaakt. Het financiële plaatje hebben we beoordeeld en we kunnen stellen dat we er als vereniging goed voorstaan. Dit is een gevolg van de grote ledengroei. Dat heeft als voordeel dat we goede en dus kostbare sprekers kunnen uitnodigen en daarmee kwalitatief goede avonden kunnen organiseren. Deze lijn willen we blijven vervolgen.

In verband met het drukke programma hebben we het toetje maar overgeslagen en zijn we snel vertrokken naar onze volgende tussenstop. Bij de Jopenkerk hebben we ons volgende pintje genomen; deze halte mocht natuurlijk niet ontbreken op onze tocht. Het was er gezellig druk en na een kort overleg hebben we onze keuze gemaakt. Hier hebben we het over de vele vrijwilligers gehad die het ons mogelijk maken een grote vereniging als de onze draaiende te houden. Een groot goed waar wij en alle clubleden erg blij mee zijn, het motto blijft ʻvoor de Leden door de Ledenʼ. Het blijkt dat de commissieleden vaak erg trouw zijn en gedurende lange tijd hun taak in een commissie vervullen. Uit ervaring kan ik stellen dat het ook erg gezellig is om in een commissie deel te nemen. Je maakt er nieuwe vrienden mee en drinkt natuurlijk het nodige bier. Ook vergroot je hiermee je kennis van bier en brouwen. Een van de commissies die op zoek is naar nieuwe leden is de Clubhuiscommissie. Wil je een actievere rol spelen en je inzetten voor de vereniging, meld je dan aan bij het bestuur, er is altijd wel een plek waar je jezelf nuttig kan maken.

Snel zijn we daarna doorgegaan naar een nieuw fenomeen in Haarlem, de Uiltje bar in de Zijlstraat. Een hippe tent met veel hippe bieren. Omdat we al weer wat hongerig waren werd samen met het bier ook een worstplateau besteld. Het gerookt spek was erg goed. De bierkeuze is erg uitgebreid en je kreeg indien gewenst een klein proefglaasje voordat je de definitieve keuze maakte. Erg prettig, want soms was het niet duidelijk wat voor type bier iets nu werkelijk was. Hier stilgestaan bij het doel van onze vereniging: het zelf brouwen van bier en het bevorderen van de kennis daarvan. Hier willen we het aspect kwaliteit aan toevoegen. Omdat kwaliteit van het zelf gebrouwen bier centraal wel erg belangrijk is, willen we hier dit jaar ons speerpunt van maken. Onderdeel van dit beleid is de Proeftafel en de Kwaliteitscommissie die in oprichting is. Brouwen is leuk maar het is nog veel leuker als de bieren erg goed lukken en goed smaken. Het begrijpen van een recept en weten hoe je deze met de grondstoffen en brouwproces kan beïnvloeden is een aspect dat we in deze commissie verder willen uitwerken. Een bier leren beoordelen en afwijkingen herkennen en daarmee het brouwproces verbeteren. Deze aspecten komen terug op de brouwdag bij het nazitten, de Proeftafel en het gezamenlijk beoordelen van de ingezonden bieren bij de Clubkampioenschappen.

Café studio aan de Grote Markt was even een tussenstop op weg naar de laatste halte. Hier zelf maar even een Heerlijk Heldere Pils gedronken om op adem te komen na die zware craft bieren. Volgende agendapunt was de Gadgetcommissie. Zelf brouwen gaat ook gepaard met zelf maken en aanpassen van de brouwinstallaties. Deze Gadgetcommissie wil op dit punt de leden meer kennis laat maken met wat er te koop is en hoe zoiets eventueel zelf gemaakt kan worden. Helaas was de geestelijk vader van deze commissie ziek naar huis gegaan, anders hadden we dit punt verder kunnen uitwerken.

In café Bruxelles zijn we tot de conclusie gekomen dat we geen onderwerpen meer hadden. Het kan ook zijn dat ons beoordelingsvermogen iets te lijden had onder het programma van deze avond. Dus hier ons BVO-tje genomen voordat we weer met buslijn 300 de reis huiswaarts zijn gegaan.

2.500 gram Maris otter pale ale-5

1.400 gram Pilsmout Dingemans.

Deze twee belangrijke regeltjes waren in de vorige BB verdwenen, opgelost in cyberspace, weggevallen tussen het copy/paste, verdampt tijdens het kookproces, nu ja… u weet wel. Het maakte het recept min of meer onbruikbaar. En dat terwijl het op papier was toevertrouwd! In ons mooie clubblad! Tegenwoordig gaan wij steeds meer over op digitale geheugensteuntjes, maar gezien bovenstaande twijfel ik eraan of de digitale methode zekerheid biedt. Natuurlijk, alles beter dan mijn eigen geheugen, maar toch…

Zo heb ik net van Theo geleerd dat je al je geproefde (commerciële) bieren in Untappd kan plaatsen, een leuke app en ja, ik kreeg hem ook echt op mijn mobiel gedownload. Ik heb al twee geproefde bieren ingevoerd, maar wat als straks na jaren proeven, na honderden bieren, na vele feestelijke nachten, dit verdwijnt met je mobiel, je abonnement, of gewoon oplost in de Cloud? Al mijn recepten staan in brouwvisie, maar ik maak nog altijd een recept op een A-4tje, van waaruit ik werk en waarop ik ook tijdens het brouwen (en daarna) aantekeningen maak. Je weet maar nooit.

Maar terugkomend op Untappd. Ik heb hier stapels etiketten liggen van mooie bieren. Leuk, maar zonder aantekeningen, want op de een of andere manier denk ik altijd dat ik dat morgen ook nog kan opschrijven. Op zich geen probleem, want na verloop van tijd moet je het gewoon nog een keer proeven… maar er komt nu zoveel op de markt dat het toch slimmer is om vast te leggen wat je geproefd hebt. En het vinden van al die (craft)bieren wordt ook steeds makkelijker. Ik had zoiets laten vallen aan toekomstige gasten die ik eens wilde trakteren op mijn eigen bieren. Dit ter ere van een verdere groei in leeftijd, en men kwam op de bewuste avond aanzetten met de meest wonderlijke, veelal onbekende, en dus niet eerder geproefde, bieren. Dat ga ik dus echt niet allemaal onthouden. Dan toch maar alles op Untappd. En koesteren dat gedigitaliseerde geheugen!

Proost, Ben

en Theo van Eijden

Op de clubavond hebben we weer gezamenlijk een aantal bieren van leden beoordeeld. We zijn nog op zoek naar de wijze waarop we de terugkoppeling in het clubblad gaan vormgeven. Het was deze keer weer gezellig druk aan de tafel. Van de meeste bieren waren twee flesjes zodat iedereen kon meeproeven.

Zelf had ik een PRIS (Peated Russian Imperial Stout) en een WAPRIS (Wood Aged Russian Imperial Stout) meegenomen. Beide hetzelfde bier maar bij de laatste heb ik bij bottelen 10 liter in een kleine mandfles gedaan en daar eikenhout brokken aan toegevoegd. Conclusie is dat het beide compleet verschillende bieren zijn geworden. Het hout was wat sterk maar voor de eerste keer zeker niet.

De beoordeelde bieren

Brouwer: Frans Croone

Bier: Saison, pakket van de maand

Begin SG1046, Eind SG1007

Opmerking: dun en esterig bier, erg droog, welk gezien het eind SG geen wonder is. Op 15 december gebotteld, voor een Saison is dat erg snel. Saison rijpt lang door na het bottelen. Deze bieren moet je de tijd geven om op dronk te laten komen. Dat is een eigenschap die hoort bij de gekozen gist; een half jaar mogen deze bieren best blijven rijpen.

Brouwer: Theo Jongewaal

Bier: Brugse Zot

Begin SG1072, Eind SG1013

Opmerkingen: vergist op 20°C, maischschema 46 minuten op 62°C, 20 minuten op 72°C.  Afdronk is prima, bier met een stevige body en mondgevoel. Gezien het begin- en eind-SG is het goed uitvergist.

Brouwer: Piet Soons

Bier: Saison Dupont

Begin SG1090, Eind SG1005

Opmerkingen: Alcohol percentage 6,7%, gebruikte gist Lallemand Saison. 3,5 kg pilsmout, 1,3 kg tarwe mout, 200 gram cara mout, zout (altijd een beetje toevoegen). Piet brouwt altijd een zwaar bier en voor het bottelen voegt hij water toe en dunt hij het bier af naar de gewenste waarde. Gebrouwen is er 15 liter en gebotteld is er uiteindelijk 22 liter. Mooi fris bier zonder fouten. Piet houdt er een bijzondere wijze van brouwen op na, deze hadden we nog niet eerder vernomen. Maar voor een buitenstaander is het moeilijk te begrijpen.

Brouwer: Piet Soons

Bier: Zuur bier

Begin SG1082, Eind SG onbekend

Opmerkingen: limoensap toegevoegd, 4 verschillende gisten gebruikt; S06, S33, Wyeast 3068, depot van een zuur bier. Gebrouwen 14,5 liter bij bottelen afgedund naar 18,5 liter. Heel mooi zacht, fris bier geworden, goed gerijpt,  mooi zuurtje. Bier dat lang kan blijven liggen, zal alleen maar mooier worden.

Brouwer: Simon van Zandvoort en Matthijs de Vlieger

Bier: Tripel

Opmerkingen: Het eerste bier dat de mannen hebben gebrouwen. Gebruikte gist S-04, esterig bier, vergisting is niet temperatuur-gecontroleerd, waardoor mogelijk de temperatuur te hoog is opgelopen. De temperatuur in het gistvat kan wel 3-5 graden stijgen t.o.v de omgevingstemperatuur door de warmteontwikkeling tijdens de vergisting. Esters worden door de gist geproduceerd en geven een zoetige smaak- en geurindruk. Het kan daardoor zelfs een onprettig bier worden. Van het gist experiment hebben we geleerd dat er maar weinig gisten zijn die een goed bier opleveren bij hoge vergistingstemperaturen. Een goede regel is om altijd onder de 20°C te blijven, een enkele uitzondering daargelaten.

Geweldige bieren hebben een goede balans tussen bitterheid, kleur, smaak en body. Een brouwer moet begrijpen hoe hij de body van een eigen gebrouwen bier kan beïnvloeden met behulp van de maischtemperatuur. Door het afstemmen van het maisch-schema aan de stijl van het te brouwen bier kan je beter het gewenste body en mondgevoel van je bier bereiken.

De belangrijkste stap tijdens het maischen is de conversie, of wel omzetting van zetmeel in suikers. Vaak wordt dit gedaan bij een temperatuur tussen 63 ºC en 69 ºC, deze conversiestap breekt complexe zetmeelketens af in kortere ketens van suikers die kunnen worden geconsumeerd door de gist. Veel Engelse en Amerikaanse recepten maken gebruik van deze één-staps conversie.

De temperatuur van de conversiestap bepaalt voor een groot deel, welk percentage van de complexe suikers worden afgebroken in eenvoudigere suikers. Dit is een gevolg van de enzymen die het actief zijn in het beslag. De twee belangrijkste enzymen die actief zijn tijdens het maischen zijn Alfa- en Beta-amylase. Alfa-amylase, is het meest actief tussen de 68ºC-75ºC, en maakt langere ketens van de suiker die minder goed vergistbaar zijn, wat resulteert in een bier met meer body. Beta-amylase, is meest actief tussen de 54 ºC-65 ºC en zet zetmeel om in maltose (suiker die beter vergistbaar is). Dit resulteert in een meer volledige vergisting en een schoner bier met een dunnere body.

Een uitgebreidere verklaring is als volgt: beide enzymen werken samen bij het afbreken van de langere zetmeel ketens naar kleinere eenheden zoals maltose welke de gist goed kan vergisten. Alfa-amylase is zeer flexibel en kan de zetmeel ketens op bijna elk punt breken, en is handig voor het maken van kortere ketens voor de Beta-amylase. Beta-amylase, daarentegen breekt één goed vergistbare maltose eenheid af van de zetmeelketen, en kan alleen maar werken aan de uiteinden van de zetmeelketen. Daarom is beta-amylase, die beter is in het produceren van enkelvoudige maltosemoleculen waar de gist gek op is, veel langer bezig als deze enzymen alleen maar vanaf de uiteinden van het zetmeelmolecuul kan werken. De twee enzymen werken het beste wanneer ze gezamenlijk worden toegepast. Dat is waarom we meestal in het midden van het temperatuurgebied zitten; rond de 67 ºC.

Een maischrust op een lagere temperatuur van 63 ºC-66 ºC waardoor de nadruk komt te liggen op de beta-amylase zal dus resulteren in een meer volledige zetmeel omzetting naar enkelvoudige suikers, maar zal langer duren om te voltooien. Deze enkelvoudige suikers zullen gemakkelijker vergisten en een goed uitvergist bier opleveren met tamelijk dunne body en mondgevoel. Omgekeerd, een maischrust op een hogere temperatuur van 68 ºC-69 ºC legt de nadruk op Alfa-amylase die meer onvergistbare suikers geeft, wat resulteert in en een zoeter bier met een voller mondgevoel. Een maisch rust op een gemiddelde temperatuur van 65 ºC-67 ºC zal resulteren in een bier met een gemiddelde body en mondgevoel.

De omzettingtijd van zetmeel is ook afhankelijk van de temperatuur. Volledige omzetting van de zetmeel van uw mout voor een lage temperatuur duurt langer dan bij een hogere temperatuur. In brouwsoftware is hier soms rekening mee gehouden doordat je voor een bepaald bier een profiel kan kiezen. Meestal is een maischduur  van 1 uur voldoende om alle zetmeel om te zetten.

Hoe is dit van toepassing in de opbouw van je bierrecept? Dat hangt af van de bierstijl je wilt gaan maken. Sommige stijlen, zoals pilsbieren hebben een schoon en weinig body karakter. Op een lage temperatuur maischen is dan het meest geschikt om voor deze stijl te gebruiken. Zoete Stouts, bleke Ales, Belgisch Dubbel en andere bieren met een volle body kunnen het beste op een hogere temperatuur gemaischt worden. Kijk hiervoor in de typen gids van het BKG om te bepalen of een licht, medium of volle body maisch past bij het bier dat je gaat maken.

In het decembernummer 2015 van ons clubblad geeft Theo van Eijden een zeer lezenswaardige beschrijving van de werking en installatie van de STC1000. Een kleine ‘computer’ voor de regeling van een vaste temperatuur voor het vergisten. Ik gebruik er ook een en ben er zeer tevreden over.

Eén ding blijft bij het artikel onderbelicht en wel: de plaats van de sensor binnen in de koelkast. De plaats van de sensor is een belangrijke voorwaarde voor de goede werking ervan. Het gaat ons om de goede vergistingstemperatuur van de vloeistof in het gistingsvat. Om die nauwkeurig te meten, plak ik de sensor met tape rechtstreeks op het gistingsvat, halverwege het vloeistofniveau. Over de sensor heen gaat een blokje ‘piepschuim’ ter isolering.

Nu meet de sensor alleen de temperatuur van de gistende vloeistof en niet de omgevingstemperatuur in de koelkast. De vloeistoftemperatuur zal niet zo snel wisselen, maar één keer de koelkast deur openen en de luchttemperatuur binnen in de koelkast wisselt wèl snel. Niet alleen dàt is belangrijk, maar ook dat de gistende vloeistof, zéker in het begin van de gisting, soms wel 5 ºC meer kan zijn dan gewenst. Dat laatste wil je zeker niet hebben omdat daardoor ongewenste smaken (esters en fruitsmaken) in het bier komen.

Het piepschuimblokje plak ik met tape vast op het gistingsvat en het blijft zitten totdat ik na de hoofdvergisting het jongbier overhevel in een glazen mandfles. Ook daar worden sensor en piepschuimblokje dan op vastgeplakt.

Ik heb ook nog eens de temperatuur van de lucht in de koelkast gemeten. De eerste keren dat ik de STC1000 gebruikte, legde ik ook een losse min/max thermometer in de kast. De temperatuur van de lucht week nauwelijks af van de boven- en ondertemperatuur die ik ingesteld had op de STC1000.

Vermeldenswaardig is misschien ook nog, dat ik een PC-ventilator gebruik om de lucht in de koelkast te laten circuleren. Er zijn dan nergens koude of warme plekken in de koelkast. Zo’n ventilator is meestal gratis af te halen bij een computerzaak, komt uit een kapotte PC en draait prima op een overgebleven adapter die 10-12 V levert. De draadjes voor de sensor en de ventilator zijn zo smal dat ik ze onder de magneetsluiting van de deur laat lopen, vastgeplakt met leukoplast. En oh ja. Het snoer van de verwarmings-lamp gaat door de afvoer van het condenswater. Je hoeft dan nergens een gat in te boren. Dat laatste is wel zo belangrijk. Ik had een, weliswaar goedkope, maar nieuwe koelkast gekocht.

Succes ermee.             

Valentijn

Dit jaar wilde ik toch eindelijk eens een Valentijnsbiertje maken, maar wat IS dat Valentijn eigenlijk? Nu, dat vindt zijn oorsprong, hoe kan het ook anders, in het Christelijk geloof. Het is o.a. terug te voeren op een Sint Valentijn van Rome die vast zat omdat hij een heidens soldaat zou hebben getrouwd met een christelijke vrouw en dat mocht niet. Tijdens zijn gevangenschap heeft hij de dochter van zijn cipier, Asterius, genezen. Uiteraard was zo’n huzarenstukje niet genoeg om weer vrij te komen en hij werd dus alsnog terechtgesteld. Als laatste schreef hij die dochter nog een afscheidsbrief en tekende hij met ‘je Valentijn’. Dat was omstreeks het jaar 265. Paus Gelasius I riep in 496 14 februari uit tot de dag van de heilige Valentijn. Sinds de 14e eeuw, de tijd van de Engelse dichter Geoffrey Chaucer en de periode van ‘courtly love’ wordt 14 februari in verband gebracht met ‘romantische liefde’. In de 18e eeuw was het inmiddels gewoonte geworden om op de 14e februari elkaar het hof te maken door het sturen van bloemen, kleding en kaarten, die toen al bekend waren als ‘Valentijns’. So far so good.

We sturen onze geliefde dus een kaart of geven een kadootje. De meeste van ons amateurbierbrouwers zijn mannen en dus wat maak en geef je dan? Een biertje natuurlijk. Ok, waarmee maak je een vrouw blij? Ze zeggen met chocolade, maar dat werkt niet zo heel lekker in bier vanwege de vettigheid. Tuurlijk kan het, want het is al zat gedaan, maar bij een biertje met chocolade denk ik dan aan een donker biertje. Dat was niet mijn bedoeling. Ik wilde iets lichts en helders.

Waarmee maak je die vrouwen nog meer blij? Welnu, ze houden van glimmertjes. Dat kunnen diamant-achtige stenen zijn, of zilver of gouden juwelen. Zei ik daar goud? Wel, dat is iets waar misschien wat mee te doen valt. Ja, nu ik er zo over nadenk, zie ik het al voor me. Goud, in de vorm van bladgoud, kan ook worden gegeten. Dus nu wist ik wat ik wilde gaan maken: ik had mijn zinnen gezet op een helder biertje, licht van kleur, met kleine hartjes van bladgoud erin. Maar nu het probleem: dat bladgoud moet natuurlijk niet naar de bodem zakken en daar een zielig hoopje niet te herkennen rommel vormen. Dan lijkt het eerder of er fors depot in het biertje zit. Nee, dat was niet de bedoeling. Wat ik voor ogen had, was een biertje waarin die bladgouden hartjes zweven! Kijk die hartjes zijn iets van 2mm groot of zo en flinterdun natuurlijk. Nu komt het erop aan om dat biertje een dusdanig S.G. en stroperigheid mee te geven dat de hartjes blijven zweven. Hoe doe je dat?

Dat bleek nog een aardige opgave. Eerst heb ik het bladgoud geregeld. Dat is duur, maar niet onoverkomelijk duur. Vervolgens heb ik daar kleine hartjes uit gestanst met een eigengemaakt stansje van blik. Als je eenmaal de vorm hebt, is dat niet moeilijk want dat goud is hart(!)stikke zacht. Dan moet je oppassen want een zuchtje wind is genoeg om er een flink aantal kwijt te zijn.

Maar nu zweven. Ik ben dus gaan experimenteren met verschillende vloeistoffen anders dan bier, om te zien waaraan je moet voldoen. In gewoon water zakt het echt te snel weer naar beneden. Tuurlijk kun je dan het flesje eerst schudden, maar we weten allemaal wat er gebeurt als je een geschud flesje bier opent. Nee, dat is niet het idee.

Dus dacht ik dat ik misschien wat kon doen met gelatine. Dus biertje gemaakt en bij bottelen een oplossing toegevoegd die gebaseerd was op de gelatine. Nou, op zich werkte dit wel, want die hartjes zweefden netjes in de vloeistof. Althans, het leek of het spul zweefde, maar hoe je het flesje ook draaide of schudde, ze kwamen niet van hun plek. Dus nadat zo’n geschud flesje weer een tijdje gerust had, maar eens opgemaakt. Het probleem was meteen duidelijk. Vermoedelijk wat veel gelatine, want het bier was geen bier meer. Het was een jelly geworden en kwam ook niet meer uit het flesje. Misschien was dit niet zo’n goed idee.

Dus terug naar de tekentafel. Je weet namelijk verder ook niet wat voor (nadelige) invloed de gelatine op het bier heeft. Ik had nog een andere oplossing bedacht. Omdat het bier na gisten namelijk weinig tot geen suiker meer bevat, want dát wordt tenslotte omgezet in alcohol, moet er misschien achteraf wat suiker in de vorm van suikerwater worden toegevoegd. Dan heb je eigenlijk twee vliegen in één klap: vrouwen vinden over het algemeen de zoete bieren lekkerder dan de droge, dus we maken dan een zoet biertje door toevoegen van suikerwater. Ook niet te veel hop gebruiken, want dat vinden ze over het algemeen ook al niet zo lekker. Tenzij je misschien één van die nieuwe Amerikaanse of Nieuw Zeelandse hoppen gebruikt.

Dus… het één en ander geëxperimenteerd en zowaar een succes! Het is een mooi helder biertje geworden. Mooie Amerikaanse hop erin en ook een klein beetje nagehopt. Dat geeft altijd zo’n geweldig lekkere geur aan het bier. Na verschillende hoeveelheden suikerwater te hebben geprobeerd, had ik de juiste balans te pakken. De hartjes zweven! Jammer is alleen dat het bier net een paar dagen klaar is en dat ik dit jaar de Valentijn gemist heb. Sorry Li. Misschien is hij volgend jaar nog goed te drinken.

Peter