Wie heeft een passie voor bottelen?

Om tijd te besparen, opslagruimte te verminderen, meer consistentie te hebben met koolzuur en afval te verminderen, hebben we in februari 2022 besloten om onze eigen ‘koelkast-tapstation’ te bouwen. In ons geval was vanwege de beperkte ruimte een verticale koelkast van 346L perfect. We hebben besloten om 3 lijnen te maken waar in totaal 3 fusten van 19 l, 3 fusten van 9 l en de CO₂ fles in past.

We gebruiken zelden alle lijnen tegelijk, maar voor feesten is het geweldig om ze te hebben. De totale investeringskosten voor ons waren ongeveer 1230 euro, waarvan:

Al met al goedkoper dan een tapstation dat op de markt te vinden is, dit vanwege het volume van bier dat in een grote koelkast past vergeleken met een kleine kant en klare ‘kegerator’. Het was relatief eenvoudig en het geeft meer voldoening om het zelf te maken. Wij brouwen rond 500 liter bier per jaar, wat hetzelfde is als 63 x 24 flessen van 0.33 liter. Dit zou een waarde hebben in de huidige markt van EUR1246. Het zou dus iets kunnen besparen als de investering eenmaal is gedaan om het bier voor thuisconsumptie in fusten te doen. Natuurlijk ook niet heel onbelangrijk is dat het veel tijd scheelt met bottelen, omdat een fust nu eenmaal sneller gevuld is en minder tijd kost om schoon te maken dan dezelfde hoeveelheid liters bier in een fles. 

Over het algemeen serveren we bier bij 5-6 °C, daarom doen we 2-3 dagen geforceerde carbonisatie bij 5 °C met 1,5 bar. Dit heeft het bier ook nodig om tot deze temperatuur te komen, tenzij het bier in het fust al koud is, dan kan 1-2 dagen voldoende zijn. Om het proces te versnellen kan de CO₂ ook vanaf de onderkant van het fust worden ingebracht (op de kop houden bij het inbrengen van de CO₂) en/of het fust een beetje schudden. Hierbij is dezelfde hoeveelheid CO₂ nodig, dus geen grote winst, maar de CO₂ zal sneller in het bier worden opgenomen, handig als het bier binnen 24 uur nodig is.

Heel belangrijk om rekening mee te houden is de serveerdruk, deze hangt sterk af van de lengte en diameter van de lijnen. Een te korte lijn kan resulteren in bier dat moeilijk te schenken is omdat er zeer weinig druk nodig is vanwege lagere drukvallen. In ons geval hebben we gekozen voor 1,5 m x 6 mm, waarvoor slechts een kleine hoeveelheid CO₂ nodig is, ongeveer 0,3 bar. Iets meer lijnlengte hebben helpt ook bij het schoonmaken, dus de deur van de koelkast staat open terwijl het fust buiten staat.

De CO₂ flessen kunnen tegelijkertijd op 3 fusten worden aangesloten. Het fust wordt gevuld tot 1 cm onder de inlaataansluiting, om ruimte te laten voor de CO₂ om binnen te komen. Daarna wordt het 3 keer gespoeld met CO₂ om zoveel mogelijk lucht uit de lege ruimte te verwijderen.

Het is waar, niet meer (of minder) bottelen, maar toch moet er schoongemaakt en ontsmet worden. Reinigingssystemen voor fusten, zoals een pomp, zijn leuk, maar erg duur, dus doen we het met de hand. De fusten worden gedemonteerd en de kleinere elementen worden gedrenkt in een chlooroplossing. Het fust wordt vervolgens in elkaar gezet, voor ⅓ gevuld met een chlooroplossing en geschud. Vervolgens wordt het ondersteboven gekeerd en verschillende keren gespoeld met heet water. Uiteindelijk wordt het fust gevuld met CO₂ om alle lucht te verwijderen. Het is noodzakelijk om de installatie en vooral de lijnen schoon te houden. We maken de lijnen minimaal één keer per week schoon als ze in gebruik zijn, we circuleren, door gebruik te maken van een leeg fust, een chlooroplossing en spoelen de lijn daarna goed door met water.  Ook is het een goede gewoonte om de tapkraan en de aansluiting voor CO₂ en bier schoon te maken en te ontsmetten.

Zelf hebben we gezocht naar hoe dit het beste aan te pakken, welke materialen te kopen en tegen welke praktische zaken we zijn aangelopen. Dit willen we graag delen als tips voor de brouwer die ook graag zijn eigen ‘kegerator’ wil maken:

1. Check veilingwebsites om een koelkast te kopen, hier hebben wij onze koelkast ook vandaan. Veel goedkoper dan een nieuwe en veel zuiniger dan veel tweedehands koelkasten.
2. Voordat er gaten in de koelkast geboord gaan worden, moet ervoor gezorgd worden dat er geen elektrische onderdelen of koelvloeistofleidingen in de weg zitten. Normaal gesproken heeft de deur aan de voorzijde van de koelkasten alleen isolatie, maar kijk hiervoor in de handleiding van de koelkast.
3. Gebruik een goede universele gatenzaag om te boren in de koelkast en wellicht overbodig om te benoemen... maar gebruik een liniaal om de gaten evenredig naast elkaar te boren door 2 lijnen te trekken met een kruis op de plaats waar de biertapshank geplaatst moet worden, zodat deze strak naast elkaar staan.
4. Om de lengte van de lijnen te kiezen, is het belangrijk om rekening te houden met de snelheid van het bier in de lijnen, dus hoe snel we willen dat ons glas gevuld is met te weinig of te veel schuim. Om de doorstroming toch aan te passen, kies een kraan die de mogelijkheid heeft om de doorstroming af te stemmen, dit helpt enorm bij het schenken van een goed biertje. Er is veel materiaal online om drukverliezen etc. te berekenen.
5. Maak het systeem niet te ingewikkeld met veel drukmeters enzovoort, een die de druk in het fust en op de CO₂ fles meet is genoeg. Wij brengen vaak maximaal 2 fusten per keer van eenzelfde batch op druk. Alle drukmeters en leidingen nemen ruimte in beslag die gebruikt kan worden voor fusten of om bierflessen koel te bewaren.
6. Koppel de CO₂ aansluiting los als het bier enkele dagen niet wordt geserveerd en sluit de kraan van de CO₂ Het kan voorkomen dat een kleine lekkage niet wordt gedetecteerd en het bier hierdoor geoxideerd raakt.
7. Als een fust niet voldoende koolzuurhoudend is, kan in een later stadium extra CO₂ worden toegevoegd of, wanneer het fust te veel koolzuur bevat, kan de druk een paar keer worden afgelaten via het veiligheidsventiel.
8. In de Cornelius keg is genoeg ruimte om een hopspider te plaatsen voor dry-hopping, we hebben het een paar keer geprobeerd en het werkt erg goed. Ter indicatie geeft 10-15 gr hop, afhankelijk van de soort, goede resultaten.
9. Gebruik een leeg fust om schoon te maken. Normaal gesproken nemen we bij het vullen van een fust de kans om alle lijnen schoon te maken en we hebben meestal 1 fust vrij als we de tap vaker gebruiken.
10. Het is handig om een picknicktap of een bierfusttap en een kleine CO₂ fles te hebben om het fust mee te nemen naar vrienden. Houd er in dit geval rekening mee dat er ten minste 12 uur gewacht moet worden met serveren als het fust veel heeft geschud. Het zou jammer zijn wanneer er alleen maar schuim uit de tap komt. Bewaar het in de koelkast; een snelle oplossing kan zijn om het fust voor het tappen even in een grote emmer met ijs en water te laten staan als het niet in de koelkast past.
11. Geef het fust voldoende tijd om af te koelen nadat deze is doorgespoeld met heet water, dit om te voorkomen dat de gist doodgaat door de hitte.
12. Ook het veiligheidsventiel van de fusten kan gedemonteerd worden, vergeet dat niet schoon te maken.
13. Als er kunststof verbindingen worden gebruikt, zorg er dan voor dat deze af en toe goed vastgezet worden. Wordt dit niet gedaan… bereid je voor op een bierdouche… Ja, dit meegemaakt, maar helaas geen foto's van om te delen.
14. Handig om niet alleen een reserve CO₂ fles te hebben, maar ook reserveonderdelen, zoals plastic fittingen, aansluitingen.
15. Kleine magneten beplakken met een geprint bierlabel was een praktische, maar niet langdurige oplossing omdat deze niet altijd bleven zitten. Daarom hebben we magneten laten bedrukken met ons logo en het biertype om deze boven de tap te plaatsen.
16. Als toekomstige verbetering kan overwogen worden om 1 lijn te vervangen door een tapsysteem om via het fust te bottelen of nog een lijn hiervoor erbij maken. Ook zou de CO₂ fles buiten de koelkast geplaatst kunnen worden om een extra fust in de koelkast kwijt te kunnen.

Leuk weetje: een video van onze koelkast is op Instagram gedeeld door een homebrewing-pagina en heeft 326.000 views. Bij verdere vragen: laat het ons weten.

Marco Pipolo & Nicole Coenders – Kollergangers homebrewery